Odbyło się posiedzenie seminaryjne Komisji Rolnictwa i Ochrony Środowiska. Porządek posiedzenia obejmował następujące punkty:

• Natura 2000 (Dyrektywa Siedliskowa i Dyrektywa Ptasia) a inwestycje w górnictwie węgla brunatnego,
• stan obecny i plany rozwoju górnictwa węgla brunatnego w Polsce,
• oddziaływanie odkrywkowego wydobywania węgla brunatnego na układ stosunków wodnych na przykładzie Kopalni Węgla Brunatnego "Konin":

• spojrzenie ze strony kopalni węgla brunatnego,
• spojrzenie ze strony nauk geograficznych i geologicznych,
• spojrzenie ze strony nauk biologicznych i ekologii.

Podczas posiedzenia podsekretarz stanu w Ministerstwie Środowiska Marek Trzeciak przedstawił zagadnienia dotyczące Programu Natura 2000 (Dyrektywa Siedliskowa i Dyrektywa Ptasia) w kontekście inwestycji w górnictwie węgla brunatnego. Zdaniem wiceministra, złoża tego węgla będą stanowić w najbliższym czasie istotne źródło energii w Polsce. Realizacja inwestycji związanych z górnictwem węgla brunatnego nie może się jednak odbywać bez poszanowania ochrony środowiska i zasobów przyrodniczych Polski, a tym samym przepisów wspólnotowych. Proces wyznaczania sieci Natura 2000 w Polsce powinniśmy racjonalizować poprzez wyznaczanie nowych obszarów Natura 2000 z uwzględnieniem istniejących złóż węgla brunatnego, ale tylko w wypadku, gdy będzie to możliwe z uwagi na naukowe przesłanki wynikające z ochrony europejskich zasobów przyrodniczych. Wiceminister M. Trzeciak podkreślił, że nie należy postrzegać kwestii ochrony zasobów przyrodniczych jako czynnika hamującego rozwój górnictwa węgla brunatnego w Polsce, ale jako element racjonalizujący tego typu działalność i kompensujący potencjalne straty przyrodnicze.

Informację na temat planów rozwoju górnictwa węgla brunatnego w Polsce przedstawił podsekretarz stanu w Ministerstwie Gospodarki Marcin Korolec. Przewiduje się, że do około 2050 r. - przy utrzymaniu dotychczasowego poziomu wydobycia - wyczerpią się zasoby węgla brunatnego w eksploatowanych złożach. Według danych zaprezentowanych przez Państwowy Instytut Geologiczny najbardziej korzystnymi pod względem ekonomicznym złożami kwalifikującymi się do udostępnienia są Gubin, Rogóźno, Gubin-Brody i Złoczew.

Wiceminister poinformował ponadto, że resort gospodarki przygotowuje dokument "Polityka energetyczna", uwzględniający bieżący rozwój gospodarki światowej, a w szczególności drastyczny wzrost cen nośników energii.

Podczas posiedzenia Komisji Rolnictwa i Ochrony Środowiska działalność Kopalni Węgla Brunatnego "Konin" przedstawił dyrektor Sławomir Mazurek. Poinformował, że podstawowym celem przedsiębiorstwa jest wydobywanie węgla brunatnego dla potrzeb energetyki z zachowaniem konkurencyjności i poszanowaniem środowiska naturalnego. Kopalnia uruchomiła już dziesięć odkrywek i jest w pełni przygotowana do uruchomienia kolejnych. Otwarcie nowej odkrywki wymaga wielu przedsięwzięć, począwszy od prac koncepcyjnych i projektowych przez uzyskanie koncesji aż do budowy. Działania te wymagają bardzo dużego wysiłku i ogromnego zaangażowania pracowników i współpracujących biur projektowych.

Dyrektor S. Mazurek zwrócił także uwagę, że na etapie postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko projektowanej inwestycji organy samorządu terytorialnego oraz społeczeństwo miały możliwość czynnego w nim uczestniczenia.

Podczas posiedzenia o mechanizmach zachodzących zjawisk hydrogeologicznych towarzyszących obniżaniu się zwierciadła wód mówili prof. Leon Kozacki, kierownik Zakładu Kształtowania Środowiska Przyrodniczego i Fotointerpretacji w Instytucie Geografii Fizycznej Kształtowania Środowiska Przyrodniczego Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, prof. Jan Przybyłek z Instytutu Geologii Wydziału Nauk Geograficznych i Geologicznych tego uniwersytetu oraz prof. Andrzej Mocek z Wydziału Rolniczego Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu.

Prof. Bogdan Jackowiak z Wydziału Biologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu przedstawił spojrzenie nauk biologicznych na zagadnienie "Obszary Natura 2000 a rozwój górnictwa węgla brunatnego w Polsce". Jego z zdaniem, Polska - podobnie jak kraje członkowskie Unii Europejskiej oraz kraje przystępujące - miała obowiązek przetransponowania do 21 lipca 2004 r. przepisów dyrektywy 2001/42/EC Parlamentu Europejskiego i Rady z 27 czerwca 2001 r. w sprawie oceny oddziaływania pewnych planów i programów na środowisko do prawodawstwa krajowego. Obecnie nie ma jeszcze pełnej zgodności zapisów ustawy - Prawo ochrony środowiska z przepisami tej dyrektywy. Główna rozbieżność występuje w zakresie stosowania. W polskim prawie jest węższy zakres stosowania, tzn. mniejszy katalog planów i programów podlegających przeprowadzeniu postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko niż wynika to z przepisów dyrektywy. Jak stwierdził prof. B. Jackowiak, nie wiemy, jak w strefie bezpośredniego oddziaływania kopalni na etapie przygotowania i eksploatacji zmieniają się siedliska przyrodnicze i różnorodność biologiczna flory i fauny. Nie wiemy także, jak nieunikniona utrata siedlisk oraz zmiany bioróżnorodności w strefie bezpośredniego oddziaływania kopalni wpłyną na różnorodność biologiczną Obszaru Natura 2000 i różnorodność biologiczną Jeziora Głuszyńskiego.

Podczas dyskusji zwracano uwagę, że planowana inwestycja może na trwałe zniszczyć środowisko naturalne w Nadgoplańskim Parku Tysiąclecia. Pytano także, czy zgodnie z przepisami ustalono tzw. lej depresyjny, tworzący się przy wydobyciu węgla, i czy nie doprowadzi on do zachwiania dotychczasowej gospodarki wodnej.

Zdaniem obecnych na posiedzeniu Komisji Rolnictwa i Ochrony Środowiska przedstawicieli władz samorządowych, w centralnej Polsce nie ma tak wielkiego i cennego przyrodniczo obszaru, jak jezioro Gopło i okolice. Władze samorządowe mają przykre doświadczenia z odkrywką "Jóźwin 2", gdzie poziom wód gruntowych spadł o ponad dwa i pół metra. Zwracano uwagę, że planowana inwestycja spowoduje stepowienie ziemi, a w konsekwencji spadek plonów i zubożenie okolicznych rolników.

Podsekretarz stanu w Ministerstwie Środowiska, główny geolog kraju Jacek Jezierski wskazał, że w postępowaniu o udzielenie koncesji brało udział około 400 stron - właścicieli nieruchomości gruntowych, którzy mieli prawo do czynnego w nim udziału. Minister środowiska spełnił wszystkie wymagane prawem warunki dotyczące udzielenia tej koncesji. Prowadząc postępowanie wziął pod uwagę zarówno interes państwa, jaki i aspekty ochrony środowiska. Wiceminister zapewnił, że oddziaływanie nowej odkrywki "Tomisławice" na środowisko będzie monitorowane.

Dyrektor Kopalni Węgla Brunatnego "Konin" S. Mazurek podkreślił, że posiadanie decyzji środowiskowych jest konieczne przed uzyskaniem koncesji na wydobywanie węgla ze złoża. Organem właściwym do jej wydania jest wójt gminy, na obszarze której znajduje się największa część terenu odkrywki, w porozumieniu z wójtami innych gmin. Do wniosku do wójta gminy musi być załączony raport o oddziaływaniu odkrywki na środowisko oraz kopią mapy ewidencyjnej z zaznaczonymi granicami odkrywki i przewidywanym obszarem jej oddziaływania. Procedura ta umożliwia, na każdym etapie realizacji, wypowiadanie się społeczności lokalnej. Dyrektor zapewnił, że wydobycie węgla w pobliżu jeziora będzie bezpieczne.