Zapis stenograficzny

– wspólne posiedzenie Komisji Ustawodawczej (164.)

oraz Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji (139.)

w dniu 19 kwietnia 2017 r.

Porządek obrad:

1. Pierwsze czytanie projektu ustawy o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii (cd.) (druk senacki nr 354).

(Początek posiedzenia o godzinie 18 minut 34)

(Posiedzeniu przewodniczy przewodniczący Komisji Ustawodawczej Stanisław Gogacz)

Przewodniczący Stanisław Gogacz:

Dzień dobry państwu.

Otwieram wspólne posiedzenie 2 komisji, Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji oraz Komisji Ustawodawczej, razem z panem przewodniczącym Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji i z panami przewodniczącymi.

Punkt 1. porządku obrad: pierwsze czytanie projektu ustawy o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii (druk senacki nr 354) (cd.)

Przedmiotem obrad połączonych komisji jest ustawa o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii. Kontynuujemy pierwsze czytanie To jest w druku senackim nr 354.

Projektowana ustawa o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii ma na celu dostosowanie systemu prawa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 28 października 2015 r., sygnatura akt SK 59/13, stwierdzającego niezgodność art. 70 ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii z konstytucją.

Chciałbym powitać przybyłych na nasze posiedzenie gości. Witam serdecznie panią Barbarę Wilamowską z Ministerstwa Sprawiedliwości, koordynatora ministra sprawiedliwości do spraw przeciwdziałania narkomanii. Witam panią Annę Rodek z Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, naczelnika w Departamencie Komunikacji Społecznej. Witamy panią. Witam pana Mariusza Cichomskiego z Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, zastępcę dyrektora Departamentu Porządku Publicznego. Witam młodszego inspektora Jarosława Siekierskiego z Komendy Głównej Policji, zastępcę dyrektora Biura Kadr, Szkolenia i Obsługi Prawnej. Witam panią mecenas Beatę Mandylis i panią mecenas Katarzynę…

(Głos z sali: Konieczko.)

…Konieczko, tak, przepraszam, i oczywiście panią Katarzynę Majewską z Biura Legislacyjnego. Witam wszystkich państwa.

Proszę państwa, myśmy już dyskutowali w formule pierwszego czytania na temat wykonania wyroku, o którym tu mówiłem, ale podczas ostatniej debaty w naszych komisjach padła propozycja, ażeby to wykonanie wyroku Trybunału Konstytucyjnego było wykonaniem systemowym, żebyśmy mogli skupić się również na znowelizowaniu materii dotyczącej kodeksu karnego i kodeksu wykroczeń. Pani mecenas Mandylis, Biuro Legislacyjne obiecało, że przygotuje propozycję takich rozwiązań systemowych.

Otrzymaliśmy już do skrytek, każdy z państwa otrzymał w wersji elektronicznej czy też papierowej propozycję tych rozwiązań. Rozwiązania te zmierzają do tego, ażeby propozycję, którą znajdujemy w druku nr 354, czyli w tym przedmiotowym druku, zastąpić i w propozycji wykonania wyroku nie przedstawiać rozwiązań bezpośrednio w ustawie o przeciwdziałaniu narkomanii, ale skupić się na działaniach legislacyjnych dotyczących zmian w kodeksie karnym i w kodeksie wykroczeń.

Ja może poproszę panią mecenas, żeby pani zreferowała te propozycje i je uzasadniła.

Bardzo proszę.

Główny Legislator w Biurze Legislacyjnym w Kancelarii Senatu Beata Mandylis:

Dziękuję bardzo.

Szanowni Państwo!

Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii to ustawa, na kanwie której Trybunał Konstytucyjny wydał wyrok stwierdzający niekonstytucyjność przepisów dopuszczających przepadek przedmiotu bądź narzędzi służących do popełnienia przestępstwa niebędącego własnością sprawcy, jeżeli właściciel lub inna osoba, mimo zachowania ostrożności wymaganej w danych okolicznościach, nie przewidywała i nie mogła przewidzieć, że mogą one służyć do popełnienia przestępstwa. Orzeczono, że przypadek ten świadczy o niekonstytucyjności przepisu.

I teraz takim prostym językiem: chodzi o przypadki, gdy przedmioty służące do popełnienia przestępstwa, przedmioty lub narzędzia, są własnością osoby trzeciej, nie sprawcy przestępstwa. W sytuacji gdy ustawa dopuszcza przepadek takich przedmiotów, Trybunał stwierdził, że niekonstytucyjne jest orzeczenie, zwłaszcza obligatoryjne, przepadku takich przedmiotów, jeżeli nie ma żadnego związku pomiędzy tą osobą trzecią a popełnionym przestępstwem. W sytuacji gdy osoba trzecia, do której należy przedmiot, nie wiedziała, nie przewidywała i nie mogła przewidzieć, że taki przedmiot zostanie użyty do popełnienia przestępstwa, taka norma jest niekonstytucyjna.

Dlatego zdecydowaliśmy się najpierw bardzo wąsko zrealizować wyrok Trybunału Konstytucyjnego, nowelizując przepisy ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii. Po przesłaniu tego projektu do konsultacji spotkaliśmy się z taką inicjatywą, wypływającą zwłaszcza z Ministerstwa Sprawiedliwości – i to nam, powiedziałabym, dodało skrzydeł i odwagi – żeby dokonać zmiany o charakterze systemowym, mianowicie zmienić przepisy kodeksu karnego i kodeksu wykroczeń, a nie pojedynczych ustaw.

Dlaczego? Dlatego że, proszę państwa, w naszym systemie prawa istnieje cała grupa tzw. przestępstw pozakodeksowych – sami państwo widzicie, jaka to jest książka, która mówi na ten temat – przestępstw i wykroczeń pozakodeksowych. Większość ustaw ma na końcu rozdział zawierający przepisy karne. Tam sformułowane są bądź to przestępstwa, bądź wykroczenia, za które w przypadku skazania można orzec przepadek, często przepadek przedmiotów należących do osób trzecich, przedmiotów niestanowiących własności sprawcy.

Niniejsza nowelizacja, ta propozycja realizacji wyroku dotyczy przypadków, gdy przedmioty, które służyły lub były przeznaczone do popełnienia wykroczenia, nie stanowią własności sprawcy, wskazuje, w jakich przypadkach można orzec ich przepadek. Otóż można go orzec wtedy, gdy właściciel lub inna osoba, która jest osobą uprawnioną do tego przedmiotu, przewidywała, że przedmiot lub narzędzie może służyć lub być przeznaczone do popełnienia wykroczenia, czyli to jest umyślność, przewidywanie wprost, albo mogła to przewidzieć przy zachowaniu ostrożności wymaganej w danych okolicznościach.

Tekst tych przepisów jest wzorowany na najnowszym brzmieniu przepisu kodeksu karnego skarbowego, który był z kolei niejako wzorcem dla Trybunału Konstytucyjnego. Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że ten przepis kodeksu karnego skarbowego to jest taki przepis, który wskazuje na te merytoryczne podstawy orzeczenia przepadku przedmiotów należących do osób trzecich.

Tymczasem w jednej z ostatnich nowelizacji kodeksu karnego i innych ustaw dokonano nowelizacji właśnie tego przepisu, art. 31 ust. 1 kodeksu karnego skarbowego, ponieważ w wielu komentarzach stwierdzono, że przepis ten wprawdzie co do meritum jest prawidłowy, ale jest źle, w sposób nielogiczny skonstruowany. Dlatego go przekonstruowano, przeredagowano, nadano mu nowe brzmienie i przedstawione państwu propozycje wzorują się już na tym nowym, dobrym, prawidłowym brzmieniu, jakie zostało przyjęte w kodeksie karnym skarbowym. Doprowadzi to do korelacji pomiędzy tymi 3 kodeksami.

I jeszcze jedno zdanie, bo chyba o tym nie powiedziałam, mimo że zamierzałam. W przypadku przestępstw bądź wykroczeń pozakodeksowych sądy w razie skazania i orzeczenia przepadku stosują odpowiednio przepisy kodeksu karnego, kodeksu postępowania karnego bądź kodeksu wykroczeń i postępowania w sprawach o wykroczenia w tych sprawach, które w tamtych ustawach nie są uregulowane, w tych szczegółowych sprawach. Obecnie zmieniamy przepis kodeksu karnego po to, aby w odniesieniu do wszystkich przepadków, o których mowa przy przestępstwach w tych innych ustawach, stosowano ten przepis kodeksu karnego. Jeżeli zaś chodzi o wykroczenie, w przypadku którego będzie orzekany przepadek, trzeba będzie stosować przepisy kodeksu wykroczeń. Wydaje nam się, że dzięki temu ta nowelizacja obejmie wszystkie przypadki dotyczące przepadku narzędzi, przedmiotów będących własnością osób trzecich.

To tyle. W razie jakichś pytań, proszę bardzo, będziemy odpowiadać. Dziękuję.

Przewodniczący Stanisław Gogacz:

Dziękuję bardzo.

Chciałbym jeszcze dodać, że przedstawicielem wnioskodawców jest pan przewodniczący, senator Zbigniew Cichoń.

Chciałbym powitać też przybyłe przed chwilą panie, panią Justynę Mieszalską z Ministerstwa Zdrowia, dyrektor Departamentu Zdrowia Publicznego, i panią Olgę Zielińską z Ministerstwa Zdrowia, starszego specjalistę w Departamencie Polityki Lekowej i Farmacji. Witamy panie.

Czy ktoś chciałby zabrać głos, jeżeli chodzi o tę nowelizację, propozycję, jaka została przez panią mecenas przedstawiona i uzasadniona? Chodzi o to, ażeby wykonanie wyroku polegało na tym, że dokonujemy zmian w 2 kodeksach, w kodeksie karnym, gdzie po §7 wprowadzamy §7a, i w kodeksie wykroczeń, gdzie w art. 30 po §2 dodaje się §2a w brzmieniu, które zostało tu już przytoczone.

Bardzo proszę, pan senator Jan Rulewski.

Senator Jan Rulewski:

Dziękuję.

Ja nawiążę do pani wypowiedzi, chodzi mi o przestępstwa pozakodeksowe. Już w pierwszej części powiedziała pani, że jest zwrot – oczywiście zarówno w kodeksie wykroczeń, jak i w kodeksie karnym –który stanowi, że jeżeli inna osoba uprawniona przewidywała lub mogła przewidywać… Tymczasem w tej propozycji jest tylko słowo „przewidywała”. Powiem szczerze, że gdyby mnie sąd jako oskarżonego…

(Głos z sali: To jest chyba stara…)

Taki tekst dostałem przed godziną.

(Głos z sali: Cały tekst trzeba…)

(Senator Zbigniew Cichoń: …Końcówkę zdania.)

Dobrze. To może gramatyczna uwaga, że nie powinno być to zbite, powinno być: przewidywała lub mogła przewidywać.

Przewodniczący Stanisław Gogacz:

Tak, Panie Senatorze, tu faktycznie…

(Senator Jan Rulewski: Taka gramatyczna…)

Tu ten zwrot jest, jest tu napisane „lub inna osoba uprawniona przewidywała, że mogą one służyć lub być przeznaczone do popełnienia przestępstwa”.

Senator Jan Rulewski:

Wobec tego wycofuję się z tego, ale zgłaszam gramatyczną poprawkę. Chodzi o to, żeby osoba uprawniona przewidywała lub mogła przewidywać i dalej…

Przewodniczący Stanisław Gogacz:

Pani mecenas chciałaby się do tego ustosunkować.

Główny Legislator w Biurze Legislacyjnym w Kancelarii Senatu Beata Mandylis:

Szanowni Państwo!

Tutaj jest rozbicie na 2 części. Jedna sprawa to sytuacja, w której ta osoba przewidywała. Jeśli przewidywała, to nie musi zachowywać ostrożności, po prostu przewidywała. Zaś zachowanie ostrożności, stwierdzenie, czy ta osoba wykazała się ostrożnością, czy nie, jest wymagane tylko w przypadkach nieumyślnych, gdy mogła to przewidzieć, a nie w przypadku umyślności. Dlatego też tutaj nie jest „lub” tylko „albo”, albo przewidywał, albo mógł to przewidzieć, albo-albo.

(Senator Zbigniew Cichoń: To jest lekkomyślność i niedbalstwo.)

Tak.

Przewodniczący Stanisław Gogacz:

Bardzo proszę, do głosu zgłosił się pan przewodniczący, senator Pociej.

Senator Aleksander Pociej:

Bardzo krótko.

Po pierwsze, chciałbym poprzeć tę naszą inicjatywę. Nie będę powtarzał wszystkich argumentów, które padły poprzednio w dyskusji. Jeżeli któregoś z kolegów nie było, to przypomnę, że argumentem przemawiającym, myślę, do wyobraźni jest zaistnienie np. takiej sytuacji. Otóż może się zdarzyć, że nasze dziecko pod naszą nieobecność weźmie kluczyki od naszego samochodu. W zgodzie z dotychczasowym brzmieniem przepisów bylibyśmy za to karani przepadkiem samochodu. Myślę, że każdy z nas tego typu argument może zrozumieć. Młodzież różnie się zachowuje i nie można obciążać żadnego z obywateli czymś, o czym nie miał bladego pojęcia, o czym w ogóle nie mógł się dowiedzieć. Ja tylko mogę zazdrościć senatorowi, adwokatowi Cichoniowi tego, że będzie prezentował tę wspaniałą inicjatywę. Dziękuję bardzo.

Przewodniczący Stanisław Gogacz:

Tak, panowie adwokaci, panowie mecenasi, będący jednocześnie senatorami, mają ten swój język porozumiewania, czego mieliśmy tu dowody.

Czy ktoś z państwa chciałby się wypowiedzieć?

Jeżeli nie, to myślę, że powinniśmy przystąpić do przegłosowania propozycji, które zostały tu już omówione.

(Głos z sali: Tekst tej ustawy…)

Tekst ustawy zaproponowany przez Biuro Legislacyjne…

(Głos z sali: Trzeba przejąć.)

Pan senator przewodniczący Zbigniew Cichoń to przejmuje.

Zatem w miejsce obecnej propozycji, jaką jest zmiana ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii, wpisujemy, że…

(Głos z sali: Zamiast, zamiast.)

(Wypowiedzi w tle nagrania)

(Główny Legislator w Biurze Legislacyjnym w Kancelarii Senatu Beata Mandylis: W ustawie o przeciwdziałaniu narkomanii stosuje się przepisy kodeksu karnego…)

(Brak nagrania)

Przewodniczący Stanisław Gogacz:

Proszę państwa, czyli…

(Główny Legislator w Biurze Legislacyjnym w Kancelarii Senatu Beata Mandylis: On tylko przewiduje, że można orzec…)

(Głos z sali: Że powinien…)

(Wypowiedzi w tle nagrania)

Szanowni Państwo, będziemy już głosować.

Krótko mówiąc, wykonaniem wyroku będzie nie zmiana ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii, tylko zmiana 2 kodeksów, zmiana systemowa 2 kodeksów: kodeksu karnego i kodeksu wykroczeń.

Przepraszam, w takim razie to będzie jedno głosowanie czy dwa?

(Główny Legislator w Biurze Legislacyjnym w Kancelarii Senatu Beata Mandylis: Jedno.)

(Głosy z sali: Jedno, jedno.)

Jedno.

Kto z państwa jest za przyjęciem tej propozycji, za tym, ażeby w ten sposób nastąpiło wykonanie wyroku Trybunału Konstytucyjnego? (16)

Kto jest przeciwny? (0)

Kto się wstrzymał od głosu? (1)

Stwierdzam, że połączone komisje zaakceptowały propozycje zmian legislacyjnych, jakie zostały tu przedstawione.

Czy pan senator Zbigniew Cichoń zechce być sprawozdawcą?

(Senator Zbigniew Cichoń: Tak. Dziękuję.)

Pan senator Zbigniew Cichoń będzie sprawozdawcą.

Dziękuję państwu. Dziękuję gościom.

Zamykam posiedzenie 2 połączonych komisji.

(Koniec posiedzenia o godzinie 18 minut 52)