Wydarzenia

15 lutego 2024 r. w Senacie obradował Szczyt Zdrowia Psychicznego Dzieci i Młodzieży, zorganizowany przez wicemarszałkinię Magdalenę Biejat wspólnie z Akcją Uczniowską. Otwierając spotkanie, marszałek Małgorzata Kidawa-Błońska przypomniała, że już od poprzedniej kadencji Senat prowadzi rozmowę z młodymi ludźmi o najważniejszych dla nich sprawach. Jak podkreśliła, musimy jak najszybciej rozwiązać kryzys zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży, przygotować skuteczne instrumenty prawne. „Wobec tych  problemów nie można być obojętnym” – przekonywała. „Jestem pewna, że wypracujemy dobre rozwiązania we współpracy parlamentu z młodymi ludźmi” – zapewniła marszałek Senatu.

Celem konferencji było zwrócenie uwagi na problemy związane ze zdrowiem psychicznym dzieci i młodzieży, a także wypracowanie sposobu poradzenia sobie z narastającym kryzysem psychiatrii dziecięcej w naszym kraju. W Szczycie wzięli udział przede wszystkim młodzi ludzie, którzy w otwarty sposób mówili o swoich problemach i problemach swoich rówieśników, wskazywali także sposoby ich rozwiązania. Według nich konieczna jest m.in. zmiana polskiej szkoły, uczynienie jej bardziej przyjaznej, szybko i skutecznie reagującej na sytuacje kryzysowe, wspierającej osoby z problemami psychicznymi. Podczas spotkania zwracano uwagę na potrzebę psychoedukacji, uświadamiania, że zaburzenia psychiczne są „zwykłymi” chorobami i wymagają leczenia przez specjalistów, konieczne jest też przeciwdziałanie stygmatyzacji z ich powodu. Jak napisano w podpisanych przez uczestników Szczytu  „10 receptach zdrowia psychicznego”, zawierających m.in. Pakt Zdrowia Psychicznego, w Senacie zebrano się, by wspólnie – młodzież, przedstawiciele organizacji pozarządowych i politycy – dyskutować o rozwiązaniach na rzecz poprawy systemu opieki w zakresie zdrowia psychicznego. „Tego dnia każdy, kto miał odwagę zabrać głos, mógł przedstawić swoje oczekiwania, potrzeby i marzenia” – podkreślono. W ocenie uczestników Szczytu administracja państwowa i samorządowa, instytucje powołane do czuwania nad ochroną praw obywateli, szkoły, rodzice powinni zapewnić dzieciom i młodym ludziom możliwość bezpiecznego i zdrowego realizowania swoich potrzeb i marzeń. „Każdy powinien wzrastać i budować poczucie własnej wartości w atmosferze poszanowania różnorodności i równości wynikających z jednakowej godności człowieka” – zaapelowali uczestnicy Szczytu. Sygnatariusze Paktu Zdrowia Psychicznego zobowiązali się do współdziałania na rzecz dobra dzieci i młodzieży oraz kontynuowania merytorycznej debaty ponad podziałami nad zawartymi w nim postulatami. Chodzi bowiem o osiągnięcie odpowiedniego systemu opieki i promowania codziennej troski o zdrowie psychiczne najmłodszych, by tworzyć przestrzeń przyjazną, otwartą i pomocną. „Będziemy działać z zamiarem budowania dobrostanu, bezpieczeństwa, samodzielności, sprawczości, szacunku, świadomości własnej wartości młodych osób, wspierając ich pomysły i dążenia” – zapewnili.

Wśród rekomendacji „10 recept zdrowia psychicznego”, które zostały przekazane posłom i senatorom, znalazły się m.in. postulaty obecności psychologa w każdej szkole, organizowania w szkołach warsztatów kryzysowej interwencji rówieśniczej, finansowania z budżetu państwa telefonów zaufania dla dzieci i młodzieży, psychoedukacji i systemowego zwiększania świadomości zdrowotnej.

Jak stwierdził Paweł Mrozek z Akcji Uczniowskiej, zdrowie psychiczne to dla młodych ludzi „sprawa życia i śmierci”. Dlatego, wyrażając zadowolenie z deklarowanej przez dorosłych, przede wszystkim polityków, woli współpracy, zapowiedział, że młodzi będą się bacznie przyglądać realizacji rekomendacji. Najważniejsze postulaty zawarte w Pakcie sformułowano w następujący sposób: czuję się dobrze w szkole, mam w niej wsparcie; wiem, jak o siebie zadbać; psycholodzy i psychiatrzy są obok; wspierają mnie rodzice i świat; państwo się mną opiekuje. Propozycje młodzieży dotyczyły bardzo wielu różnorodnych kwestii, m.in. stworzenia stref ciszy w szkołach, ograniczenia podstawy programowej, szerokiej i powszechnej psychoedukacji, zwiększania świadomości o metodach efektywnej nauki, dostępu do pomocy psychologicznej dla każdego ucznia od 13. roku życia bez zgody rodziców, obowiązkowych szkoleń antydyskryminacyjnych dla nauczycieli czy promocji zdrowego stylu życia w duchu ciałopozytywności.

Inicjatorka senackiego spotkania wicemarszałkini Magdalena Biejat wyraziła radość, że tak ważne wydarzenie miało miejsce właśnie w Senacie. W jej ocenie w rozwiązywaniu problemów związanych z kryzysem psychicznym dzieci i młodzieży niezwykle ważna jest wielosektorowość zaangażowanych podmiotów i współpraca między nimi.  „Zależy mi na tym, aby nie była to kolejna dyskusja zakończona tylko dyskusją. Należy dokonać realnej zmiany w obszarze zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży, zakończyć obecną kadencję parlamentu konkretnymi rozwiązaniami” – mówiła. Podsumowując debatę, wicemarszałkini Senatu podkreśliła, że była niezwykle inspirująca, bo nigdy dość tłumaczenia politykom potrzeb młodych ludzi. Jak stwierdziła, kiedy patrzy na obecny resort edukacji i jego otwarcie na młodych, ma nadzieję na rozwiązanie wielu problemów w obecnej kadencji parlamentu. Zdaje sobie też sprawę z ich skomplikowania i przenikania się wielu sfer, m.in. edukacji, jakości życia, budowania relacji z rówieśnikami, funkcjonowania w nietoksycznym środowisku, a ich kompleksowość stanowi największe wyzwanie, z którym będzie chciała się zmierzyć. Dlatego należy wsłuchiwać się w głos wszystkich zainteresowanych stron: rodziców nauczycieli, specjalistów w celu wypracowania dobrych rozwiązań. „Takie spotkania dają mi poczucie, że to, co robimy, ma sens” – podkreśliła wicemarszałkini Magdalena Biejat. Podczas konferencji prasowej zaznaczyła, że inicjatorem spotkania i jego głównym organizatorem była Akcja Uczniowska. „To było wyjątkowe wydarzenie, na którym spotkali się ludzie starsi i młodsi, od lat pracujący w temacie zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży i ludzie, których na co dzień ten problem dotyczy, bo uczą się w naszych szkołach” – mówiła. Zdaniem wicemarszałkini Senatu uczestnicy konferencji wiele się od siebie nawzajem nauczyli. Najważniejsza jest jednak gotowość do zmian, zrozumienie, że kwestia zdrowia psychicznego to nie tylko dostępność do psychologów i psychiatrów. „To nie tylko lepsza edukacja, ale to jest po prostu lepsze otoczenie dla dzieci, to wsparcie rodziców, tworzenie środowiska, w którym dzieci i młodzież mogą mieć czas na własne pasje” – oceniła.

W spotkaniu wzięła udział ministra edukacji narodowej Barbara Nowacka. Jak mówiła, od 15 października 2023 r. jest to jej kolejne spotkanie z młodymi ludźmi, bowiem ich dobrostan jest niezwykle ważny dla przyszłości naszego kraju. „Są to sprawy, które łączą, dlatego powinny być wyjęte spod sporu politycznego” – zaznaczyła. Ministra zapewniła, że resort edukacji dostrzega problemy zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży na poziomie szkoły, która nie jest, niestety, bezpiecznym miejscem, ale jest też miejscem, gdzie młodzi ludzie powinni otrzymać pomoc. Dlatego powołała pełnomocniczkę ds. zdrowia psychicznego uczniów i uczennic Paulinę Piechnę-Więckiewicz, która będzie budowała wspólnie z Ministerstwem Zdrowia wspólną politykę przeciwdziałania problemom, jakie spotykają młode osoby. W ocenie ministry Barbary Nowackiejnie można bazować tylko na dobrej woli nauczycieli i wychowawców, czy „na siostrzeństwie i braterstwie” młodych ludzi. Dlatego musi wkroczyć państwo, organizować inicjatywy takie jak telefon zaufania czy umożliwienie pracy w szkole psychologom niezależnym od dyrekcji.

Zdaniem prezeski Fundacji Unaweza Martyny Wojciechowskiej stan zdrowia psychicznego młodych ludzi jest „alarmujący”. Przekonywała, że młode osoby, które doświadczają kryzysu psychicznego, potrzebują naszego wsparcia teraz, natychmiast. Poinformowała, że fundacja wdraża opracowany przez ekspertów program profilaktyczny, który jest już realizowany w 1500 szkołach. Jego uczestnicy uczą się m.in., w jaki sposób mówić o swoich emocjach, stawiać granice, czy bezpiecznie korzystać z nowych technologii. Program uczy, że o zdrowiu psychicznym warto mówić otwarcie, a sięganie po pomoc to nie „obciach”. Martyna Wojciechowska zwróciła uwagę, że za młodych odpowiedzialność ponosi nie tylko, szkoła, instytucje państwa, organizacje społeczne, odpowiadają za nich przede wszystkim rodzice. Młodych ludzi przeprosiła za wszystkie zaniechania dorosłych, które doprowadziły do obecnego kryzysu w zdrowiu psychicznym dzieci i młodzieży.

W okrągłym stole zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży udział wzięli m.in. wicemarszałek Sejmu Włodzimierz Czarzasty, senator Jerzy Wcisła, poseł Grzegorz Napieralski, b. rzecznik praw dziecka Marek Michalak. Do uczestników Szczytu list skierował marszałek Sejmu Szymon Hołownia. Odbyły się 3 panele, podczas których głos zabrali eksperci, specjaliści z zakresu psychologii, psychiatrii i pedagogiki, przedstawiciele ponad 40 organizacji pozarządowych. Pierwszy panel dotyczył kryzysu zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży i tego, co o można zrobić, aby polepszyć sytuację. „Zdrowie psychiczne w szkołach. Co funkcjonuje źle?” to temat drugiego panelu, a „Psycholodzy. Nie ma się czego bać” to problematyka podjęta w trzecim panelu.