Z prac komisji senackich

Komisja Praw Człowieka, Praworządności i Petycji – po rozpatrzeniu ustawy o zmianie ustawy o Państwowej Komisji do spraw wyjaśniania przypadków czynności skierowanych przeciwko wolności seksualnej i obyczajności wobec małoletniego poniżej lat 15 oraz niektórych innych ustaw – zarekomenduje do niej Izbie kilkanaście poprawek.

Jak wyjaśniła Małgorzata Paprocka, sekretarz stanu w Kancelarii Prezydenta RP, nowelizacja ma ułatwić dostęp komisji do informacji i dokumentów, uzyskiwanych m.in. od organów państwa, organizacji pozarządowych, samorządów zawodowych, kościołów, związków wyznaniowych, w związku z wykonywaniem przez nią zadań. Wprowadzenie wyraźnych podstaw do żądania przez komisję informacji i dokumentów usunie wątpliwości interpretacyjne, które zgłaszają adresaci tych żądań. Nowelizacja przewiduje ponadto kary za nieuzasadnione nieprzekazanie informacji i dokumentów, o które prosi komisja. Nowela zmienia też nazwę komisji na: Państwowa Komisja do spraw przeciwdziałania wykorzystaniu seksualnemu małoletnich poniżej lat 15. Umożliwia komisji przystąpienie do sprawy przed sądem na prawach oskarżyciela posiłkowego na każdym etapie trwania postępowania, pod warunkiem, że zgodę na to wyrazi pokrzywdzony lub osoby wykonujące prawa pokrzywdzonego. Nowela odnosi się też do kwestii odwołań osoby poszkodowanej od decyzji komisji o odmowie wpisu do tzw. rejestru pedofili.

Biuro Legislacyjne Kancelarii Senatu zaproponowało 16 poprawek do ustawy, w większości o charakterze legislacyjnym. Propozycje poprawek zgłosili też senatorowie Jacek Bury i Joanna Sekuła. Poparcie większości nie uzyskał wniosek senatora Roberta Mamątowa o przyjęcie ustawy bez poprawek.

Komisja Nauki, Edukacji i Sportu rozpatrzyła ustawę o zmianie ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce oraz niektórych innych ustaw. Ostatecznie senatorowie wprowadzili do niej 2 poprawki. Zgłoszono też wniosek mniejszości o przyjęcie ustawy bez poprawek, przedstawiony przez senatorów Kazimierza Wiatra i Michała Seweryńskiego.

Podczas posiedzenia ustawa przygotowana przez resort nauki wywołała liczne kontrowersje. Szereg uwag zgłosił senator Bogdan Zdrojewski, poparty przez senatora Józefa Zająca. Kolejne uwagi znalazły się w opinii  Rady Głównej Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz eksperta edukacyjnego. Senator Bogdan Zdrojewski zasygnalizował potrzebę wprowadzenia do nowelizacji licznych poprawek (w sumie 103 uwagi) zarówno o charakterze legislacyjnym, jak i merytorycznym. Jak zaznaczył, wymagają one jednak dopracowania z senackim Biurem Legislacyjnym i skorelowania z poprawkami z opinii legislacyjnej, dlatego zostaną przedstawione podczas posiedzenia plenarnego Izby. Ostecznie pod głosowanie poddano 2 poprawki zgłoszone przez senatora Bogdana Zdrojewskiego. Uzyskały one poparcie komisji. Senator Bogdan Zdrojewski stwierdził, że nie ma dobrej opinii o ustawie, ale dostrzega w niej pewne pozytywy, dotyczące m.in. nazewnictwa poszczególnych dyscyplin naukowych w związku z rozwojem nauki czy uregulowania problematyki stypendialnej.

Proponowane zmiany krytycznie ocenił wiceminister edukacji i nauki Włodzimierz Bernacki. W jego ocenie przyjęcie tak wielu zmian zniweczy intencje projektodawcy, a wobec tylu zmian należałoby raczej zgłosić wniosek o odrzucenie ustawy w całości.  Przedstawiając ustawę, podkreślił, że jej przygotowanie było długotrwałym procesem, m.in. ze względu na skomplikowaną materię i konsultacje z zainteresowanymi środowiskami, m.in. Radą Główną Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Konferencja Rektorów Akademickich Szkół Wyższych czy doktorantami.

Kolejną poprawkę dotyczącą nostryfikacji, zbieżną z propozycją Rady Głównej Nauki i Szkolnictwa Wyższego, zgłosił senator Kazimierz Wiatr. W wyniku głosowania nie uzyskała ona jednak większości. W ocenie senatora rozpatrywana ustawa jest ogromna, o bardzo skomplikowanej materii prawnej.

Szereg uwag do ustawy zgłosiło senackie Biuro Legislacyjne, które przypomniało, że podczas prac w Sejmie dokonano wielu zmian zarówno merytorycznych, jak i techniczno-legislacyjnych w projekcie rządowym. Rozszerzono m.in. zakres projektu  o zmiany w 3 ustawach: o finansowaniu Papieskiego Wydziału Teologicznego w Warszawie z budżetu państwa, o finansowaniu Papieskiego Wydziału Teologicznego we Wrocławiu z budżetu państwa oraz o finansowaniu Wyższej Szkoły Filozoficzno-Pedagogicznej „Ignatianum” w Krakowie z budżetu państwa. W opinii przypomniano, że Trybunał Konstytucyjny niejednokrotnie podkreślał, iż zasada trzech czytań wynikająca z art. 119 ust. 1 konstytucji oznacza konieczność trzykrotnego rozpatrywania przez Sejm tego samego projektu ustawy w sensie merytorycznym, a nie tylko technicznym. Z zasady trzech czytań wynika też dopuszczalny zakres poprawek. W ocenie Trybunału Konstytucyjnego wnoszone na poszczególnych etapach procedury sejmowej poprawki muszą – co do zasady – mieścić się w zakresie projektu wniesionego przez uprawniony podmiot i poddanego pierwszemu czytaniu. Wnoszenie poprawek nie może też przekształcać się w surogat prawa inicjatywy ustawodawczej.

Ustawa o zmianie ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce oraz niektórych innych ustaw doprecyzowuje procedury postępowań awansowych, o nadanie stopni naukowych i stopni w zakresie sztuki oraz tytułu profesora, regulacje związane z funkcjonowaniem i członkostwem w radzie uczelni oraz zakresem kompetencji jej innych statutowych organów. Przewiduje m.in. odstąpienie od konieczności spełniania wymagań dotyczących posiadania tytułu profesora, stopni naukowych albo stopni w zakresie sztuki lub tytułu zawodowego przy zatrudnianiu w polskich uczelniach na stanowiskach nauczycieli akademickich osób, które uzyskały takie stopień lub tytuł zawodowy za granicą. Rozszerza także katalog zadań, które mogą zostać powierzone ekspertom zewnętrznym, powoływanym przez dyrektora Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej. Nowela umożliwia ponadto ubieganie się o pełnienie funkcji rektora przez osoby, które do dnia rozpoczęcia kadencji nie ukończyły 70. roku życia (dotychczasowy limit to 67. rok życia). Zmiany dotyczą też m.in. uwierzytelniania dyplomów ukończenia studiów oraz dyplomów doktorskich i habilitacyjnych wydawanych przez uczelnie kościelne. W noweli przewidziano ponadto zaliczanie studentowi przez uczelnię czynności wykonywanych przez niego w ramach zatrudnienia, stażu lub wolontariatu na poczet praktyk zawodowych. W noweli przewidziano też m.in. usprawnienia związane z wydawaniem dyplomów doktorskich w postępowaniach prowadzonych wspólnie z podmiotami zagranicznymi.