Zapis stenograficzny

– posiedzenie Komisji Spraw Zagranicznych i Unii Europejskiej (208.)

w dniu 19 marca 2019 r.

Porządek obrad:

1. Decyzja wykonawcza w sprawie upoważnienia Polski do wprowadzenia szczególnego środka stanowiącego odstępstwo od art. 226 dyrektywy 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej – COM(2019) 010.

2. Wniosek dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie ustanowienia środków awaryjnych w dziedzinie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego w następstwie wystąpienia Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej z Unii Europejskiej – COM(2019) 053.

3. Wniosek dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającego rozporządzenie (UE) nr 1303/2013 w odniesieniu do zasobów przeznaczonych na szczególną alokację na Inicjatywę na rzecz zatrudnienia ludzi młodych – COM(2019) 055.

4. Wniosek dotyczący rozporządzenia Rady w sprawie środków dotyczących wykonania i finansowania budżetu ogólnego Unii w 2019 r. w związku z wystąpieniem Zjednoczonego Królestwa z Unii – COM(2019) 064.

5. Wniosek dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającego przepisy dotyczące kontynuacji trwających działań w zakresie mobilności edukacyjnej w ramach programu Erasmus+ w związku z wystąpieniem Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej („Zjednoczone Królestwo”) z Unii Europejskiej – COM(2019) 065.

6. Akty ustawodawcze bez uwag – propozycja: COM(2019) 003, COM(2019) 004, COM(2019) 038, COM(2019) 048, COM(2019) 049, COM(2019) 088.

7. Akty nieustawodawcze bez uwag – propozycja: COM(2018) 833, COM(2018) 834.

8. Akty nieustawodawcze, w sprawie których komisja nie wystąpi o stanowisko rządu – propozycja: COM(2019) 151, COM(2019) 123, COM(2019) 110, COM(2019) 107, COM(2019) 105, COM(2019) 092, COM(2019) 091, COM(2019) 090, COM(2019) 089, COM(2019) 082, COM(2019) 077, COM(2019) 074, COM(2019) 071, COM(2019) 070, COM(2019) 058, COM(2019) 056, COM(2019) 054, COM(2019) 052, COM(2019) 039, COM(2019) 033, COM(2019) 032, COM(2019) 031.

9. Akty nieustawodawcze, w sprawie których komisja wystąpi o stanowisko rządu – propozycja: COM(2019) 072, COM(2019) 022.

(Początek posiedzenia o godzinie 13 minut 18)

(Posiedzeniu przewodniczy zastępca przewodniczącego Waldemar Sługocki)

Zastępca Przewodniczącego Waldemar Sługocki:

Dzień dobry. Witam państwa bardzo serdecznie na kolejnym posiedzeniu Komisji Spraw Zagranicznych i Unii Europejskiej.

Tym samym otwieram dwieście ósme posiedzenie Komisji Spraw Zagranicznych i Unii Europejskiej Senatu Rzeczypospolitej Polskiej IX kadencji.

Czy ktoś z państwa chciałby zabrać głos w sprawie porządku obrad, który został państwu dostarczony wcześniej? Nie.

Dziękuję bardzo.

Wobec braku zastrzeżeń stwierdzam, że komisja zatwierdziła porządek obrad.

Chciałbym w tym momencie powitać naszych gości. Witam pana ministra Filipa Świtałę, podsekretarza stanu w Ministerstwie Finansów – witam, Panie Ministrze. Witam pana ministra Piotra Wawrzyka, podsekretarza stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych – witam serdecznie, Panie Ministrze. I witam pana ministra Marcina Zielenieckiego, podsekretarza stanu w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej – witam serdecznie, Panie Ministrze. Witam oczywiście bardzo serdecznie na naszym posiedzeniu komisji także osoby towarzyszące panom ministrom.

Chciałbym jednocześnie zapytać, czy na sali znajdują się osoby wykonujące zawodowo działalność lobbingową. Nie.

Dziękuję bardzo.

Punkt 1. porządku obrad: decyzja wykonawcza w sprawie upoważnienia Polski do wprowadzenia szczególnego środka stanowiącego odstępstwo od art. 226 dyrektywy 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej – COM(2019) 010

Przechodzimy do rozpatrzenia punktu pierwszego porządku obrad: decyzja wykonawcza w sprawie upoważnienia Polski do wprowadzenia szczególnego środka stanowiącego odstępstwo od art. 226 dyrektywy 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej; dokument o sygnaturze COM(2019) 010.

Pismem z dnia 21 lutego 2019 r. Ministerstwo Finansów poinformowało, że przedmiotowy dokument został już przyjęty na posiedzeniu Rady ds. Konkurencyjności w dniu 18 lutego br. Proponuję jednak ze względu na cel, ale także na charakter decyzji, aby była ona rozpatrzona w trybie art. 3 ust. 2 ustawy kooperacyjnej.

Bardzo proszę pana ministra o przedstawienie informacji w tej sprawie.

Panie Ministrze, oddaję panu głos. Bardzo proszę.

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów Filip Świtała:

Bardzo dziękuję, Panie Przewodniczący.

Panie Przewodniczący! Wysoka Komisjo!

To jest decyzja Unii Europejskiej, która przyznaje Polsce prawo do stosowania obligatoryjnego mechanizmu podzielonej płatności w określonych dziedzinach w branżach gospodarczych podatnych na ryzyka związane z wyłudzeniami podatku VAT.

Decyzja ta jest korzystna dla Polski i jest uwieńczeniem dosyć długiego procesu, który rozpoczął się wraz z wnioskiem derogacyjnym, który został zaakceptowany przez Radę Ministrów i złożony przez nas. Następnie w trakcie dosyć długiego dialogu z Komisją Europejską wyjaśnialiśmy, jakie są przesłanki, które powodują, że chcemy, aby ten wniosek został pozytywnie przez Komisję rozpatrzony.

W dniu 18 lutego decyzja została wyrażona. Jest to decyzja, która odstępuje od pewnych standardowych cech podatku od wartości dodanej poprzez to, że właśnie upoważnia nas do wprowadzenia obowiązkowego mechanizmu podzielonej płatności.

Oficjalna publikacja decyzji nastąpiła w dniu 22 lutego 2019 r. W dniu 1 marca 2019 r. ta decyzja weszła w życie i będzie obowiązywać do 28 lutego 2022 r. Jak przypuszczamy, jeżeli uznamy, że ten mechanizm podzielonej płatności sprawdza się w zakresie przeciwdziałania nadużyciom, będziemy mogli wystąpić – no, oczywiście długo przed tą datą – o przedłużenie terminu obowiązywania tej decyzji. I praktyka Komisji Europejskiej jest taka, że tego rodzaju przedłużenia z reguły są udzielane.

Przedmiotem tej decyzji jest to, że w niektórych branżach będzie obowiązkowy mechanizm podzielonej płatności, co będzie oznaczać, że na fakturze wystawionej przez objęte tym mechanizmem podmioty trzeba będzie wykazywać obowiązek zapłaty podatku VAT z tytułu dostawy towarów bądź wykonania usługi na odrębny rachunek VAT sprzedawcy. I będzie to powodowało, że służby skarbowe będą miały kontrolę nad tą częścią opłaty, która obejmuje właśnie podatek VAT.

Obecnie stosujemy dobrowolny mechanizm podzielonej płatności, traktujemy go jako opcję dla podatników do zabezpieczenia się przed nieuprawnionym wykorzystaniem danego podatnika do tzw. oszustwa karuzelowego. W sytuacji, w której ktoś oferuje podmiotowi gospodarczemu podejrzanie dobre warunki sprzedaży danego towaru czy usługi – przede wszystkim dotyczy to towarów – taki podmiot gospodarczy może poprosić o przekazanie zapłaty właśnie w mechanizmie podzielonej płatności, co powoduje, że nie jest możliwe przeprowadzenie wyłudzenia podatku VAT właśnie za pomocą mechanizmu przestępstwa karuzelowego. I podatnik VAT, który – w tej chwili dobrowolnie – zastosuje ten mechanizm, czyli skorzysta z możliwości poproszenia o przekazanie części zapłaty na wydzielony rachunek VAT, będzie de facto bezpieczny, dlatego że urząd skarbowy od samego początku będzie miał kontrolę nad tymi środkami, które stanowią należny podatek VAT.

Derogacja, którą uzyskaliśmy, będzie, mam nadzieję, skutecznym systemowym narzędziem służącym do dalszego uszczelnienia systemu podatku VAT, pozbawionym wad, które ma obecnie stosowany model tzw. odwróconego obciążenia. Nie będę się tutaj może rozwodził nad tymi wadami.

Mechanizm podzielonej płatności będzie też eliminować pewne spory, które mogą występować między podatnikami. Bo, tak jak powiedziałem, teraz ten mechanizm jest dobrowolny i po prostu może nie dojść do porozumienia między podatnikami dotyczącego zapłaty w ramach tego mechanizmu. Mechanizm obligatoryjny pozwoli to wyeliminować i będzie prowadził do ochrony obrotu gospodarczego w zakresie oceny wiarygodności kontrahenta i dochowania należytej staranności.

Przy okazji prac nad wprowadzeniem obligatoryjnego mechanizmu podzielonej płatności zamierzamy też udoskonalić obecnie istniejący system, który jest dosyć nowatorskim systemem, dlatego że Polska jako pierwsza wprowadziła ten mechanizm oparty o bardzo dobrą, szeroką współpracę z naszym sektorem bankowym. Polska jest jedynym krajem, w którym możliwe jest dokonanie zapłaty w systemie podzielonej płatności poprzez dokonanie jednego przelewu. Tzn. samo wydanie bankowi polecenia zapłaty z tzw. poleceniem split, czyli w mechanizmie podzielonej płatności, powoduje, że płatność automatycznie jest dzielona i część jest przekazywana na konto wydzielone, czyli to konto VAT, a część, powiedzmy, netto trafia na normalne konto przedsiębiorcy przeznaczone do działalności gospodarczej. Tak że ten system jest systemem nie tylko dobrze wprowadzonym, przedyskutowanym z komisją, zarówno w odniesieniu do tego mechanizmu dobrowolnego, jak i teraz – dzięki tej pozytywnej decyzji to widzimy – także w odniesieniu do tego mechanizmu obligatoryjnego. Jest on też nowatorski technologicznie. Tak że sądzimy, że będzie on jednym z filarów, na których zbudujemy sprawnie działający system VAT-owski, który będzie zmierzał do tego, żeby sprowadzić wyłudzenia podatku VAT do możliwie najniższego poziomu.

Szacujemy, że po pół roku funkcjonowania dobrowolnego mechanizmu podzielonej płatności już około 10% należnego podatku VAT jest płacone w mechanizmie podzielonej płatności. I widzimy też, trend pokazuje, że skala stosowania dobrowolnego mechanizmu podzielonej płatności rośnie bardzo szybko. Tak że wprowadzenie tego mechanizmu obligatoryjnego będzie, mam nadzieję, dalszym takim motywującym podatników działaniem, które też spowoduje upowszechnienie tego mechanizmu.

Mając to wszystko na uwadze, ponieważ wspomniana decyzja Komisji Europejskiej była wydana na nasze żądanie, zgodnie z wnioskiem derogacyjnym złożonym przez Polskę, prosimy o akceptację tych wyjaśnień i odstąpienie od konieczności przygotowywania stanowiska rządu wobec tego dokumentu, ponieważ jest ono jednoznacznie pozytywne. Dziękuję.

Zastępca Przewodniczącego Waldemar Sługocki:

Bardzo dziękuję, Panie Ministrze.

Przed otwarciem dyskusji chcę naprawić swój błąd i przywitać panią Małgorzatę Jarosińską-Jedynak, podsekretarz stanu w Ministerstwie Inwestycji i Rozwoju. Serdecznie witam, Pani Minister, i bardzo panią przepraszam. Ale witam też panią Aleksandrę Dmitruk, zastępcę dyrektora Departamentu Europejskiego Funduszu Społecznego – panią dyrektor także serdecznie witam.

Otwieram dyskusję.

Proszę bardzo, czy odnośnie do prezentacji pana ministra ktoś z pań i panów senatorów chce zabrać głos? Nie.

Dziękuję.

Zamykam dyskusję.

Tym samym informuję, że Komisja Spraw Zagranicznych i Unii Europejskiej zapoznała się z informacją przedstawioną przez pana ministra.

Panie Ministrze, serdecznie dziękuję.

Punkt 2. porządku obrad: wniosek dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie ustanowienia środków awaryjnych w dziedzinie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego w następstwie wystąpienia Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej z Unii Europejskiej – COM(2019) 053

Przechodzimy do rozpatrzenia punktu drugiego porządku obrad: wniosek dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie ustanowienia środków awaryjnych w dziedzinie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego w następstwie wystąpienia Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej z Unii Europejskiej; dokument o sygnaturze COM(2019) 053.

Projekt stanowiska Rzeczypospolitej Polskiej otrzymaliśmy na podstawie art. 7 ustawy kooperacyjnej. Zgodnie z ust. 4 tego artykułu nasza komisja może wyrazić opinię o projekcie aktu ustawodawczego.

Proszę przedstawiciela Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej o przedstawienie projektu stanowiska rządu.

Panie Ministrze, bardzo proszę, oddaję panu głos.

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej Marcin Zieleniecki:

Bardzo dziękuję.

Szanowny Panie Przewodniczący! Wysoka Komisjo!

Jeżeli chodzi o stanowisko w kwestii tej inicjatywy Komisji Europejskiej, to jest to stanowisko pozytywne. Pozytywnie oceniamy próbę uregulowania kwestii koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego przewidzianej jako środek awaryjny w następstwie wystąpienia Zjednoczonego Królestwa z Unii Europejskiej. W opinii Polski niezbędne jest zapewnienie ochrony w zakresie zabezpieczenia społecznego osobom objętym zakresem podmiotowym projektu rozporządzenia w sytuacji zrealizowania się scenariusza bezumownego wystąpienia Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej.

Polska popiera propozycję zachowania zasad koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego wynikających z dziś obowiązujących przepisów unijnych w tym zakresie, tj. zasady równego traktowania świadczeń, dochodów, okoliczności i zdarzeń w odniesieniu do świadczeń lub dochodów uzyskanych w Zjednoczonym Królestwie przed brexitem, czyli przed dniem 30 marca 2019 r., a także zasady sumowania okresów ubezpieczenia, zatrudnienia, pracy na własny rachunek lub zamieszkania przebytych w Zjednoczonym Królestwie przed dniem 30 marca 2019 r. zgodnie z zasadą określoną w rozporządzeniu unijnym, w art. 6 rozporządzenia nr 883/2004.

Jeżeli chodzi o wątpliwości, jakie podnosimy w naszym stanowisku, to, po pierwsze, podnosimy wątpliwości dotyczące ograniczania zakresu zasady równego traktowania ustanowionej w art. 4 tegoż projektu do okoliczności i zdarzeń zaistniałych w Zjednoczonym Królestwie przed dniem 30 marca 2019 r. W tym zakresie zachodzi potrzeba uzyskania wyjaśnień w zakresie celowości zawężenia zakresu projektowanego przepisu.

Po drugie, zwracamy uwagę na to, że praktyczne zastosowanie zasady sumowania okresów będzie mogło być utrudnione w związku z tym, że projektowane rozporządzenie ma charakter jednostronny. To znaczy ono będzie miało wiążący charakter wyłącznie w odniesieniu do państw członkowskich Unii Europejskiej. Praktyczna realizacja zasady sumowania okresów jest związana ze współpracą pomiędzy instytucjami państw członkowskich Unii Europejskiej w celu wymiany informacji dotyczących osób zainteresowanych, służących ustaleniu prawa tych osób do świadczeń zabezpieczenia społecznego. Projekt rozporządzenia nie zawiera jednak propozycji legislacyjnych dotyczących procedur administracyjnych, które miałyby być stosowane od dnia 30 marca br. przez instytucje zabezpieczenia społecznego państw członkowskich Unii Europejskiej.

Naszym zdaniem wyjaśnień, doprecyzowania wymaga art. 5 ust. 3 projektu rozporządzenia, który ma kluczowe znaczenie w kontekście praktycznego stosowania zasad równego traktowania świadczeń, dochodów, okoliczności, zdarzeń, jak również zasady sumowania okresów.

Krytycznie oceniamy brak uregulowania w przedmiotowym projekcie zasady eksportu, czyli inaczej transferu świadczeń zabezpieczenia społecznego. W opinii Polski w celu zapewnienia kompleksowej ochrony w zakresie zabezpieczenia społecznego osobom objętym projektem rozporządzenia niezbędne jest zagwarantowanie eksportu świadczeń przyznanych przed dniem 30 marca br., kiedy to Zjednoczone Królestwo pozostawało członkiem Unii Europejskiej, jak i świadczeń, do których prawo zostało przyznane po dniu 29 marca 2019 r. w oparciu o okresy ubezpieczenia, najogólniej rzecz biorąc, osiągnięte w Wielkiej Brytanii do dnia 29 marca 2019 r.

Kolejna wątpliwość dotyczy tego, że projekt rozporządzenia nie zawiera żadnych regulacji odnoszących się do dalszego procedowania spraw dotyczących ustalenia prawa do świadczeń zabezpieczenia społecznego, jak również spraw z zakresu ustawodawstwa właściwego, które zostały rozpoczęte do dnia 29 marca br. i nie zostały zakończone przed dniem wystąpienia Zjednoczonego Królestwa z Unii Europejskiej, w ramach których odbywa się współpraca i wymiana informacji pomiędzy instytucjami państw członkowskich Unii Europejskiej a instytucjami brytyjskimi.

W ocenie Polski należy również jednoznacznie wyjaśnić kwestię ważności dokumentów wydanych przed dniem 30 marca br. na okres po dniu wystąpienia Zjednoczonego Królestwa z Unii Europejskiej. Chodzi np. o dokument przenośny A1, potwierdzający podleganie systemowi zabezpieczenia społecznego danego państwa.

Ostatnia uwaga: rozporządzenie stanowi instrument prawnie wiążący państwa członkowskie Unii Europejskiej, ale należy zwrócić uwagę na jego jednostronny charakter. Ze względu na jego jednostronny charakter nie jest możliwe uwzględnienie wszystkich kwestii regulowanych do tej pory w ramach systemu unijnej koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, np. ustawodawstwa właściwego.

Ponadto treść projektowanej regulacji wskazuje, że jako środek awaryjny na wypadek bezumownego wystąpienia Zjednoczonego Królestwa z Unii Europejskiej rozporządzenie to ma mieć charakter tymczasowy.

Wziąwszy pod uwagę przedstawione kwestie, jak również uwzględniwszy potrzebę zapewnienia jak najszerszej ochrony obywateli Unii Europejskiej w przypadku zrealizowania się scenariusza bezumownego wystąpienia Zjednoczonego Królestwa z Unii Europejskiej, Polska wciąż żywi nadzieję na bardziej ambitne działania Komisji Europejskiej prowadzące do zawarcia dwustronnej umowy pomiędzy Unią Europejską a Zjednoczonym Królestwem o zabezpieczeniu społecznym. Dziękuję.

Zastępca Przewodniczącego Waldemar Sługocki:

Bardzo dziękuje, Panie Ministrze.

Proszę teraz senatora sprawozdawcę, pana senatora Ryszarda Majera, o przedstawienie projektu opinii komisji.

Panie Senatorze, proszę.

Senator Ryszard Majer:

Panie Przewodniczący! Wysoka Komisjo! Państwo Ministrowie! Szanowni Goście!

Ponieważ pan minister raczył bardzo obszernie zreferować projekt tej dyrektywy, ja ograniczę się do stwierdzenia – za naszymi analitykami – że projekt nie narusza zasady pomocniczości i w swoim rozstrzygnięciu proponujemy poprzeć pozytywne stanowisko rządu z wyrażonymi przez pana ministra zastrzeżeniami. Dziękuję.

Zastępca Przewodniczącego Waldemar Sługocki:

Dziękuję, Panie Senatorze.

Otwieram dyskusję.

Czy ktoś z państwa senatorów pragnie zabrać głos w dyskusji? Nie.

Dziękuję bardzo.

Zamykam dyskusję.

I proponuję, Szanowni Państwo, aby komisja poparła projekt z uwagami rządu przedstawionymi przez pana ministra.

Czy są głosy sprzeciwu? Nie.

Bardzo dziękuję.

Dziękuję, Panie Ministrze.

Punkt 3. porządku obrad: wniosek dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającego rozporządzenie (UE) nr 1303/2013 w odniesieniu do zasobów przeznaczonych na szczególną alokację na Inicjatywę na rzecz zatrudnienia ludzi młodych – COM(2019) 055

Przechodzimy zatem do rozpatrzenia punktu trzeciego porządku obrad: wniosek dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającego rozporządzenie (UE) nr 1303/2013 w odniesieniu do zasobów przeznaczonych na szczególną alokację na Inicjatywę na rzecz zatrudnienia ludzi młodych; dokument o sygnaturze COM(2019) 055.

Projekt stanowiska Rzeczypospolitej Polskiej otrzymaliśmy na podstawie art. 7 ustawy kooperacyjnej. Zgodnie z ust. 4 tego artykułu nasza komisja może wyrazić opinię o projekcie aktu ustawodawczego.

Proszę przedstawiciela Ministerstwa Inwestycji i Rozwoju o zaprezentowanie stanowiska rządu.

Bardzo proszę, Pani Minister.

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Inwestycji i Rozwoju Małgorzata Jarosińska-Jedynak:

Panie Przewodniczący! Wysoka Komisjo! Szanowni Państwo!

Projekt rozporządzenia, o którym wspominamy, dotyczy inicjatywy na rzecz zatrudnienia ludzi młodych – w skrócie nazywamy ją YEI – która stanowi wsparcie walki z bezrobociem wśród młodzieży Unii Europejskiej. Jest ona skierowana do młodych poniżej dwudziestego piątego roku życia, którzy nie pracują, nie kształcą się, nie szkolą się i są dodatkowo bierni zawodowo bądź bezrobotni. Inicjatywą objęte są osoby młode zamieszkujące w regionach Unii Europejskiej o stopie bezrobocia wśród osób w wieku od 15 do 24 lat wynoszącej ponad 25%, a w przypadku państw, w których stopa bezrobocia młodzieży wzrosła ponad 30% – w regionach o stopie bezrobocia młodzieży ponad 20%.

Inicjatywa na rzecz zatrudnienia ludzi młodych w Polsce… Szanowni Państwo, tę inicjatywę realizujemy w ramach Programu Operacyjnego „Wiedza, edukacja, rozwój” na lata 2014–2020. Wspiera ona osoby młode do dwudziestego dziewiątego roku życia, które nie kształcą się, nie pracują i nie szkolą się zawodowo. Pierwotnie, w 2014 r., do wsparcia w ramach inicjatywy YEI zakwalifikowało się 10 polskich województw. Mając jednak na celu zapewnienie równego dostępu do wsparcia wszystkim młodym bezrobotnym w całym kraju, w ramach Programu Operacyjnego „Wiedza, edukacja, rozwój” wyasygnowano dodatkowe środki na ten cel w kwocie 585 milionów euro oraz środki EFS w kwocie ponad 1,5 miliarda zł i objęto analogicznym wsparciem pozostałe 6 województw, które nie były objęte inicjatywą.

Zwiększenie zasobów na YEI ma 2 główne cele: przede wszystkim dostosowanie alokacji i inicjatyw do przyjętego budżetu Unii Europejskiej na 2019 r., czego konsekwencją jest zwiększenie alokacji na 2019 r., oraz wprowadzenie przepisów ułatwiających krajom członkowskim przeprowadzenie zmian wynikających ze zwiększenia alokacji na inicjatywę. Łączna kwota zwiększenia alokacji na inicjatywę w roku 2019 wynosi 116,7 miliona euro.

W Polsce do tej inicjatywy zakwalifikował się tylko jeden region, jest to województwo podkarpackie, które też od samego początku było objęte tą inicjatywą. I w ramach tej inicjatywy przyznano dodatkową alokację w wysokości 1,7 miliona euro.

Z uwagi na trudną sytuację w niektórych państwach członkowskich Unii Europejskiej popieramy tę inicjatywę, jednak z uwagi na aktualną korzystną sytuację społeczno-gospodarczą Polski oraz środki Europejskiego Funduszu Społecznego przeznaczone na wsparcie młodych poza inicjatywą zwiększenie alokacji powinno przebiegać wraz ze zmianą warunków udzielenia tego wsparcia. Dlatego też ponowne zwiększenie alokacji na inicjatywę dla Polski nie będzie stanowiło impulsu do podjęcia dodatkowych działań na rzecz osób młodych. Środki pozostające w dyspozycji Polski na ten cel są wystarczające do zaspokojenia zdiagnozowanych potrzeb. W związku ze zmianą sytuacji na rynku pracy bardziej pożądanym rozwiązaniem wydaje się ewentualne zwiększenie środków Europejskiego Funduszu Społecznego z możliwością ich wykorzystania na inne grupy niż tylko objęte dotychczasowymi zasadami inicjatywy. Podmioty realizujące projekty już obecnie napotykają znaczące problemy w rekrutacji uczestników z grupy określonej w ramach inicjatywy. W związku z tym w ocenie rządu efektywne wykorzystanie dodatkowych środków będzie możliwe tylko i wyłącznie w przypadku uelastycznienia definicji osób, do których skierowane jest wsparcie w ramach inicjatywy, umożliwienia elastycznego zarządzania środkami przez każdy kraj członkowski, w tym swobodnego realokowania środków pomiędzy inicjatywą a środkami Europejskiego Funduszu Społecznego oraz pomiędzy poszczególnymi regionami, i wprowadzenia możliwości korzystania z dodatkowych środków przyznanych na rok 2019 do końca obecnej perspektywy finansowej, to jest do roku 2023. Działanie takie wymagałoby zwolnienia z obowiązku realizacji zasady n+3 w przypadku tych właśnie środków ze względu na ich zwiększenie. Dziękuję bardzo.

Zastępca Przewodniczącego Waldemar Sługocki:

Bardzo dziękuję, Pani Minister.

Poproszę teraz senatora sprawozdawcę, pana Ryszarda Majera, o przedstawienie projektu opinii komisji.

Bardzo proszę, Panie Senatorze.

Senator Ryszard Majer:

Panie Przewodniczący! Wysoka Komisjo! Szanowni Państwo Ministrowie! Szanowni Goście!

Pani minister obszernie przedstawiła projekt proponowanego rozstrzygnięcia prawnego. Proponuję zatem Wysokiej Komisji przyjęcie opinii rządu wraz z zastrzeżeniami, które zostały wyrażone.

Projekt jest zgodny z zasadą pomocniczości. Bardzo dziękuję.

Zastępca Przewodniczącego Waldemar Sługocki:

Bardzo dziękuję, Panie Senatorze.

Zamykam… Przepraszam, otwieram dyskusję. Chciałem zbyt szybko zamknąć.

Ale nie widzę chętnych do zabrania głosu, w związku z tym jednak zamykam dyskusję

Dziękuję.

I proponuję, aby komisja poparła projekt, zgodnie z sugestią pana senatora Majera, z uwagami rządu.

Czy są głosy sprzeciwu? Nie.

Bardzo dziękuję.

Punkt 4. porządku obrad: wniosek dotyczący rozporządzenia Rady w sprawie środków dotyczących wykonania i finansowania budżetu ogólnego Unii w 2019 r. w związku z wystąpieniem Zjednoczonego Królestwa z Unii – COM(2019) 064

Przechodzimy do rozpatrzenia puntu czwartego porządku obrad: wniosek dotyczący rozporządzenia Rady w sprawie środków dotyczących wykonania i finansowania budżetu ogólnego Unii w 2019 r. w związku z wystąpieniem Zjednoczonego Królestwa z Unii; dokument o sygnaturze COM(2019) 064.

Projekt stanowiska Rzeczypospolitej Polskiej otrzymaliśmy na podstawie art. 7 ustawy kooperacyjnej. Zgodnie z ust. 4 tego artykułu nasza komisja może wyrazić opinię o projekcie aktu ustawodawczego.

Proszę przedstawiciela Ministerstwa Spraw Zagranicznych, pana ministra Piotra Wawrzyka, o zaprezentowanie stanowiska rządu.

Bardzo proszę, Panie Ministrze.

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych Piotr Wawrzyk:

Dziękuję bardzo.

Panie Przewodniczący! Wysoka Komisjo!

Rozpatrywany projekt rozporządzenia jest jednym z dokumentów, które mają uregulować różne kwestie związane z tzw. bezumownym Brexitem. W tym przypadku mówimy o rozporządzeniu, które zakłada, że Zjednoczone Królestwo, zgodnie zresztą ze swoimi zobowiązaniami, deklaruje chęć utrzymywania wkładu finansowego w przypadku brexitu do końca obecnej perspektywy finansowej, bez względu na konkretną datę. Jeżeli nie dojdzie do umownego brexitu, to zgodnie z dokumentem, o którym mówimy, Zjednoczone Królestwo będzie także zobowiązane do uregulowania swojego wkładu do unijnego budżetu do końca obecnej perspektywy finansowej.

Oczekujemy oczywiście w związku z tym, że Zjednoczone Królestwo wywiąże się z tych zobowiązań wynikających z rozliczenia finansowego. Jednak w przypadku braku wpłaty brytyjskiej jesteśmy gotowi zwiększyć solidarnie naszą kontrybucję narodową.

Popieramy również pilne przyjęcie przepisów przejściowych na rok 2019, które regulują zasady wpłaty Zjednoczonego Królestwa do unijnego budżetu, ale też zabezpieczają kluczowe interesy finansowe Unii Europejskiej, 27 krajów, w tym Polski.

Rozporządzenie jest niezbędne do zapewnienia podstawy prawnej wpłaty Zjednoczonego Królestwa po marcu tego roku w przypadku braku zawarcia umowy o wyjściu Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej.

Dziękuję bardzo.

Zastępca Przewodniczącego Waldemar Sługocki:

Bardzo dziękuję, Panie Ministrze.

No i teraz, naturalnie, tradycyjnie poproszę senatora sprawozdawcę. W tym przypadku senatorem sprawozdawcą tego aktu prawnego jestem ja. I chcę oczywiście poprzeć stanowisko rządu zaproponowane przez pana ministra. Ono jest naturalnie związane, tak jak wspomniał pan minister, z ewentualnie bezumownym wystąpieniem Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej i oczywiście zobowiązaniem Wielkiej Brytanii do uiszczania wszelkich zobowiązań wynikających z członkostwa w Unii Europejskiej, a w razie, tak jak mówił pan minister, niewywiązania się z tego obowiązku – przejęciem przez Polskę części kontrybucji na rzecz budżetu Unii Europejskiej.

Myślę, że to jest jedyne możliwe, racjonalne przyjęcie. Dlatego też bardzo państwa proszę, aby komisja poparła projekt aktu prawnego. Bo pan minister także ten akt, jak zrozumiałem, popiera.

Nie widzę głosów sprzeciwu.

Ale powinienem państwa zapytać, czy ktoś z państwa chciałby zabrać głos w dyskusji. Nie.

Dziękuję.

Zatem dziękuję także panu ministrowi.

Punkt 5. porządku obrad: wniosek dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającego przepisy dotyczące kontynuacji trwających działań w zakresie mobilności edukacyjnej w ramach programu Erasmus+ w związku z wystąpieniem Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej („Zjednoczone Królestwo”) z Unii Europejskiej – COM(2019) 065

I przechodzimy do rozpatrzenia kolejnego punktu, punktu piątego porządku obrad: wniosek dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającego przepisy dotyczące kontynuacji trwających działań w zakresie mobilności edukacyjnej w ramach programu Erasmus+ w związku z wystąpieniem Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej („Zjednoczone Królestwo”) z Unii Europejskiej; dokument o sygnaturze COM(2019) 065.

Projekt stanowiska Rzeczypospolitej Polskiej otrzymaliśmy na podstawie art. 7 ustawy kooperacyjnej. Zgodnie z ust. 4 tego artykułu nasza komisja może wyrazić opinię o projekcie aktu ustawodawczego.

Proszę przedstawicieli Ministerstwa Edukacji Narodowej o przedstawienie tej regulacji. I przepraszam, bo państwa także nie powitałem. Bardzo przepraszam. Są z nami pani Magdalena Turowska, zastępca dyrektora Departamentu Współpracy Międzynarodowej, oraz pan dyrektor Karol Bieniek, zastępca dyrektora Departamentu Funduszy Strukturalnych.

Bardzo proszę, oddaję państwu głos.

Zastępca Dyrektora Departamentu Współpracy Międzynarodowej w Ministerstwie Edukacji Narodowej Magdalena Turowska:

Panie Przewodniczący! Wysoka Komisjo!

Jest to kolejne rozporządzenie związane z bezumownym opuszczeniem przez Wielką Brytanię Unii Europejskiej.

Zjednoczone Królestwo, jako państwo członkowskie UE, uczestniczy w unijnym programie Erasmus+, którego celem jest wspieranie działań w obszarze kształcenia i szkolenia, w szczególności poprzez umożliwienie mobilności edukacyjnej.

W momencie wystąpienia Zjednoczonego Królestwa z Unii Europejskiej w państwie tym będzie odbywać naukę w ramach programu Erasmus+ prawie 14 tysięcy osób z pozostałych państw Unii Europejskiej. Z kolei w pozostałych państwach Unii będzie się znajdować około 7 tysięcy studentów z Wielkiej Brytanii. Jeżeli umowa o wystąpieniu nie zostanie ratyfikowana, to obecni uczestnicy programu Erasmus+ będą musieli natychmiast przerwać naukę za granicą i wrócić na swoje ojczyste uczelnie. Będzie to dla nich oznaczać utratę punktów zaliczeniowych, być może także konieczność powtarzania semestru albo roku. To z kolei będzie rodziło duże trudności dla instytucji wysyłających i instytucji przyjmujących. W związku z tym w projekcie rozporządzenia proponuje się środki awaryjne, które będą miały zastosowanie do już trwających wymian, tzn. do tych studentów, którzy już wyjechali czy wyjadą przed dniem, w którym traktaty przestaną obowiązywać.

Rząd Rzeczypospolitej Polskiej z zadowoleniem przyjął projekt rozporządzenia. Rząd wyraża poparcie dla projektu w kształcie zaproponowanym przez Komisję Europejską. Rząd pozytywnie odnosi się do zaproponowanego podejścia, ponieważ pozwoli ono na realizację podjętych już zobowiązań prawnych w odniesieniu do trwających działań w zakresie mobilności edukacyjnej w ramach programu Erasmus+ zarówno w Zjednoczonym Królestwie, jak i w państwach Unii. Tym samym zapewnione zostaną prawa polskich beneficjentów uczestniczących w mobilności edukacyjnej w Zjednoczonym Królestwie.

Dziękuję bardzo.

Zastępca Przewodniczącego Waldemar Sługocki:

Bardzo dziękuję, Pani Dyrektor.

Ponownie jestem sprawozdawcą naszej komisji w zakresie tego punktu. I chcę oczywiście podzielić pogląd pani dyrektor. To jest bardzo dobra regulacja, uniemożliwi ona bowiem, proszę państwa, zaistnienie takiej sytuacji, w której… Powiedzmy, że np. polscy uczniowie przebywają na terenie Królestwa Wielkiej Brytanii, korzystają z programu Erasmus+. Wielka Brytania występuje z Unii Europejskiej. W związku z tym oni są zobligowani do opuszczenia kraju, przerwania edukacji. Te komplikacje oczywiście będą dotykały polskiej młodzieży, ale także, symetrycznie, z drugiej strony, będą dotykały młodzieży z Królestwa Wielkiej Brytanii przebywającej np. na terytorium państwa polskiego czy jakiegokolwiek innego spośród 27 państw członkowskich Unii Europejskiej i korzystającej programu z Erasmus+. I żeby nie doprowadzać do tak drastycznych, złożonych, skomplikowanych i trudnych dla tych młodych ludzi sytuacji, stworzono właśnie tę regulację i ten fundusz rezerwowy, który ma uniemożliwić doprowadzenie do tak trudnych sytuacji.

Ja absolutnie, w 100% identyfikuję się ze stanowiskiem zaprezentowanym przez panią dyrektor. I w tym kontekście sugeruję Wysokiej Komisji poparcie tego aktu prawnego. Kończę swoje wystąpienie jako sprawozdawca.

I teraz otwieram dyskusję.

Pytam panie i panów senatorów: czy chcieliby państwo zabrać głos w dyskusji? Nie.

Dziękuję serdecznie.

Zatem, jak rozumiem, nie ma też sprzeciwu co do poparcia projektu aktu prawnego.

Dziękuję.

Bardzo dziękuję państwu za udział i za prezentację regulacji.

Punkt 6. porządku obrad: akty ustawodawcze bez uwag – propozycja: COM(2019) 003, COM(2019) 004, COM(2019) 038, COM(2019) 048, COM(2019) 049, COM(2019) 088

Przechodzimy zatem do punktu szóstego porządku obrad.

Prezydium komisji proponuje przyjąć bez uwag projekty aktów ustawodawczych o sygnaturach: COM(2019) 003, COM(2019) 004, COM(2019) 038, COM(2019) 048, COM(2019) 049 i COM(2019) 088.

Czy są inne propozycje w tej sprawie? Nie.

Stwierdzam, że komisja zaakceptowała propozycję prezydium.

Punkt 7. porządku obrad: akty nieustawodawcze bez uwag – propozycja: COM(2018) 833, COM(2018) 834.

Przechodzimy do punktu siódmego porządku obrad.

Prezydium komisji proponuje przyjąć bez uwag projekty aktów nieustawodawczych o sygnaturach: COM(2018) 833 i COM(2018) 834.

Czy są inne propozycje w tej sprawie? Nie.

Dziękuję bardzo.

Stwierdzam, że komisja zaakceptowała propozycję prezydium.

Punkt 8. porządku obrad: akty nieustawodawcze, w sprawie których komisja nie wystąpi o stanowisko rządu – propozycja: COM(2019) 151, COM(2019) 123, COM(2019) 110, COM(2019) 107, COM(2019) 105, COM(2019) 092, COM(2019) 091, COM(2019) 090, COM(2019) 089, COM(2019) 082, COM(2019) 077, COM(2019) 074, COM(2019) 071, COM(2019) 070, COM(2019) 058, COM(2019) 056, COM(2019) 054, COM(2019) 052, COM(2019) 039, COM(2019) 033, COM(2019) 032, COM(2019) 031.

Przechodzimy do punktu ósmego porządku obrad.

Prezydium komisji proponuje nie występować o stanowiska rządu do projektów aktów nieustawodawczych o sygnaturach: COM(2019) 151, COM(2019) 123, COM(2019) 110, COM(2019) 107, COM(2019) 105, COM(2019) 092, COM(2019) 091, COM(2019) 090, COM(2019) 089, COM(2019) 082, COM(2019) 077, COM(2019) 074, COM(2019) 071, COM(2019) 070, COM(2019) 058, COM(2019) 056, COM(2019) 054, COM(2019) 052, COM(2019) 039, COM(2019) 033, COM(2019) 032 i COM(2019) 031.

Czy są inne propozycje w tej sprawie? Nie.

Bardzo dziękuję.

Stwierdzam, że komisja zaakceptowała propozycję prezydium.

Punkt 9. porządku obrad: akty nieustawodawcze, w sprawie których komisja wystąpi o stanowisko rządu – propozycja: COM(2019) 072, COM(2019) 022

Przechodzimy do punktu dziewiątego porządku obrad.

Prezydium komisji proponuje wystąpić o stanowiska rządu do projektów aktów nieustawodawczych o sygnaturach: COM(2019) 072 i COM(2019) 022.

Czy są inne propozycje w tej sprawie? Nie.

Dziękuję bardzo.

Stwierdzam, że komisja zaakceptowała propozycję prezydium.

Informuję, że porządek obrad został wyczerpany.

Dziękuję paniom i panom senatorom, dziękuję wszystkim gościom i…

(Wypowiedź poza mikrofonem)

Jeszcze nie, jeszcze nie, Pani Senator. Bardzo przepraszam.

Dziękuję naszym współpracownikom, którzy jak zawsze w sposób rzetelny i doskonały przygotowali nasze posiedzenie komisji, to pierwsze i to.

Zanim zaproszę państwa na jutro, na 8.30 na posiedzenie komisji to chcę jeszcze zaprosić państwa bardzo serdecznie, obecność obowiązkowa… Żartuję, ale zapraszam. Mamy spotkanie członków komisji w siedzibie Frontexu, za chwilę, po zakończeniu posiedzenia komisji, o 14.00. Tak że zapraszam państwa serdecznie.

Dziękuję i formalnie zamykam posiedzenie komisji.

(Koniec posiedzenia o godzinie 13 minut 57)