Z prac komisji senackich

Komisja Nadzwyczajna ds. Klimatu wysłuchała informacji Najwyższej Izby Kontroli o wynikach kontroli wdrażania programu priorytetowego „Czyste Powietrze”. W efekcie przeprowadzonej debaty członkowie komisji zdecydowali o zwrócenie się do marszałek Sejmu Elżbiety Witek o skierowanie do dalszych prac projektu ustawy przyjętego przez Senat, który dotyczył poprawy jakości powietrza.

Przewodniczący komisji senator Stanisław Gawłowski przypomniał najważniejsze rozwiązania, które zostały zaproponowane w projekcie ustawy. Wśród nich wskazał obowiązek przekazania 0,5 procent PKB na ochronę powietrza, ulgę podatkową za korzystanie z niskoemisyjnego lub zeroemisyjnego źródła ciepła, dodatek ekologiczny wypłacany przy okazji dodatku mieszkaniowego za korzystanie z tego typu źródeł ciepła czy utworzenie odrębnego funduszu ochrony powietrza. Przewodniczący podkreślił, że ta inicjatywa legislacyjna Senatu została zgłoszona już rok temu. Ocenił, że obok wyzwań klimatycznych poprawa jakości powietrza jest jednym z najważniejszych wyzwań.

W trakcie debaty nad wynikami kontroli przeprowadzonej przez NIK senator Janusz Pęcherz mówił, że samorządy, jak Kalisz, którego był prezydentem, nie mogą korzystać z tego programu na modernizację źródeł ciepła w budynkach komunalnych. Negatywnie ocenił także przekazywanie środków z NFOŚiGW na fundusz dróg samorządowych. Tego samego zdania był przewodniczący komisji. „Jestem zagorzałym przeciwnikiem budowy dróg ze środków przeznaczonych na ochronę środowiska” – powiedział senator Stanisław Gawłowski. Senator Stanisław Lamczyk zakwestionował określenie programu jako kompletnego i ogólnodostępnego. Jego zdaniem ustalone progi finansowe uniemożliwiają skorzystanie z niego obywatelom o najniższych dochodach. Podobnie jak udzielanie dofinansowania nie w pełnej wysokości poniesionych kosztów. Senatorowie zwracali uwagę także na skomplikowanie procedur oraz niewystarczający sposób informowania obywateli o programie i zasadach korzystania z niego.

Najwyższa Izby Kontroli zdecydowała o przeprowadzeniu kontroli, ponieważ uznała, że jest to kluczowy program dla poprawy jakości powietrza w Polsce. Jak wskazywali przedstawiciele NIK w ocenie izby program nie jest prawidłowo i efektywnie realizowany. W efekcie zaawansowanie wdrażania PPCP nie gwarantuje osiągnięcia zakładanych celów Programu w terminie do 2029 r. Według stanu na 1 października 2021 r., po 3 latach wdrażania Programu, łączna kwota na jaką zawarte zostały umowy z beneficjentami stanowiła tylko 4,1% budżetu „Czystego Powietrza”, a 1,9% to łączna kwota wypłaconego dofinansowania  – wskazano w trakcie posiedzenia. NIK wyliczyła, że przy zachowaniu dotychczasowego tempa, cele poprawy jakości powietrza mogą zostać osiągnięte cztery lata później, niż założono w programie. Negatywnie oceniony został także fakt niezbilansowania przez jednostki odpowiedzialne za wdrażanie programu jego budżetu oraz opracowanie programu z pominięciem metodyki standardów zarządzania projektami strategicznymi opracowanych przez Rządowe Biuro Monitorowania Projektów w KPRM, czy niezidentyfikowanie ryzyk w obszarze jego wdrażania.  

W ocenie przedstawicieli rządu i Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej program jest realizowany we właściwym tempie, a zainteresowanie nim stale rośnie. Wskazywano, że został on realizowany w 25 proc., a w ciągu trzech lat 1,3 mln osób skorzystało z ulgi termomodernizacyjnej.