Przemówienie senatora Przemysława Błaszczyka w dyskusji nad punktem 13. porządku obrad

Przemówienie senatora Przemysława Błaszczyka w dyskusji nad punktem 13. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoki Senacie!

Dziś rozpatrujemy ustawę o Centralnej Informacji Emerytalnej. Utworzenie Centralnej Informacji Emerytalnej odpowiada na zapotrzebowanie społeczne. Ma ona eliminować obawy i lęki oraz pozwolić Polakom lepiej planować przyszłość. Powołanie Centralnej Informacji Emerytalnej może spowodować, że Polacy będą chętniej oszczędzać, wykorzystując bardziej opłacalne dla siebie instrumenty. Centralna Informacja Emerytalna, gromadząc dane dotyczące wszystkich filarów zabezpieczenia emerytalnego, ma spełniać 3 podstawowe zadania: po pierwsze, ma dostarczać informacje poglądowe o stanie oszczędności emerytalnych i wysokości przepływu świadczenia; po drugie, umożliwiać otrzymywanie informacji o stanie kont w wersji elektronicznej w jednym miejscu, po trzecie, umożliwiać aktualizację danych osobowych za pomocą rejestrów publicznych.

Rozwiązania podobne do projektowanej Centralnej Informacji Emerytalnej zostały już stworzone w wielu państwach wysokorozwiniętych.

Zapisy tej ustawy są bardzo dobre, przemyślane i przyszłościowe. Zdecydowanie popieram niniejszą ustawę.

Przemówienie senatora Grzegorza Czeleja w dyskusji nad punktem 13. porządku obrad

Przemówienie senatora Grzegorza Czeleja w dyskusji nad punktem 13. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Zasadniczym celem procedowanej ustawy jest stworzenie Centralnej Informacji Emerytalnej, zawierającej kompleksowe informacje o świadczeniach emerytalnych, co zapewni obywatelom pełną i łatwiej niż dotychczas dostępną wiedzę na temat zgromadzonych przez nich oszczędności emerytalnych bez względu na ich źródło. W aktualnym stanie prawnym dostęp do tego rodzaju danych jest utrudniony ze względu na to, że informacje o poszczególnych produktach emerytalnych są rozproszone w wielu różnych aktach normatywnych.

W trakcie drugiego czytania do projektu opiniowanej ustawy zgłoszono aż 24 poprawki, a Komisja Finansów Publicznych zarekomendowała przyjęcie 7 spośród nich, o charakterze uściślającym (m.in. dotyczące systemu CIE w aplikacji mObywatel, oświadczenia o obowiązku zachowania tajemnicy). Ostatecznie Sejm zagłosował zgodnie z zaleceniami komisji i przyjął ustawę w dniu 7 lipca 2023 r.

W mojej ocenie przyjęcie procedowanej ustawy jest w pełni uzasadnione koniecznością stworzenia spójnego narzędzia umożliwiającego obywatelom sprawowanie stałej kontroli nad oszczędnościami emerytalnymi. Należy zauważyć, że dotychczasowy brak tego typu rozwiązań przyczynia się do zjawiska chaosu informacyjnego w omawianej materii. Przede wszystkim dane na temat środków finansowych lokowanych w poszczególnych produktach emerytalnych są rozproszone, dostęp do nich wymaga zwrócenia się do wielu odrębnych instytucji. Taka sytuacja przyczynia się do niskiego zainteresowania oszczędzaniem oraz ogranicza zaufanie społeczeństwa do instytucji zajmujących się gromadzeniem oszczędności. Utrudniony dostęp do informacji o środkach ze składek i o dobrowolnych wpłatach w praktyce uniemożliwia ocenę poziomu świadczeń, na jakie zainteresowani mogą liczyć w przyszłości. Ponadto osoby gromadzące oszczędności nie mają wiedzy i pewności, czy wskazały, na wypadek ich śmierci, osoby uposażone do odbioru pozostałych po nich środków. To powoduje trudności z ich wypłatą. Z tych względów dostęp do informacji o stanie kont emerytalnych oraz możliwość łatwego sprawdzenia swoich danych osobowych i dyspozycji w poszczególnych produktach emerytalnych, a tym samym zapoznanie się także z szacunkową wysokością przyszłych świadczeń, są niezwykle potrzebne. Przyjęcie procedowanej ustawy bez wątpienia przyczyni się do zredukowania niepokojów społecznych wywołanych obawami o przyszłość finansową oraz pozwoli Polakom na podejmowanie działań zmierzających do bardziej efektywnego zarządzania swoimi finansami. Dziękuję za uwagę.

Przemówienie senator Agnieszki Kołacz-Leszczyńskiej w dyskusji nad punktem 13. porządku obrad

Przemówienie senator Agnieszki Kołacz-Leszczyńskiej w dyskusji nad punktem 13. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Ustawa o Centralnej Informacji Emerytalnej ma bardzo szczytne założenia, znajdujemy w niej bowiem rozwiązania, które dają podstawy do stworzenia Centralnej Informacji Emerytalnej, specjalnego portalu o świadczeniach emerytalnych, który zapewni nam, obywatelom, kompleksową wiedzę na temat oszczędności emerytalnych bez względu na źródło, z którego one pochodzą. Będą to m.in. dane z kont IKE, IKZE, PPE, PPK i OFE.

I wszystko byłoby dobrze, ustawa zostałaby poparta naszymi głosami, gdyby nie to, że nie ma potrzeby budowania nowych systemów, które sprawią, że inwigilacja i sprawdzanie kont będą już na porządku dziennym. Miliony, które mają być wydane przez ministra cyfryzacji – ok. 30 milionów rocznie – zupełnie nas przekonują, by odrzucić ten pomysł. A minister Cieszyński już wsławił się swoją nadaktywnością w bezcelowym wydawaniu naszych pieniędzy, pieniędzy podatników, których nigdy nie odzyskamy, choćby za zakup nieprzydatnych respiratorów! Dziękuję.

Przemówienie senatora Macieja Łuczaka w dyskusji nad punktem 13. porządku obrad

Przemówienie senatora Macieja Łuczaka w dyskusji nad punktem 13. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Centralna Informacja Emerytalna ma zapewnić użytkownikom, którzy będą chcieli z niej korzystać, dostęp do informacji o stanie ich oszczędności emerytalnych i wysokości przyszłych świadczeń. W jednym miejscu mają być prezentowane informacje o stanie kont w filarze publicznym, czyli przede wszystkim w systemach prowadzonych przez ZUS i KRUS, w prywatnym filarze pracowniczym, czyli pracowniczych planach kapitałowych (PPK) oraz pracowniczych programach emerytalnych (PPE), a także w prywatnym filarze indywidualnym: IKE, IKZE i OFE. Informacje z CIE będzie można uzyskać za pośrednictwem domeny gov.pl albo poprzez aplikację mobilną.

W obecnym stanie prawnym nie występuje usługa elektroniczna, która mogłaby zapewnić łatwy i prosty dostęp do możliwie pełnej informacji o zgromadzonych oszczędnościach emerytalnych. Uruchomienie CIE, w założeniu, ma propagować wiedzę na temat systemu emerytalnego oraz możliwości zwiększenia bezpieczeństwa emerytalnego, a także zapewnić funkcjonowanie jednego, spójnego kanału informacyjnego, który ułatwi dostęp do wiedzy o produktach emerytalnych. System CIE ma być prowadzony przez Polski Fundusz Rozwoju (PFR) Portal. Podkreślenia wymaga fakt, że ustawa nie zmienia zasad gromadzenia oszczędności emerytalnych, reguluje jedynie dostęp do informacji o nich – za pomocą strony internetowej i aplikacji mObywatel. Dostęp do usług elektronicznych będzie możliwy po założeniu profilu przez osobę fizyczną w systemie CIE, co będzie dobrowolne i bezpłatne. Realizacja podstawowej funkcji systemu CIE, czyli gromadzenia informacji emerytalnej, będzie polegała na gromadzeniu i przetwarzaniu danych otrzymanych od: ministra właściwego do spraw informatyzacji, ZUS, KRUS, podmiotów prowadzących indywidualne konta emerytalne (IKE) lub indywidualne konta zabezpieczenia emerytalnego (IKZE), podmiotów wykonujących działalność w zakresie pracowniczych programów emerytalnych (PPE) oraz podmiotów wykonujących działalność w zakresie pracowniczych planów kapitałowych (PPK). CIE będzie powiązana także z Platformą Usług Elektronicznych ZUS (PUE ZUS).

Utrudniony dostęp do informacji o środkach ze składek i dobrowolnych wpłatach w praktyce uniemożliwia ocenę poziomu świadczeń, na jakie zainteresowani mogą liczyć w przyszłości. Ponadto osoby gromadzące oszczędności nie mają wiedzy i pewności, czy wskazały, w razie swojej śmierci, osoby upoważnione do odbioru pozostałych po nich środków. To powoduje trudności w ich wypłatach. Z tych względów informacje o stanie kont emerytalnych oraz możliwość łatwego sprawdzenia swoich danych osobowych i dyspozycji w poszczególnych produktach emerytalnych, a tym samym także zapoznanie się z szacunkową wysokością przyszłych świadczeń, są niezwykle potrzebne.

Dzięki uruchomieniu CIE będzie możliwe osiągniecie wielu korzystnych efektów, w szczególności: podniesienie świadomości i budowa zainteresowania produktami emerytalnymi; zapewnianie wiedzy na temat wszystkich posiadanych produktów emerytalnych oraz ich stanu; umożliwienie symulacji wysokości przyszłych świadczeń emerytalnych; propagowanie wiedzy na temat systemu emerytalnego oraz możliwości zwiększenia bezpieczeństwa emerytalnego; zapewnienie jednego, spójnego kanału informacyjnego, który ułatwi dostęp do informacji o produktach emerytalnych; zapewnienie możliwości elektronicznej obsługi wybranych dyspozycji, zarówno w systemach publicznych (rejestr PESEL, rejestr dowodów osobistych, system Platformy Usług Elektronicznych ZUS), jak i w systemach prywatnych instytucji emerytalnych.

Reasumując, mogę powiedzieć, że wprowadzenie omawianej ustawy uważam za uzasadnione. Ważne jest, aby Polacy posiadali wiedzę na temat systemu ubezpieczeń społecznych, a także mieli łatwy dostęp do informacji o stanie swoich oszczędności emerytalnych.

Przemówienie senatora Aleksandra Pocieja w dyskusji nad punktem 13. porządku obrad

Przemówienie senatora Aleksandra Pocieja w dyskusji nad punktem 13. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Niejednokrotnie mogliśmy się przekonać, że obecny rząd ma tendencję do centralizacji oraz nadmiernej kontroli, będącej na granicy ingerencji w naszą prywatność, i że dzieje się to na wielu płaszczyznach. Mam wrażenie, że podobnie jest z procedowaną ustawą o Centralnej Informacji Emerytalnej.

Z założenia projekt ma na celu stworzenie kompleksowej platformy, dzięki której każdy obywatel będzie miał pełną i łatwo osiągalną wiedzę na temat swoich oszczędności emerytalnych, bez względu na ich źródło. Nowy system ma zapewnić dostęp do informacji o wszystkich posiadanych produktach emerytalnych, takich jak ZUS, KRUS, IKZE, PPE, PPK oraz OFE, w jednym miejscu.

W uzasadnieniu ustawy czytamy, że „utrudniony dostęp do informacji o środkach ze składek i dobrowolnych wpłatach w praktyce uniemożliwia ocenę poziomu świadczeń, na jakie zainteresowani mogą liczyć w przyszłości”, zaś stworzenie CIE ma „odpowiadać na zapotrzebowanie społeczne, mitygować lęki oraz pozwolić Polakom lepiej planować przyszłość”. Co więcej, według projektodawców Polacy posiadają znaczne nadwyżki finansowe, z którymi właściwie nie wiedzą, co zrobić, a CIE ma ich nauczyć, jak te nadwyżki mądrze lokować w swojej przyszłości emerytalnej. Trudno mi się zgodzić z taką argumentacją, dosyć oderwaną od rzeczywistości, gdyż z moich kontaktów z wyborcami śmiało mogę wysnuć wnioski, że ich głównym problemem na pewno nie jest fakt, iż muszą użyć dwóch czy trzech loginów, zamiast jednego, aby zorientować się w swojej przyszłej sytuacji finansowej. W przeważającej większości obywatele wiedzą też, ile mają pieniędzy zgromadzonych na poszczególnych kontach emerytalnych i że w kontekście postępującej inflacji jest ich zdecydowanie za mało.

Można odnieść wrażenie, że pod płaszczykiem chęci ułatwienia nam życia i troski o wygodę obywatela wprowadza się zupełnie zbędny, nowy twór, generując przy tym oczywiście niepotrzebne koszty. A mówimy tu o niebagatelnych kwotach, rzędu 20–30 milionów zł rocznie.

Odrębne zagadnienie stanowi kwestia zgromadzenia ogromnej ilości danych wrażliwych w jednym miejscu. Może to budzić, zupełnie słuszne, obawy o ich bezpieczeństwo, zwłaszcza że mamy takie, a nie inne czasy, gdy cyberataki nie są rzadkością.

Reasumując, powiem, że tworzenie Centralnej Informacji Emerytalnej w sposób przewidziany w ustawie to kolejne niepotrzebnie wydane miliony, miliony wydane na kolejną bazę danych, nie wiadomo komu właściwie potrzebną i przede wszystkim na ile zabezpieczoną. Dlatego jestem przeciwny wprowadzeniu tej ustawy, zwłaszcza w takiej formie i w takim czasie. Ponadto proponowałbym, aby przed przystąpieniem do realizacji tego typu ambitnych, a jednak mało priorytetowych projektów zastanowić się, z czego Polacy mają oszczędzać na tę godną wieloskładnikową emeryturę.

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 13. porządku obrad

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 13. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Rządowy projekt ustawy o Centralnej Informacji Emerytalnej dotyczy stworzenia Centralnej Informacji Emerytalnej, CIE, która zbierać będzie kompleksową informację o świadczeniach emerytalnych, dzięki czemu każdy obywatel będzie miał pełną i łatwo dostępną wiedzę na temat swoich oszczędności emerytalnych, bez względu na ich źródło. Nowy system zapewni w jednym miejscu dostęp do informacji o wszystkich posiadanych produktach emerytalnych: ZUS, KRUS, IKE, IKZE, PPE, PPK oraz OFE.

Jak podkreślono w uzasadnieniu, „zmiany koncepcji systemu zabezpieczenia społecznego na okres po zakończeniu kariery zawodowej oraz powoływanie do życia nowych produktów oszczędnościowych, reformy i przekształcenia w OFE spowodowały, że Polacy nie mają komfortu panowania nad całością swoich oszczędności gromadzonych z myślą o przyszłości. Co prawda instytucje finansowe i ZUS dostarczają informacji o stanie kont, udostępniają także internetowo możliwość sprawdzania stanu rachunków, ale jest to wiedza rozproszona, wymagająca posiadania i pamiętania kilku loginów i haseł dostępowych. Ponadto informacje te są również prezentowane w różnej formie. Nie ma jednego, spójnego, docelowego miejsca, gdzie taką informację można całościowo uzyskać bez konieczności zwracania się do wielu instytucji. Powoduje to także niskie zainteresowanie oszczędzaniem, niską dyscyplinę w oszczędzaniu, a nawet potencjalnie ograniczone zaufanie do instytucji gromadzących oszczędności.

Utrudniony dostęp do informacji o środkach ze składek i dobrowolnych wpłatach w praktyce uniemożliwia ocenę poziomu świadczeń, na jakie zainteresowani mogą liczyć w przyszłości. Ponadto osoby gromadzące oszczędności nie mają wiedzy i pewności, czy wskazały osoby upoważnione, w razie swojej śmierci, do odbioru pozostałych po nich środków. To powoduje trudności w ich wypłatach. Z tych względów informacje o stanie kont emerytalnych oraz możliwość łatwego sprawdzenia swoich danych osobowych i dyspozycji w poszczególnych produktach emerytalnych, a tym samym zapoznanie się także z szacunkową wysokością przyszłych świadczeń, są niezwykle potrzebne.

Powołanie do życia Centralnej Informacji Emerytalnej (CIE) będzie odpowiadać na zapotrzebowanie społeczne, mitygować lęki oraz pozwoli Polakom lepiej planować przyszłość, o którą, jak wynika z badań, się martwią. Nawet 39% rodaków twierdzi, że co najmniej raz w miesiącu ma obawy związane z długoterminowym planowaniem finansów. Polacy są też zdecydowanie mniej przekonani o możliwości zapewnienia sobie komfortowej emerytury niż mieszkańcy innych krajów: 9% Polaków vs. 29% osób na świecie (źródło: raport pt. «Nowa umowa społeczna. Wspieranie oszczędzających w zmieniającym się świecie», Ankieta Przygotowania Emerytalnego AEGON 2019).

Brak wiedzy Polaków na temat funkcjonującego systemu ubezpieczeń opisują także badania ZUS i Instytutu Spraw Publicznych pt. «Wiedza i postawy wobec ubezpieczeń społecznych. Raport z badań», Warszawa 2016, z których wynika m.in., że Polacy niewiele wiedzą na temat systemu ubezpieczeń społecznych. Tylko 7% z nich prezentuje poziom wiedzy, który można uznać za zadowalający. Brak wiedzy sprawia, że ocenami dotyczącymi systemu ubezpieczeń społecznych rządzą emocje, a dominującym uczuciem związanym z polskim systemem ubezpieczeń społecznych jest niepewność, obawa, czy w przyszłości w ogóle będą wypłacane emerytury, a jeśli tak, to czy zapewnią jakikolwiek akceptowalny poziom życia. Polacy nie mają ani wiedzy na temat systemu ubezpieczeń społecznych, ani ugruntowanych poglądów na temat relacji państwo – obywatel i tego, jaki model ubezpieczeń społecznych powinien funkcjonować. Ponad połowa Polaków szuka informacji na temat ubezpieczeń społecznych.

Kształtuje to obraz Polaków jako osób martwiących się o swoją przyszłość, choć z drugiej strony niemających specjalnie wiedzy, jak działać, aby te lęki zredukować. Bez wątpienia powołanie do życia CIE i możliwość wglądu w całość oszczędności emerytalnych pozwoli lepiej poznać stan swojej «emerytalnej zamożności» oraz zaplanować takie działania, aby mniej martwić się o przyszłość”. Dziękuję bardzo.

Przemówienie senatora Ryszarda Świlskiego w dyskusji nad punktem 13. porządku obrad

Przemówienie senatora Ryszarda Świlskiego w dyskusji nad punktem 13. porządku obrad

Panie Marszałku! Panie i Panowie Senatorowie!

Ustawa o Centralnej Informacji Emerytalnej zakłada utworzenie specjalnego portalu umożliwiającego każdemu zainteresowanemu dostęp do pełnych informacji emerytalnych, które go dotyczą. Moim zdaniem ten projekt jest niepotrzebny i nieuzasadniony.

Informacje emerytalne, które ma gromadzić Centralna Informacja Emerytalna, są dostępne i obecnie dostarczane na bieżąco wszystkim uczestnikom systemów emerytalnych, niezależnie od filaru, w którym oszczędzają na swoją przyszłą emeryturę. Obecnie istnieją odpowiednie platformy i portale, które umożliwiają obywatelom dostęp do ich danych emerytalnych. Dlatego stworzenie nowej instytucji, która miałaby za zadanie jedynie zbierać te same informacje i udostępniać je wspólnie w kolejnym portalu, jest zupełnie zbędne.

Argumenty podane w uzasadnieniu ustawy, że potrzebne są osobne loginy i hasła do kilku kont emerytalnych, są według mnie komiczne. Obecni uczestnicy systemów emerytalnych doskonale radzą sobie z korzystaniem z istniejących platform i systemów, które są intuicyjne i łatwe w obsłudze. Nie można traktować obywateli jak analfabetów cyfrowych. Mają oni pełne prawo do dostępu do swoich informacji emerytalnych, ale nie potrzebują dodatkowych zbędnych narzędzi i rozwiązań.

Dodatkowo utworzenie Centralnej Informacji Emerytalnej wiąże się z kosztami, które oczywiście obciążą podatnika. Szacuje się, że funkcjonowanie tej instytucji będzie kosztować nawet 20 milionów zł rocznie. W tym trudnym okresie, gdy zmagamy się z różnymi wyzwaniami gospodarczymi i społecznymi, pieniądze podatników powinny być rozważnie wykorzystywane na rzeczywiste potrzeby naszego społeczeństwa.

Podsumowując, powiem, że nie widzę uzasadnienia dla utworzenia Centralnej Informacji Emerytalnej. Obecnie istniejące platformy i portale zapewniają obywatelom dostęp do pełnych informacji emerytalnych. Nowa instytucja nie jest potrzebna i wiąże się jedynie z dodatkowymi kosztami dla podatników. Naszym celem powinno być rozwijanie już istniejących rozwiązań, aby zagwarantować obywatelom łatwy dostęp do ich danych emerytalnych. Dziękuję.

Przemówienie senatora Grzegorza Czeleja w dyskusji nad punktem 16. porządku obrad

Przemówienie senatora Grzegorza Czeleja w dyskusji nad punktem 16. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Procedowana ustawa o zmianie ustawy o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych oraz niektórych innych ustaw obejmuje kompleksowy przegląd przepisów dotyczących refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych oraz wdrożenie rozwiązań umożliwiających poprawę obowiązujących regulacji, które w obecnym kształcie nie funkcjonują prawidłowo. Przewiduje również wprowadzenie nowych instytucji prawnych mających na celu zwiększenie produkcji leków lub substancji czynnych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Wiele zaproponowanych zmian wynika z konieczności doprecyzowania rozwiązań, które budzą wątpliwości interpretacyjne.

Podczas drugiego czytania projektu opiniowanej ustawy, które odbyło się 11 lipca 2023 r., do projektu opiniowanej ustawy zgłoszono 45 poprawek, z których 5 Sejm przyjął w trzecim czytaniu. W toku sejmowego postępowania legislacyjnego nie dokonano w projekcie opiniowanej ustawy zmian, które znacząco zmieniałyby jego meritum.

Uważam, że przyjęcie procedowanej ustawy korzystnie wpłynie na poprawę zapewnienia pacjentom dostępu do produktów refundowanych o udowodnionej skuteczności, jakości i bezpieczeństwie stosowanych w zapobieganiu chorobom i leczeniu chorób w lecznictwie zamkniętym oraz otwartym. Warto zauważyć, że na przestrzeni ostatnich lat odnotowuje się stale rosnący popyt na świadczenia zdrowotne, w tym świadczenia opieki zdrowotnej finansowane ze środków publicznych, co jest związane ze starzeniem się społeczeństwa oraz wydłużeniem oczekiwanej długości życia obywateli. Ponadto rosną koszty terapii wynikające m.in. z wprowadzania na rynek coraz bardziej zaawansowanych terapii dwulekowych oraz coraz bardziej przewlekłego charakteru procesów terapeutycznych wielu chorób. To wszystko powoduje, że ważnym zagadnieniem polityki zdrowotnej, w tym polityki lekowej, jest dbałość o stabilność finansową systemu opieki zdrowotnej. Osiągnięcie tego stanu będzie możliwe dzięki optymalizacji wydatków publicznych zapewniającej możliwie najszerszy dostęp do skutecznych, bezpiecznych i kosztowo efektywnych terapii. Opiniowana ustawa wskazuje katalog podmiotów objętych szczególną troską medyczną, a są to dzieci, kobiety ciężarne, osoby niepełnosprawne i osoby w podeszłym wieku. Do głównych rozwiązań systemowych w niej zawartych zalicza się propozycję wprowadzenia zmiany częstotliwości publikacji obwieszczeń zawierających wykazy refundowanych leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych – z 2 na 3 miesiące – co będzie stanowiło wsparcie w lepszym gospodarowaniu tymi produktami w aptekach, a także zapewni większą pewność finansową pacjentów. Dziękuję.

Przemówienie senatora Artura Dunina w dyskusji nad punktem 16. porządku obrad

Przemówienie senatora Artura Dunina w dyskusji nad punktem 16. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Dzisiaj polscy pacjenci dopłacają do leków najwięcej w całej Unii Europejskiej. Obecnie w naszym kraju są duże problemy z dostępem do leków, w wyniku czego ludzie niejednokrotnie są zmuszeni jeździć w poszukiwaniu leków do sąsiednich miejscowości. W dodatku występują problemy z finansowaniem innych usług medycznych.

Procedowana nowelizacja ustawy o refundacji leków została przedłożona w Sejmie w ostatnim momencie, niezgodnie z zasadami legislacji, a na posiedzeniu Komisji Zdrowia była procedowana bez dołączonych do niej opinii społecznych. W ustawie brakuje listy leków, które będą refundowane, w związku z czym tak naprawdę nie wiadomo, jakie leki będą darmowe. Trzeba również jasno zaznaczyć, iż nie dotyczy to wszystkich leków, choć autorzy ustawy starają się stworzyć takie wrażenie. Pomimo iż mówi się o bezpłatnych lekach dla osób 65+ i bezpłatnych lekach dla dzieci do osiemnastego roku życia, to dotyczy to tylko pewnej grupy leków. Takie działanie jest przykładem wprowadzania obywateli w błąd. Jak dotychczas wiele osób starszych jasno sygnalizuje, iż konieczne jest dopłacanie do leków w ramach ustawy o darmowych lekach 75+. Są to kwoty od kilkudziesięciu do nawet kilkuset złotych. A zatem nie można twierdzić, że leki te są bezpłatne. Polacy dopłacają 62% do wartości wszystkich leków, które są obecnie w obrocie, co jest dużym obciążeniem dla ich budżetów domowych.

Jako przedstawiciel Koalicji Obywatelskiej – Platformy Obywatelskiej uważam, że należy poprzeć tę ustawę. Jednakże nasuwają się wątpliwości co do tego, z jakich środków będą pokryte dopłaty do wspomnianych leków. Związane jest to z niedawno przeprowadzoną debatą nad planem finansowym Narodowego Funduszu Zdrowia, w którym zmniejszono środki na refundację leków dla seniorów. Nasuwają się zatem wątpliwości, z jakich środków będą finansowane te leki. Dlatego, popierając ustawę, uważam, że powinna zostać wprowadzona specjalna dotacja z budżetu państwa na sfinansowanie leków dla dzieci do osiemnastego roku życia oraz dla seniorów.

Przemówienie senator Agnieszki Gorgoń-Komor w dyskusji nad punktem 16. porządku obrad

Przemówienie senator Agnieszki Gorgoń-Komor w dyskusji nad punktem 16. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Tworzenie budżetu na refundację leków powinno zwiększyć dostęp pacjentów i kobiet w połogu do leków refundowanych. Przypominam, że Senat X kadencji podjął inicjatywę ustawodawczą dotyczącą głównie kobiet w ciąży i połogu, a to jest obecnie przedmiotem ustawy zawartej w druku nr 1060. W toku obecnego posiedzenia zauważamy ogromny chaos w podejściu do procedowania tak ważnych aktów prawnych. Opiniowanej ustawie o zmianie ustawy o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych oraz niektórych innych ustaw należy postawić zarzuty niezgodności z konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej. Minister zdrowia w trakcie posiedzenia komisji zapewniał przedstawicieli polskiego przemysłu farmaceutycznego, że dba o interesy tego sektora. Tymczasem firmy, które funkcjonują na polskim rynku od 30 lat, płacą od 30 lat podatki w Polsce, wskazują po wnikliwych analizach, że dzieci, pacjenci dermatologiczni będą pozbawieni możliwości wykupu leków recepturowych, gdyż ich koszt nie będzie akceptowany przez pacjentów. Receptura apteczna to niejednokrotnie jedyny możliwy protokół leczenia chorób rzadkich.

Afera z receptomatami – tu minister zdrowia ma możliwość wykazania się, a nie jakichś pozornych ruchów, którymi karze tych pracujących dobrze. Absolutnie sprzeciwiam się takiemu procederowi tworzenia prawa na kolanie, w sposób chaotyczny. To stanowi zagrożenie dla życia i zdrowia obywateli Polski.

Przemówienie senatora Janusza Pęcherza w dyskusji nad punktem 16. porządku obrad

Przemówienie senatora Janusza Pęcherza w dyskusji nad punktem 16. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Pracujemy dziś nad bardzo ważną dla wszystkich Polaków ustawą o zmianie ustawy o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych oraz niektórych innych ustaw, nad którą rząd pracował 2 lata i która miała w założeniu poprawić system refundacji leków. Nie do końca udało się to zrealizować, czego dowodem jest złożenie wielu poprawek do przedłożonej ustawy. Ustawa ta ważna jest także z powodu dużego kosztu refundacji, który wynosi obecnie 20–22 miliardów zł i jest znaczącą pozycją w wydatkach budżetu państwa.

Aby taki system dobrze działał, musi być przejrzysty, przewidywalny i stabilny, musi być systemem, w którym jego uczestnicy traktują się po partnersku. Nie powinno być tak, że Ministerstwo Zdrowia prezentuje stanowisko, że leki wydawane bez recepty nie mogą podlegać refundacji, a po paru miesiącach zaskakująco wprowadza refundację niektórych z nich. Polscy pacjenci dopłacają do leków najwięcej w Unii Europejskiej, bo ponad 60%, a mimo tego ministerstwo podejmuje niezrozumiałe decyzje o wprowadzeniu refundacji leków wydawanych bez recepty, a nie nowych, innowacyjnych.

Niejasne i nieprecyzyjne są przepisy regulujące relacje między ministerstwem a przedsiębiorcami, czyli producentami leków i dystrybutorami. Uzgodnienia między tymi stronami powinny zapadać w wyniku negocjacji i wzajemnego poszanowania interesów, a nie jednostronnego, opartego na wykorzystaniu swojej silnej pozycji rozstrzygnięcia.

Ustawa nadal nie zdejmuje z lekarzy obowiązku wpisywania wymiaru odpłatności za przepisywany lek, co powoduje, że lekarz przeznacza dużo czasu na papierologię, a nie na diagnostykę i leczenie pacjenta. Powinien to rozstrzygać system. Dziękuję za uwagę.

Przemówienie senatora Aleksandra Pocieja w dyskusji nad punktem 16. porządku obrad

Przemówienie senatora Aleksandra Pocieja w dyskusji nad punktem 16. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Głównym celem ustawy o zmianie ustawy o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych oraz niektórych innych ustaw, według projektodawców, miało być „wprowadzenie większego stopnia przejrzystości działań władz publicznych w zakresie refundacji, a także otwarcie systemu refundacyjnego na nowe innowacyjne produkty” oraz „przekształcenie obowiązującego systemu w taki sposób, aby w ramach dostępnych publicznych środków finansowych odpowiadał on w możliwie najpełniejszy sposób aktualnemu zapotrzebowaniu społecznemu na leki, środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego i wyroby medyczne (produkty refundowane)”. Cel szczytny i ze wszech miar słuszny. Gdyby ustawa wyczerpująco czy choćby wystarczająco faktycznie go realizowała, to – jestem przekonany – wszyscy byśmy ją poparli.

Niestety, skończyło się na tym, że ustawa ta nie tylko okazała się niezgodna z konstytucją, ale została skrytykowana przez przedstawicieli praktycznie wszystkich środowisk, których dotyczy.

Nie jestem ani lekarzem, ani farmaceutą, nie będę więc jakoś szczególnie wnikał w materię tej obszernej ustawy. Są wśród nas osoby, które zdecydowanie lepiej znają się na tym temacie i omawiały go podczas posiedzenia Komisji Zdrowia. Nie mogę jednak pozostać obojętny na fakt, że po raz kolejny do naszej Izby wpływa akt tak zły z legislacyjnego punktu widzenia, że nie powinien się tu w ogóle znaleźć. Ustawa ta została dosłownie zmiażdżona przez naszych legislatorów jako niezgodna z konstytucją, i to w wielu aspektach.

Wiem, iż ktoś mógłby stwierdzić, że to nie pierwszy i, niestety, być może nie ostatni raz, kiedy otrzymujemy do prac w komisji rozmaite buble prawne, których, pomimo szczerych chęci, nie da się w żaden sposób naprawić. Z przykrością muszę to potwierdzić, bo niejednokrotnie mieliśmy tego typu sytuacje w trakcie prac Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji, której przewodniczę.

Wychodzę jednak z założenia, że nie powinniśmy się godzić na zaniżanie standardów i nie powinniśmy akceptować takich zachowań ze strony rządu. A już najbardziej rażące jest przepychanie projektów bez konsultacji społecznych, bo ewidentnie pokazuje to brak szacunku nie tylko do prawa, ale również do obywateli.

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 16. porządku obrad

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 16. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Rządowa nowelizacja ustawy o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych oraz niektórych innych ustaw dotyczy zmiany sposobu tworzenia budżetu na refundację leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych. Wprowadzone zostaną ponadto nowe instytucje prawne, które mają zwiększyć produkcję leków lub substancji czynnych w Polsce, a w konsekwencji wzmocnić bezpieczeństwo lekowe, oraz przepisy, które zabezpieczą dostępność produktów refundowanych dla pacjentów i dla kobiet w okresie połogu, które będą uprawnione do bezpłatnego zaopatrzenia się w leki.

Jak podkreślono w uzasadnieniu, ustawa „jest kluczowym aktem prawnym regulującym zasady, według których Rzeczpospolita Polska finansuje stosowanie leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych na rzecz potrzebujących ich pacjentów. Ustawa refundacyjna miała na celu wprowadzenie większego stopnia przejrzystości działań władz publicznych w zakresie refundacji, a także otwarcie systemu refundacyjnego na nowe innowacyjne produkty, racjonalizując jednocześnie wydatki publiczne na te produkty. Głównym jej celem było przekształcenie obowiązującego systemu w taki sposób, aby w ramach dostępnych publicznych środków finansowych odpowiadał on w możliwie najpełniejszy sposób aktualnemu zapotrzebowaniu społecznemu na leki, środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego i wyroby medyczne (produkty refundowane). Ponad 10-letni okres obowiązywania ustawy refundacyjnej, która w tym czasie nie była znacząco nowelizowana, stał się podstawą do przeprowadzenia analizy, w wyniku której uwidoczniły się obszary wymagające zmiany ze względu na deficyty oraz wady przyjętych dotychczas rozwiązań.

Projekt ustawy o zmianie ustawy o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych oraz niektórych innych ustaw, zwany dalej «projektem», obejmuje kompleksowy przegląd przepisów dotyczących refundacji oraz wdrożenie rozwiązań umożliwiających poprawę obowiązujących regulacji, które w obecnym kształcie nie funkcjonują prawidłowo. Projekt przewiduje również wprowadzenie nowych instytucji prawnych mających na celu zwiększenie produkcji leków lub substancji czynnych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, a w konsekwencji zwiększenie Bezpieczeństwa Lekowego Polski, zwanego dalej «BLP». Wiele zaproponowanych zmian wynika z konieczności doprecyzowania rozwiązań, które obecnie budzą wątpliwości interpretacyjne. Projekt jest także odpowiedzią na wnioski kierowane do ministra właściwego do spraw zdrowia od przedsiębiorców obecnych na rynku farmaceutycznym, pacjentów i innych grup społecznych, na których funkcjonowanie wpływają przepisy ustawy refundacyjnej.

Od lat obserwuje się stale rosnący popyt na świadczenia zdrowotne, w tym świadczenia opieki zdrowotnej finansowane ze środków publicznych, co jest związane ze starzeniem się społeczeństwa oraz wydłużeniem oczekiwanej długości życia obywateli. Ponadto rosną koszty terapii wynikające m.in. z wprowadzania na rynek coraz bardziej zaawansowanych terapii lekowych oraz coraz bardziej przewlekłego charakteru procesów terapeutycznych wielu chorób. Powyższe elementy powodują, że ważnym zagadnieniem polityki zdrowotnej, w tym polityki lekowej, jest dbałość o stabilność finansową systemu opieki zdrowotnej.

Proponowane w projekcie rozwiązania mają na celu poprawę zapewnienia pacjentom dostępu do produktów refundowanych o udowodnionej skuteczności, jakości i bezpieczeństwie stosowanych w zapobieganiu i leczeniu chorób w lecznictwie zamkniętym oraz otwartym. Jednocześnie zgodnie z zasadą gospodarności produkty refundowane ze środków publicznych powinny spełniać warunek efektywności kosztowej, a ich finansowanie mieścić się w ramach aktualnych możliwości budżetowych płatnika publicznego, jakim jest Narodowy Fundusz Zdrowia”. Dziękuję bardzo.

Przemówienie senator Haliny Biedy w dyskusji nad punktem 19. porządku obrad

Przemówienie senator Haliny Biedy w dyskusji nad punktem 19. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Zaproponowane w ustawie o szczególnej opiece geriatrycznej rozwiązania mają spowodować przemodelowanie geriatrii w stronę podejścia środowiskowego, czyli opieki realizowanej w pobliżu miejsca zamieszkania seniora. Centra zdrowia 75+ mają zapewnić kompleksowe podejście do diagnozowania i leczenia pacjenta, a ich głównym celem będzie skoordynowana opieka medyczna dla pacjentów geriatrycznych w celu ustabilizowania ich stanu zdrowia oraz umożliwienia dalszego autonomicznego funkcjonowania. Chodzi o zahamowanie niesamodzielności i zwiększenie szans na odsunięcie w czasie konieczności objęcia takich osób opieką długoterminową.

Ustawa zakłada nie tylko powołanie nowych placówek, ale także budowę całego systemu opieki geriatrycznej. W jego skład mają wejść szpitalne oddziały geriatryczne wskazane w wojewódzkim planie działania szczególnej opieki geriatrycznej, nowo tworzone placówki – centra zdrowia 75+ – oraz podstawowa opieka zdrowotna. W celu zapewnienia odpowiedniej jakości świadczeń w ustawie określono minimalne standardy dotyczące łącznej liczby łóżek w oddziałach geriatrycznych na terenie województwa oraz standardy dotyczące minimalnej i maksymalnej liczby osób zamieszkujących obszar działania centrum. Utworzenie docelowo ok. 300 centrów zdrowia 75+, gdzie najstarsi pacjenci będą mieli zapewnioną opiekę geriatryczną lekarza oraz pielęgniarki, rehabilitację, pomoc psychologa, porady dietetyka oraz edukację zdrowotną, to na pewno wspaniała i zasadna inicjatywa, z pewnością wpłynie na jakość świadczonych usług medycznych dla najstarszych pacjentów.

Jednak już dziś zapisy ustawowe budzą wiele kontrowersji i obaw. Związek Powiatów Polskich zwraca np. uwagę na nałożenie na powiaty obowiązku realizacji nowych zadań własnych bez określenia jasnych zasad ich finansowania. Wątpliwości budzi też przyjęta granica wieku (75 lat), umożliwiająca skorzystanie ze szczególnej opieki geriatrycznej. Z jednej bowiem strony celem ustawy ma być zachowanie możliwie największej sprawności funkcjonalnej i samodzielności osób uprawnionych do skorzystania z przewidzianej w niej opieki, z drugiej, statystycznie rzecz biorąc, w przypadku mężczyzn przewidywana długość życia – w 2021 r. było to 71,8 lat – jest niższa niż przewidziana w ustawie granica wieku umożliwiająca skorzystanie z nowych uprawnień. Może to wskazywać na potrzebę objęcia omawianą regulacją osób młodszych, zwłaszcza w zakresie korzystania z usług centrów zdrowia. Olbrzymim problemem w kontekście możliwości utworzenia nowych oddziałów geriatrycznych, zwiększenia liczby łóżek w tych szpitalach oraz stworzenia centrów 75+ może być brak kadr, w szczególności lekarzy geriatrów lub lekarzy w trakcie specjalizacji.

Wszystkie powyższe uwagi skłaniają do zastanowienia się nad możliwością sprawnej i faktycznej realizacji zapisów ustawowych, niemniej sama ustawa wymaga poparcia i wprowadzenia w życie.

Przemówienie senatora Przemysława Błaszczyka w dyskusji nad punktem 19. porządku obrad

Przemówienie senatora Przemysława Błaszczyka w dyskusji nad punktem 19. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoki Senacie!

Dziś rozpatrujemy ustawę o szczególnej opiece geriatrycznej. Celem ustawy jest zapewnienie szczególnej opieki geriatrycznej osobom, które ukończyły siedemdziesiąty piąty rok życia, doświadczającym kumulacji problemów zdrowotnych. Ustawa sprzyja zdrowemu starzeniu się, jest także wstępem do przemodelowania geriatrii na taką z podejściem środowiskowym, czyli mającą na celu realizację świadczeń medycznych w pobliżu miejsca zamieszkania seniora. Opieka ma być sprawowana w szpitalnych oddziałach geriatrycznych wskazanych w wojewódzkim planie działania dotyczącym szczególnej opieki geriatrycznej, centrach zdrowia 75+ oraz podstawowej opiece zdrowotnej. Wprowadzenie szczególnej opieki geriatrycznej, zgodnie z ustawą, będzie miało na celu zachowanie możliwie największej sprawności funkcjonalnej i samodzielności osób uprawnionych, zapewnienie określonych w ustawie świadczeń opieki zdrowotnej, planowanie i koordynowanie opieki zdrowotnej nad pacjentami centrów zdrowia 75+, w szczególności przez zapewnienie całościowej oceny geriatrycznej, oraz opracowanie i realizację indywidualnego planu postępowania terapeutycznego, zapewnienie opieki lekowej pacjentom centrum, zapewnienie dostępu do działań profilaktycznych dostosowanych do potrzeb osób uprawnionych, w tym działań mających na celu zapobieganie niepełnosprawności i niesamodzielności tych osób, promocję zdrowia, zapewnienie edukacji zdrowotnej dla pacjentów centrum oraz ich opiekunów, zapewnienie wsparcia psychologicznego dla pacjentów korzystających z usług centrum.

Uważam, że rozwiązania, które pojawiają się w tej ustawie, będą wspierać seniorów powyżej siedemdziesiątego piątego roku życia, będą wychodzić naprzeciw ich potrzebom, ale przede wszystkim będą sprawiać, że seniorzy będą mogli przeżyć jesień swojego życia w zdecydowanie lepszym zdrowiu, w lepszej kondycji.

Zapisy tej ustawy są bardzo dobre, przemyślane i przyszłościowe. Zdecydowanie popieram niniejszą ustawę. Dziękuję bardzo.

Przemówienie senatora Grzegorza Czeleja w dyskusji nad punktem 19. porządku obrad

Przemówienie senatora Grzegorza Czeleja w dyskusji nad punktem 19. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Podstawowym celem procedowanej ustawy o szczególnej opiece geriatrycznej jest zapewnienie szczególnej opieki geriatrycznej osobom, które ukończyły siedemdziesiąty piąty rok życia, a w konsekwencji – sprzyjanie zdrowemu starzeniu się. Zaplanowane rozwiązania są również wstępem do przemodelowania geriatrii na taką o podejściu środowiskowym, zgodnie z którym świadczenia medyczne realizowane są w pobliżu miejsca zamieszkania seniora.

Podczas drugiego czytania projektu opiniowanej ustawy, które odbyło się 12 lipca 2023 r., zgłoszono 5 poprawek, z których Sejm przyjął 1 poprawkę w trzecim czytaniu.

W mojej opinii przyjęcie procedowanej ustawy jest niezbędne dla polepszenia komfortu życia obywateli polskich w podeszłym wieku. Najnowsze statystyki pokazują, że proces starzenia się społeczeństwa ciągle postępuje. Po części jest to efektem wydłużenia się w ostatnich dziesięcioleciach przeciętnej długości życia Polaków. Przykrym zjawiskiem jest fakt, że polscy seniorzy oceniają swoje samopoczucie znacznie gorzej niż ich rówieśnicy zamieszkujący inne kraje Unii Europejskiej. Zaspokojenie potrzeb szybko rosnącej grupy osób w wieku podeszłym wymaga przygotowania odpowiedniej infrastruktury, usług, a przede wszystkim kadr medycznych i opiekuńczych. Potrzeba włączenia nowych usług z obszaru ochrony zdrowia jest dostrzegana przez samych seniorów i ich rodziny, ale również przez sektor medyczny i samorządowy, które nie mogą obecnie zaoferować kompleksowej opieki. Rozwiązania uwzględnione w opiniowanej ustawie, w tym wprowadzenie wstępnej oceny geriatrycznej i powstanie nowej instytucji, centrum zdrowia 75+, przewidują szybką identyfikację osób wymagających wsparcia, a następnie zaproponowanie kompleksowej diagnozy i leczenia. Planowane jest upowszechnienie dostępu do oddziałów geriatrycznych, na których pacjenci będą poddawani całościowej ocenie geriatrycznej, dzięki czemu możliwe będzie ustalenie właściwego kierunku dalszego postępowania.

Wprowadzone usługi będą sprzyjać wspieraniu potencjału zdrowotnego pacjenta i utrzymaniu jego samodzielności. Równie istotny jest aspekt ekonomiczny proponowanych rozwiązań. W ujęciu makroekonomicznym należy spodziewać się wzrostu wydatków na upowszechnienie szpitalnej opieki geriatrycznej oraz utworzenie centrów zdrowia 75+. Jednocześnie całościowe podejście geriatryczne jest tańsze i bardziej efektywne niż obecnie realizowany model licznych konsultacji specjalistycznych i rozproszonej diagnostyki. Lepsza opieka ambulatoryjna powinna sprzyjać ograniczeniu długich hospitalizacji i zmniejszać ryzyko konieczności włączenia form opieki długoterminowej.

Reasumując, należy stwierdzić, że przyjęcie procedowanej ustawy jest konieczne dla zreformowania polskiego systemu opieki geriatrycznej. Dziękuję.

Przemówienie senator Agnieszki Gorgoń-Komor w dyskusji nad punktem 19. porządku obrad

Przemówienie senator Agnieszki Gorgoń-Komor w dyskusji nad punktem 19. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Ustawa o szczególnej opiece geriatrycznej to kolejna ustawa, która nosi szumny tytuł i może oczywiście chwycić za serce, ale cóż z tego, skoro przepis projektu wniesionego przez prezydenta może być martwy.

Pytaliśmy przedstawicieli wnioskodawców, jak chcą zbudować centra zdrowia 75+, skoro brakuje specjalistów geriatrii, a młode pokolenie lekarzy nie podejmuje kształcenia w tym kierunku. Tylko 21 osób w skali całego kraju rozpoczęło kształcenie specjalizacyjne. Skutki finansowe tego przedsięwzięcia ponosi NFZ, z którego, jak czytamy, ok. 13 miliardów zł zostało przeniesione do funduszu covidowego, ma to ogromne znaczenie wobec długu zdrowotnego Polek i Polaków. Podnosiliśmy kwestię hospitalizacji w oddziałach chorób wewnętrznych, dziś jest normą, że wszystkie oddziały i pododdziały w AOS leczą właśnie chorych w wieku podeszłym. Jeśli brakuje nam specjalistów na oddziałach szpitalnych, to jak chcemy stworzyć nowe oddziały geriatryczne bez personelu medycznego?

Pan minister ciągle mówi o zachętach dla lekarzy, jednocześnie nie precyzuje, jakie to mają być benefity. Dziś polscy medycy, zwłaszcza ci, którzy kończą uczelnie medyczne, nie potrafią zrozumieć, jak rządzący chcą utrzymać ciągłość leczenia, nie dbając absolutnie o warunki pracy i płacy w ochronie zdrowia, a w okresie przedwyborczym tworząc ustawy, które są jedynie zabiegiem PR.

Przemówienie senatora Janusza Gromka w dyskusji nad punktem 19. porządku obrad

Przemówienie senatora Janusza Gromka w dyskusji nad punktem 19. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Ustawa o szczególnej opiece geriatrycznej określa cele, organizację i zasady funkcjonowania szczególnych form geriatrycznej opieki zdrowotnej nad osobami, które ukończyły siedemdziesiąty piąty rok życia. W ustawie wprowadzono nowe rozwiązania, tj. przesiewową ocenę geriatryczną na poziomie podstawowej opieki zdrowotnej, uruchomienie sieci centrów zdrowia 75+ oraz utworzenie nowych oddziałów geriatrycznych. Ta opieka ma być sprawowana w szpitalnych oddziałach geriatrycznych, w centrach zdrowia 75+ i w podstawowej opiece zdrowotnej.

Populacja seniorów istotnie powiększa się, co jest efektem wydłużenia się w ostatnich dziesięcioleciach przeciętnej długości życia Polaków i jednoczesnego wchodzenia w późną fazę starości pokoleń z roczników powojennych. Pozytywnemu zjawisku, jakim jest coraz dłuższe życie, nie towarzyszy zdrowe starzenie się. Stopniowa utrata zdrowia i sprawności to procesy charakterystyczne dla starości. Jednak badania wskazują, że samopoczucie polskich seniorów przeciętnie jest gorsze niż mieszkańców innych krajów unijnych, co wynika z niepełnosprawności i istotnych ograniczeń zdrowotnych utrudniających samodzielne funkcjonowanie. Zaspokojenie potrzeb szybko rosnącej grupy osób w wieku podeszłym wymaga przygotowania odpowiedniej infrastruktury, usług, a przede wszystkim kadr medycznych i opiekuńczych.

Wprowadzanie nowych rozwiązań skierowanych do seniorów jest konieczne w celu zapewnienia im godnej jesieni życia w dobrym zdrowiu.

Przemówienie senator Agnieszki Kołacz-Leszczyńskiej w dyskusji nad punktem 19. porządku obrad

Przemówienie senator Agnieszki Kołacz-Leszczyńskiej w dyskusji nad punktem 19. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Ustawa o szczególnej opiece geriatrycznej w dobie starzenia się społeczeństwa wydaje się absolutnie ważną i potrzebną ustawą. Jednak mam kilka myśli odnośnie do tego, jak wygląda system opieki nad seniorami, a raczej jego brak.

Od 2015 r. zupełnie zahamowaliście systemową opiekę nad osobami starszymi, ich ochronę. Zaniechaliście wszelkich działań rozpoczętych w latach poprzednich. Jedyne, co kontynuujecie, to działalność klubów seniora. Oczywiście są one bardzo potrzebne, jednak nie tylko na zapewnieniu dobrego samopoczucia powinna polegać troska państwa o osoby starsze. One potrzebują zupełnie innych wyzwań, innego myślenia, innego spojrzenia rządzących.

Nie wspomnę, że nawet w 2 rozpatrywanych na obecnym posiedzeniu ustawach dotyczących seniorów macie 2 różne rozwiązania dotyczące wieku, od którego ustawowo zalicza się dane osoby do grona osób w podeszłym wieku.

Zdecydujcie się więc państwo, a raczej nie róbcie tego na kolanie, na szybko, byle zrobić to jeszcze przed kampanią i na jej potrzeby, bo tak naprawdę to tylko napisane i na kartce papieru pozostawione zapisy, które niczego nie wnoszą do życia, codzienności i ochrony osób starszych.

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 19. porządku obrad

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 19. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Zainicjowana przez prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej ustawa o szczególnej opiece geriatrycznej dotyczy stworzenia ram prawnych w celu zapewnienia szczególnej opieki geriatrycznej osobom, które ukończyły siedemdziesiąty piąty rok życia, sprzyjania zdrowemu starzeniu się oraz przemodelowania geriatrii na taką o podejściu środowiskowym, tak aby świadczenia medyczne realizowane były w pobliżu miejsca zamieszkania seniora.

Jak podkreślono w uzasadnieniu, „nadrzędnym celem prezentowanej inicjatywy ustawodawczej prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej jest zapewnienie szczególnej opieki geriatrycznej osobom, które ukończyły siedemdziesiąty piąty rok życia, a w konsekwencji sprzyjanie zdrowemu starzeniu się. Zaplanowane rozwiązania są również wstępem do przemodelowania geriatrii w stronę podejścia środowiskowego, w którym świadczenia medyczne realizowane są w pobliżu miejsca zamieszkania seniora.

Populacja seniorów istotnie powiększa się, co jest efektem wydłużenia się w ostatnich dziesięcioleciach przeciętnej długości życia Polaków i jednoczesnego wchodzenia w późną fazę starości pokoleń z powojennych roczników. Pozytywnemu zjawisku, jakim jest coraz dłuższe życie, nie towarzyszy zdrowe starzenie się. Stopniowa utrata zdrowia i sprawności to procesy charakterystyczne dla starości. Jednak badania wskazują, że samopoczucie polskich seniorów przeciętnie jest gorsze niż wśród mieszkańców krajów unijnych, co wynika z niepełnosprawności i istotnych ograniczeń zdrowotnych utrudniających samodzielne funkcjonowanie. Zaspokojenie potrzeb szybko rosnącej grupy osób w wieku podeszłym wymaga przygotowania odpowiedniej infrastruktury, usług, a przede wszystkim kadr medycznych i opiekuńczych.

Potrzeba włączenia nowych usług z obszaru ochrony zdrowia jest dostrzegana przez samych seniorów i ich rodziny, ale też przez sektor medyczny i samorządowy, które nie mogą obecnie zaoferować kompleksowej opieki. Postępująca wielochorobowość i niepełnosprawność, będące naturalną konsekwencją starzenia się, dzięki odpowiedniemu postępowaniu mogą być łagodzone i odwlekane w czasie. Aby w pełni skorzystać z możliwości medycyny i rozwiązań sprzyjających zdrowemu starzeniu się, potrzebujemy zmian w systemie ochrony zdrowia.

Specyfika chorowania i powrotu do utraconych funkcjonalności u osób starszych wymaga wielokierunkowego podejścia. Taki typ sprawowania opieki jest stosowany w geriatrii. W Polsce praktykę prowadzi stosunkowo niewielu geriatrów. Najbardziej popularne są konsultacje specjalistyczne, co w przypadku wielochorobowości prowadzi do licznych wizyt lekarskich, a każda dysfunkcja jest leczona bez całościowej oceny stanu pacjenta. Konsekwencją takiego podejścia jest nadmierne przyjmowanie leków i dalsze pogarszanie się stanu zdrowia. W rezultacie zbyt często włączane jest leczenie szpitalne, a następnie różne formy opieki długoterminowej. Rozwiązania uwzględnione w projekcie ustawy, w tym wprowadzenie wstępnej oceny geriatrycznej i powstanie nowej instytucji, nazwanej centrum zdrowia 75+, przewidują szybką identyfikację osób wymagających wsparcia, a następnie zaproponowanie kompleksowej diagnozy i leczenia. Planowane jest upowszechnienie dostępu do oddziałów geriatrycznych, na których pacjenci będą poddawani całościowej ocenie geriatrycznej, dzięki czemu możliwe będzie ustalenie właściwego kierunku dalszego postępowania. Wprowadzone usługi będą sprzyjać wspieraniu potencjału zdrowotnego pacjenta i utrzymaniu jego samodzielności.

Skutki ustawy będzie można oceniać w kilku płaszczyznach. Przede wszystkim istotnie poprawi się jakość życia osób starszych, które bez dodatkowego wsparcia tracą samodzielność i wymagają opieki ze strony najbliższych. Również rodziny seniorów odczują korzyści wynikające z lepszego dostępu do świadczeń medycznych i wielopłaszczyznowej rehabilitacji, które będą realizowane w Centrum Zdrowia 75+. Dzięki obecności koordynatorów opieki geriatrycznej łatwiejsze stanie się zarządzanie procesem leczenia, z kolei usługi edukatora zdrowotnego ułatwią pielęgnację chorującego członka rodziny”.

Popieram niniejszą ustawę. Dziękuję bardzo.

Przemówienie senator Haliny Biedy w dyskusji nad punktem 21. porządku obrad

Przemówienie senator Haliny Biedy w dyskusji nad punktem 21. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Omawiana ustawa dotyczy umożliwienia osobom niezdolnym do samodzielnej egzystencji zakupu biletów miesięcznych imiennych, które uprawniają do przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego kolejowego w pociągach osobowych oraz autobusowego z ulgą 49%.

Osoby niezdolne do samodzielnej egzystencji potrzebują wsparcia. Ulga w wysokości 49% jest w mojej opinii odpowiednią ulgą, która pomoże odciążyć budżety domowe takich osób. Dzięki temu będzie możliwe wykorzystanie zaoszczędzonych środków na inne potrzeby osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji.

Cieszę się, że w Sejmie wszyscy posłowie byli co do tego zgodni. Jest to ustawa niezwykle potrzebna, gdyż osoby niezdolne do samodzielnej egzystencji na takie wsparcie w pełni zasługują. Ulga z pewnością przyczyni się do większego udziału tych osób w życiu społecznym. Popieram przyjęcie tej ustawy.

Przemówienie senatora Grzegorza Czeleja w dyskusji nad punktem 21. porządku obrad

Przemówienie senatora Grzegorza Czeleja w dyskusji nad punktem 21. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Celem opiniowanej ustawy o zmianie ustawy o uprawnieniach do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego jest umożliwienie osobom niezdolnym do samodzielnej egzystencji zakupu biletów miesięcznych imiennych, uprawniających do przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego kolejowego w pociągach osobowych oraz autobusowego w komunikacji zwykłej, z ulgą 49%, identyczną jak w przypadku posiadanego przez nich prawa do zakupu biletów jednorazowych.

Projekt ustawy został wniesiony przez sejmową Komisję do Spraw Petycji. W trakcie drugiego czytania na posiedzeniu Sejmu w dniu 11 lipca 2023 r. nie zostały wniesione poprawki i w związku z tym niezwłocznie przystąpiono do trzeciego czytania, które zakończyło się niemal jednogłośnym przyjęciem ustawy.

W mojej ocenie przyjęcie opiniowanej ustawy nie powinno budzić żadnych wątpliwości z uwagi na brak merytorycznego uzasadnienia sytuacji, w której osoby niezdolne do samodzielnej egzystencji mają prawo do ulgi przy zakupie jedynie biletów jednorazowych, a w przypadku biletów miesięcznych są zmuszone do pokrywania ich pełnej ceny. Przyjęcie wspomnianej ustawy jest niezwykle pożądane społecznie, ponieważ przyczyni się do likwidacji niczym nieuzasadnionych niespójności w koncepcji „ulg przejazdowych” dla osób z niepełnosprawnościami, niezdolnych do samodzielnej egzystencji. Ponadto to działanie neutralne finansowo dla budżetu, refinansującego przewoźnikom udzielane ulgi, a być może przyniesie ono nieznaczne oszczędności. Dziękuję.

Przemówienie senatora Janusza Gromka w dyskusji nad punktem 21. porządku obrad

Przemówienie senatora Janusza Gromka w dyskusji nad punktem 21. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Ustawa o zmianie ustawy o uprawnieniach do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego dotyczy umożliwienia osobom niezdolnym do samodzielnej egzystencji zakupu biletów miesięcznych imiennych, które uprawniają do przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego kolejowego w pociągach osobowych oraz autobusowego, z ulgą 49%.

W świetle obowiązujących przepisów osoby niezdolne do samodzielnej egzystencji mają prawo do ulgi w wysokości 49% przy przejazdach środkami publicznego transportu zbiorowego kolejowego w pociągach osobowych oraz autobusowego w komunikacji zwykłej na podstawie biletów jednorazowych. Przedmiotowa ustawa zmierza do tego, aby osobom niezdolnym do samodzielnej egzystencji ulga w tej wysokości przysługiwała także w przypadku przejazdów wymienionymi środkami transportu na podstawie biletów miesięcznych imiennych.

Każde wsparcie dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji uznaję za właściwe. Popieram zatem tę ustawę.

Przemówienie senatora Janusza Pęcherza w dyskusji nad punktem 21. porządku obrad

Przemówienie senatora Janusza Pęcherza w dyskusji nad punktem 21. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Omawiana ustawa o zmianie ustawy o uprawnieniach do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego jest reakcją Komisji do Spraw Petycji na skierowaną do Sejmu petycję, którą komisja uznała za zasadną. Tą samą sprawą zajmował się również Senat.

W ustawie dokonano zmiany art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1992 r. o uprawnieniach do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego. Zgodnie ze zmienianym przepisem do 49-procentowej ulgi w przypadku przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego kolejowego w pociągach osobowych oraz autobusowego w komunikacji zwykłej, na podstawie biletów jednorazowych lub miesięcznych imiennych, są uprawnione osoby niezdolne do samodzielnej egzystencji. Jest to rozwiązanie od dawna oczekiwane. Szkoda, że dopiero petycja uruchomiła tenże proces legislacyjny, ale na szczęście finał jest dobry.

Dyskusja o uprawnieniach do ulgowych przejazdów nie powinna się skończyć na omawianej dzisiaj zmianie ustawowej. Potrzeba bardziej wnikliwej analizy całej ustawy, a także konsultacji publicznych w sprawie cen biletów, głównie kolejowych, nie tylko w okresie wakacyjnym, ale też w roku szkolnym. Niezrozumiała jest dla mnie tzw. opłata dodatkowa w wysokości 150 zł w pociągach PKP Intercity. Ostatnio w takim pociągu młody człowiek, który zupełnie nie wiedział o tej opłacie, a nie miał takiej kwoty przy sobie, musiał wysiąść z pociągu w Żyrardowie, choć jechał z Warszawy do Łodzi. Czy naprawdę musi to być aż tak wysoka opłata?

Oczywiście będę głosować za omawianą dziś ustawą.

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 21. porządku obrad

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 21. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Komisyjny projekt nowelizacji ustawy o uprawnieniach do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego dotyczy umożliwienia osobom niezdolnym do samodzielnej egzystencji zakupu biletów miesięcznych imiennych, uprawniających do przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego kolejowego w pociągach osobowych oraz autobusowego w komunikacji zwykłej, z ulgą 49%, identyczną jak w przypadku posiadanego przez nich prawa do zakupu biletów jednorazowych.

Jak podkreślono w uzasadnieniu, „Brak jest merytorycznego uzasadnienia, aby osoby niezdolne do samodzielnej egzystencji miały prawo do ulgi przy zakupie jedynie biletów jednorazowych, a w przypadku biletów miesięcznych musiały pokrywać ich pełną cenę.

Projektowana ustawa przewiduje, że osoby niezdolne do samodzielnej egzystencji uzyskają prawo nabycia miesięcznych biletów imiennych z taką samą ulgą, jaką mają dotychczas w przypadku nabycia biletów jednorazowych. (…)

Skutkiem społecznym projektowanej ustawy będzie likwidacja niczym nieuzasadnionych niespójności w koncepcji «ulg przejazdowych» dla osób z niepełnosprawnościami, niezdolnych do samodzielnej egzystencji.

Biorąc pod uwagę fakt, że powszechną praktyką jest ustalanie ceny biletów miesięcznych na poziomie niższym (niekiedy znacznie niższym) niż suma ceny biletów jednorazowych wykorzystywanych w ciągu miesiąca przy częstych przejazdach (przykładowo – zależnie od odległości w przedziale 16–47 km koszt biletu miesięcznego w Polregio to równowartość 20–26 jednorazowych przejazdów, czyli 10–13 przejazdów w dwie strony w ciągu miesiąca), można uznać, że ustawa ta będzie neutralna finansowo dla budżetu, refinansującego przewoźnikom udzielane ulgi, a być może przyniesie nieznaczne oszczędności”.

Popieram niniejszą ustawę. Dziękuję bardzo.

Przemówienie senator Alicji Chybickiej w dyskusji nad punktem 22. porządku obrad

Przemówienie senator Alicji Chybickiej w dyskusji nad punktem 22. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoki Senacie!

Proponowana ustawa o rewitalizacji rzeki Odry zamiast poprawić sytuację, doprowadzi do jeszcze większego zatrucia Odry. Jestem za odrzuceniem tej ustawy w całości. Uważam, że zabetonowanie Odry nie może poprawić żywotności i czystości rzeki. Tylko ograniczenie zrzutu ścieków i soli kopalnianych może częściowo poprawić sytuację, a tego nie ma w procedowanej ustawie.

Przemówienie senator Agnieszki Gorgoń-Komor w dyskusji nad punktem 22. porządku obrad

Przemówienie senator Agnieszki Gorgoń-Komor w dyskusji nad punktem 22. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Szanowni Państwo Senatorowie!

Z wielkim niepokojem podchodzę do omawianej dzisiaj ustawy o rewitalizacji rzeki Odry. Muszę wyrazić moje poważne zastrzeżenia co do tej inicjatywy, biorąc pod uwagę naszą obecną sytuację i kierunek, w którym podąża ochrona środowiska w naszym kraju za rządów partii PiS.

Problem zanieczyszczenia Odry jest alarmujący i nie do przecenienia. Czystość tej rzeki, która była kiedyś dumą naszego kraju, obecnie jest w zastraszającym stopniu zagrożona. Czyniąc pewne kroki w celu rewitalizacji, nie możemy jednak ignorować faktu, że w ostatnich latach ochrona środowiska nie działała w pełni skutecznie. Wprowadzenie ustawy bez odpowiednich mechanizmów i gwarancji skuteczności może okazać się jedynie chwilowym działaniem dla poprawy wizerunku rządu, nie zaś realnym działaniem na rzecz poprawy stanu rzeki.

Jednak nie możemy zapominać o innych równie istotnych aspektach. Tysiące osób, które do tej pory utrzymywały się z rzeki Odry, zostaną pozbawione możliwości zarobkowania, jeśli nie zostaną uwzględnione odpowiednie rozwiązania społeczne. Rewitalizacja powinna nie tylko poprawić stan rzeki, ale również zapewnić alternatywne środki utrzymania tym ludziom. Jeśli tego nie uwzględnimy, działania te mogą spowodować poważne konsekwencje społeczne, które negatywnie wpłyną na nasze społeczeństwo.

Ponadto zanieczyszczenie środowiska rzeki Odry ma poważne konsekwencje dla zdrowia Polek i Polaków. Wieloletnia eksploatacja tej rzeki bez odpowiedniej ochrony doprowadziła do sytuacji, w której substancje toksyczne i zanieczyszczenia stanowią zagrożenie dla naszego zdrowia. Propozycje ustawy muszą być na tyle ambitne i precyzyjne, aby zapewnić rzeczywistą ochronę zdrowia mieszkańców naszego kraju.

W kontekście wskazanych problemów uważam, że proponowana ustawa o rewitalizacji rzeki Odry jest niewystarczająca i nie uwzględnia istotnych kwestii. Musimy podejść do tego zagadnienia z większą odpowiedzialnością i zaangażowaniem, aby w pełni rozwiązać poważne problemy związane z zanieczyszczeniem Odry. Przed podjęciem decyzji o rewitalizacji musimy przyjąć kompleksowe podejście, które obejmie zarówno ochronę środowiska, jak i wsparcie dla społeczności zależnych od rzeki.

Zachęcam wszystkich senatorów do zatrzymania się i ponownego przemyślenia tej ustawy z uwzględnieniem wskazanych problemów i wyzwań. Musimy dążyć do stworzenia rozwiązań, które będą skuteczne, sprawiedliwe społecznie i będą chroniły zdrowie nas wszystkich. Dziękuję za uwagę.

Przemówienie senatora Janusza Gromka w dyskusji nad punktem 22. porządku obrad

Przemówienie senatora Janusza Gromka w dyskusji nad punktem 22. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Zdaniem strony rządowej, która jest autorem ustawy o rewitalizacji rzeki Odry, ustawa ma na celu poprawę jakości wody w Odrze, przywrócenie właściwego stanu środowiska naturalnego oraz dofinansowanie inwestycji, które mają poprawić stosunki wodne w dorzeczu Odry. Ustawa zakłada również powołanie wyspecjalizowanej służby, Inspekcji Wodnej, w ramach struktury Państwowego Gospodarstwa Wodnego „Wody Polskie”, która pozwoli m.in. wykrywać, dokumentować oraz ograniczać przestępstwa i wykroczenia dotyczące nielegalnych zrzutów ścieków do wód czy innych działań szkodzących środowisku wodnemu.

Jak mamy wierzyć stronie, która doprowadziła w zeszłym roku do katastrofy ekologicznej? Ich zaniedbania, powołanie spółki „Wody Polskie”, która tylko zwiększyła biurokrację, a zmniejszyła realną kontrolę nad stanem wód w Polsce, to tylko wycinek tragicznej w skutkach niekompetencji. Niestety, ustawa nie da pozytywnego efektu rewitalizacji Odry, a betonowanie rzeki nie przyniesie efektu w postaci czystej wody pełnej zdrowych ryb.

Przemówienie senator Danuty Jazłowieckiej w dyskusji nad punktem 22. porządku obrad

Przemówienie senator Danuty Jazłowieckiej w dyskusji nad punktem 22. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Obecnie procedowany w ekspresowym tempie rządowy projekt ustawy o rewitalizacji rzeki Odry ma na celu poprawę jakości wody w rzece Odrze, przywrócenie właściwego stanu środowiska naturalnego oraz dofinansowanie inwestycji, które mają poprawić stosunki wodne w dorzeczu Odry. Ustawa zakłada również powołanie wyspecjalizowanej służby, czyli Inspekcji Wodnej – w ramach struktury Państwowego Gospodarstwa Wodnego „Wody Polskie” – która pozwoli m.in. wykrywać, dokumentować oraz ograniczać przestępstwa i wykroczenia dotyczące nielegalnych zrzutów ścieków do wód czy inne działania szkodzące środowisku wodnemu.

Rządowy projekt ustawy o rewitalizacji rzeki Odry obejmuje 19 istotnych zagadnień, które wpływają na zmianę 6 innych ustaw. Ustawa m.in.: określa zamkniętą listę inwestycji mających na celu poprawę warunków środowiskowych rzeki Odry w aspekcie ilości i jakości wody; wskazuje inwestycje, które mogą uzyskać dofinansowanie – niestety, to katalog zamknięty, którego cel ma się nijak do rewitalizacji rzeki; wprowadza regulacje mające na celu usprawnienie mechanizmu przekazywania informacji przez wojewódzkie centra zarządzania kryzysowego w przypadku stwierdzenia zagrożenia lub okoliczności mogących spowodować zmianę jakości wody na ujęciu wody wykorzystywanej do zaopatrzenia ludności w wodę do spożycia przez ludzi lub w obszarze zasilania ujęcia wody – dzisiaj prawidłową pracę rząd blokuje swoimi niskimi standardami zarządzania i mimo że pracownicy poszczególnych instytucji monitorują problemy, rząd je lekceważy; wprowadza ułatwienia na etapie procesu uzyskiwania odpowiednich zgód i pozwoleń związanych z ustawą – Prawo budowlane i ustawą – Prawo wodne na wykonanie urządzeń pomiarowych służących monitoringowi ścieków i wody stanowiącej odbiornik ścieków; zakłada, że Państwowe Gospodarstwo Wodne „Wody Polskie” opracuje i wdroży wspólnie z ministrem właściwym do spraw rybołówstwa program odbudowy środowiska ichtiofauny rzeki Odry – miejmy nadzieje, że w praktyce będzie to realizowane ze środowiskiem i pod kierunkiem środowiska rybaków i wędkarzy o dużym doświadczeniu; wprowadza uprawnienia do wejścia, za zgodą, na teren cudzej nieruchomości przez inwestora w celu przeprowadzenia pomiarów, badań i innych prac, w szczególności niezbędnych do sporządzenia karty informacyjnej przedsięwzięcia lub raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko; rozszerza katalog podmiotów uprawnionych do używania lub wykorzystywania środków przymusu bezpośredniego i broni palnej – uprawnienie takie uzyskają inspektorzy regionalnej inspekcji wodnej; określa zasady funkcjonowania systemu retencyjno-dozującego, jeżeli taki system został już wprowadzony w zakładzie; wprowadza regulacje dotyczące przygotowania inwestycji w zakresie systemu retencyjno-dozującego; zakłada utworzenie Inspekcji Wodnej w strukturze Państwowego Gospodarstwa Wodnego „Wody Polskie”; wprowadza zmiany w systemie opłat za usługi wodne – np. nowe zwolnienie z opłaty zmiennej za wprowadzanie ścieków do wód, podwyższenie stawek opłaty zmiennej dla zakładów odprowadzających ścieki o zwiększonym zasoleniu; wprowadza odrębny mechanizm ustalania opłat za usługi wodne za pobór wód, a także odprowadzanie wód do wód lub do ziemi do celów systemów bezemisyjnych, czyli pomp ciepła i akumulatorów ciepła warstwy wodonośnej; zastępuje przepisy o opłatach podwyższonych przepisami o administracyjnych karach pieniężnych, jak wskazano w uzasadnieniu projektu ustawy, zakłada się wprowadzenie zmian w systemie opłat za usługi wodne przez rozbudowę systemu administracyjnych kar pieniężnych (przede wszystkim w zakresie częściowego zastąpienia opłaty podwyższonej), doprecyzowania i uzupełnienia przepisów związanych z pozwoleniami wodnoprawnymi, w których ustalane są istotne parametry mające wpływ na ustalanie opłat za usługi wodne. Zakłada się także poprawę i uzupełnienie obecnego systemu opłat za usługi wodne w zakresie działalności prowadzonej bez wymaganego pozwolenia wodnoprawnego. Wprowadza się przepis sankcjonujący m.in. każdy rodzaj korzystania z wód bez wymaganej zgody wodnoprawnej. Ustawa wprowadza nowe wykroczenie polegające na utrudnianiu lub udaremnianiu przeprowadzania kontroli gospodarowania wodami albo wykrywania i zwalczania przestępstw lub wykroczeń przez Inspekcję Wodną. Zamiast proponować rozwiązania motywujące, zwiększa się wymiar kary za wykroczenia związane z gospodarką wodną. Na szczęście ustawa zakłada finansowanie lub dofinansowanie zadań inwestycyjnych Państwowego Gospodarstwa Wodnego „Wody Polskie” niezbędnych do poprawy środowiska wodnego rzeki Odry i jej zlewni. Zakłada również doposażenie jednostek ochrony przeciwpożarowej na obszarach, na których podejmowano działania związane z katastrofą ekologiczną na rzece Odrze w 2022 r., oraz finansowanie zadań dotyczących kontroli gospodarowania wodami. I zakłada dokonanie przeglądu pozwoleń wodnoprawnych dla działalności mającej wpływ na stan rzeki Odry. Dlaczego dopiero po 8 latach rządów?

Procedowana ustawa ma wejść w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wprowadzanie tego programu inwestycyjnego w tej chwili jest karkołomnym rozwiązaniem. Oczywiście jest dla mnie zrozumiale, że rządowy projekt ustawy o rewitalizacji rzeki Odry, jak wynika z uzasadnienia projektu ustawy, jest odpowiedzią na rekomendacje, które zostały opracowane we „Wstępnym raporcie Zespołu ds. Sytuacji na Odrze” w następstwie katastrofy ekologicznej, do której doszło w 2022 r. Jednak jako przedstawiciele władzy ustawodawczej w tym kraju mamy obowiązek przeprowadzenia debaty publicznej w zakresie 259 inwestycji wpisanych w załączniku do procedowanej ustawy oraz inwestycji dla Odry szczegółowo opisanych w art. 2 pkt 1–51 ustawy. Przedstawione w ustawie inwestycje mają za zadanie: „dążyć do zrealizowania 2 celów: poprawy warunków bytowych fauny wodnej oraz zapewnienia odpowiednich zasobów wodnych w Odrze. Ujęte działania inwestycyjne obejmują zarówno działania renaturyzacyjne oraz działania w zakresie wykonania budowli piętrzących”. Jak już podkreśliłam wcześniej, wszystko wskazuje na to, że faktycznie nie mamy do czynienia z rewitalizacją rzeki Odry. Ustawą tą rząd dąży do „betonowania rzeki Odry” i wykonania wielu inwestycji kanalizacyjnych na terenie poszczególnych województw bez jakichkolwiek konsultacji, bez analiz konieczności realizacji wskazanych inwestycji.

Rzetelność naszej pracy w Senacie wymaga odrzucenia ustawy o rewitalizacji rzeki Odry i powrotu do debaty opartej na konsultacjach społecznych z udziałem społeczeństwa, przedstawicieli organizacji pozarządowych, ekspertów.

Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Należy wsłuchać się w rekomendacje środowiskowe, wykorzystać analizy i rekomendacje raportu Zespołu ds. Sytuacji na Odrze, a następnie rozpocząć prace nad ustawą. Szczególnie rewitalizacja rzek wymaga szerokich konsultacji społecznych, prac eksperckich. Celem rewitalizacji rzek jest poprawa stanu wody w rzece, stworzenie odpowiednich warunków dla ryb i innych stworzeń, które w wyniku zaniedbań rządu PiS po raz drugi zostały w niej przetrzebione.

Panie Marszalku! Wysoka Izbo! Inwestycje, których potrzebuje Odra na odcinku opolskim, to inwestycje skonsultowane, które faktycznie zapewnią czystość rzeki. Inwestycje, których w katalogu ustawy zabrakło! A są nimi:

— przebudowa wraz z rozbudową oczyszczalni ścieków aglomeracji zdzieszowickiej wraz z infrastrukturą wodno-kanalizacyjną;

— przebudowa wraz z rozbudową oczyszczalni ścieków aglomeracji krapkowicko-gogolińskiej wraz z infrastrukturą wodno-kanalizacyjną;

— przebudowa wraz z rozbudową oczyszczalni ścieków w Choruli (Gogolin) wraz z infrastrukturą wodno-kanalizacyjną;

— rozbudowa i modernizacja oczyszczalni ścieków w aglomeracji Opole, województwo opolskie;

— rozbudowa i modernizacja oczyszczalni ścieków w aglomeracji Ozimek, województwo opolskie;

— rozbudowa i modernizacja oczyszczalni ścieków w aglomeracji Olesno, województwo opolskie;

— rozbudowa i modernizacja oczyszczalni ścieków w aglomeracji Tułowice, województwo opolskie;

— modernizacja sieci kanalizacyjnej w aglomeracji Opole, województwo opolskie;

— modernizacja sieci kanalizacyjnej w aglomeracji Ozimek, województwo opolskie;

— modernizacja sieci kanalizacyjnej w aglomeracji Popielów – Karłowice, województwo opolskie.

Szkoda, że taka beztroska towarzyszy pracom rządu w sprawie rewitalizacji rzeki Odry. Po raz kolejny mamy do czynienia z brakiem kompetencji i ignorancją.

Przemówienie senator Gabrieli Morawskiej-Staneckiej w dyskusji nad punktem 22. porządku obrad

Przemówienie senator Gabrieli Morawskiej-Staneckiej w dyskusji nad punktem 22. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Na początku chciałabym serdecznie podziękować przedstawicielom społeczeństwa obywatelskiego i organizacji pozarządowych, którzy podczas wtorkowego posiedzenia Komisji Nadzwyczajnej do spraw Klimatu przedstawili swoje ekspertyzy. Ich opinie stanowią dla nas, senatorów niezwykle ważny głos w debacie i pozwalają nam podejmować decyzje oparte na wiedzy naukowej.

Tym samym z rozczarowaniem, ale, niestety, nie z zaskoczeniem, przyjęłam informację o tym, że rząd na żadnym etapie legislacyjnym nie zaprosił ekspertów, naukowców i przedstawicieli organizacji pozarządowych zajmujących się tą kwestią, aby podzielili się swoimi ekspertyzami i opiniami na temat dyskutowanej specustawy mającej na celu ratowanie Odry.

Co więcej, chciałabym zaznaczyć, że przedstawiciel rządu nie pojawił się na wtorkowym posiedzeniu Komisji Nadzwyczajnej do spraw Klimatu, czym dosadnie pokazał stosunek obecnej władzy wykonawczej do izby wyższej parlamentu i jej pracy, a także do zasad demokratycznego państwa.

Chciałabym zatem poinformować, że podczas wtorkowego posiedzenia komisji złożyłam wniosek formalny o wystosowanie wniosku do pana marszałka z prośbą o zawiadomienie prezesa Rady Ministrów o niestawiennictwie jego ministra na posiedzeniu komisji senackiej, a co za tym idzie, o niewywiązaniu się przez niego ze swoich obowiązków służbowych.

Rząd wykluczył niezwykle ważny w dyskusji głos ekspercki i pozostaje na niego głuchy. W efekcie przedstawił projekt specustawy, noszący szumną nazwę „ustawa o rewitalizacji rzeki Odry”, który – wszyscy eksperci są co do tego zgodni – nie ma nic wspólnego ze swoją nazwą. Zapisy tej ustawy w żadnym stopniu nie przyczyniają się do poprawy stanu rzeki Odry, a co dopiero do jej rewitalizacji.

Przede wszystkim projekt tej ustawy jest z gruntu wadliwy, gdyż zakłada, że jedna ustawa jest w stanie zastąpić szeroko zakrojony program działań naprawczych. Brakuje bowiem planu rewitalizacyjnego opracowanego we współpracy z naukowcami i ekspertami, a także skonsultowanego ze społecznością dotkniętą tą katastrofą ekologiczną. Plan taki powinien być oparty na szczegółowych analizach uwzgledniających modelowanie hydrologiczne oraz ocenę efektywności środowiskowej, ekonomicznej i społecznej podjętych działań.

Ponadto rozwiązania zaproponowane w tej ustawie nie tylko nie poprawiają sytuacji, ale zwyczajnie ją pogarszają. Przykładem tego może być art. 2 ustawy, który klasyfikuje przedsięwzięcia inwestycyjne polegające na budowie na Odrze stopni wodnych, zbiorników zaporowych w jej dorzeczu i innych budowli piętrzących wodę jako inwestycje dla Odry. Jest to skandal. Tego typu rozwiązania stoją w sprzeczności nie tylko z wiedzą naukową, ale także z wnioskami i rekomendacjami rządowego raportu z katastrofy na Odrze w 2022 r. oraz z celami ramowej dyrektywy wodnej, które Polska musi osiągnąć do 2027 r. Pokazuje to, że rząd PiS nie słucha nawet swoich własnych rekomendacji.

Spośród wymienionych w ustawie 51 inwestycji tylko jedna może być uznana za częściowo działającą na rzecz naturalizacji Odry, jednakże nawet ona, zamiast usunięcia budowli piętrzącej, zakłada jedynie budowę przepławek. Co więcej 48 z 51 inwestycji stanowi działania określone przez ekspertów jako silnie ingerujące w ekosystemy rzeczne.

Tytuł i uzasadnienie projektu ustawy wprowadzają zatem opinię publiczną w błąd. Nie można bowiem mówić o rewitalizacji rzeki, kiedy prowadzi się na niej inwestycje hydrotechniczne, które wpływają destrukcyjnie na jej ekosystem. Ta specustawa nie proponuje żadnych – podkreślam: żadnych – rozwiązań, które dają Odrze szansę na ratunek, przeciwnie, wprowadza zmiany, które legalizują bezprawie i wydają wyrok śmierci na Odrę.

Dlatego, właśnie ze wskazanych powodów, będę głosowała przeciwko tej specustawie i wzywam wszystkich senatorów i senatorki do głosowania za odrzuceniem tej ustawy w całości. Dziękuję.

Przemówienie senatora Aleksandra Pocieja w dyskusji nad punktem 22. porządku obrad

Przemówienie senatora Aleksandra Pocieja w dyskusji nad punktem 22. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Na posiedzeniu w dniu 25 lipca br. Komisja Nadzwyczajna do spraw Klimatu zarekomendowała odrzucenie w całości ustawy o rewitalizacji rzeki Odry. Wniosek został przyjęty jednogłośnie.

Pomimo tego, że nieliczne pomysły można nazwać obiecującymi, jak np. budowa oczyszczalni ścieków, to jednak ustawę tę jako całość można określić mianem wielkiego bubla, który z ochroną Odry ma niewiele wspólnego.

Strona rządowa, tworząc jej projekt, nie dopuściła do prac mieszkańców nadodrzańskich terenów, naukowców od lat badających ekosystem Odry, organizacji pozarządowych, ekologów czy kół wędkarskich, a więc tych, którzy mają największą wiedzę i doświadczenie w tej sprawie. W tworzeniu projektu brały z kolei udział m.in. Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Wodnych i Melioracyjnych, a więc strona potencjalnie zainteresowana realizacją prac, czy KGHM Polska Miedź, jeden z największych trucicieli Odry, zrzucający do rzeki ogromne ilości wód przemysłowych zawierających chlorki i metale ciężkie. Nie pierwszy raz rząd jest głuchy na apele społeczeństwa.

Muszę przyznać, że członkowie PiS – pozwalam sobie na takie uszczegółowienie, gdyż tylko oni oraz 3 posłów z Kukiz’15 i 3 posłów z koła Polskie Sprawy głosowali w Sejmie za tą ustawą – mają specyficzne poczucie, czym jest troska i dbanie o środowisko naturalne. „Celem projektu ustawy jest zapewnienie odpowiednich zasobów wodnych i poprawa jakości wody w rzece Odrze, przez m.in. realizację inwestycji mających poprawić lub przywrócić właściwe funkcjonowanie środowiska naturalnego” – tego dowiadujemy się z opisu projektu. Niestety, niemal każdy zapis i założenie ustawy przeczy przytoczonym słowom. Co gorsza, przeczy ogólnemu stanowi wiedzy, jaką obecnie mamy, opracowaniom i zaleceniom naukowym na temat funkcjonowania ekosystemów rzecznych.

Przede wszystkim trudno mówić o przywróceniu właściwego funkcjonowania środowiska poprzez budowę stopni wodnych, zbiorników zaporowych, jazów oraz innych struktur piętrzących wodę, odtwarzanie tych zniszczonych i wprowadzanie systemów regulacyjnych. Jest naukowo udowodnione, że takie zabiegi tylko pogarszają stan ekologiczny rzeki, obniżają odporność na wszelkie zmiany klimatu oraz zdolność ekosystemu do samooczyszczania, a także sprzyjają powstawaniu zakwitów glonów. Jak zauważa WWF, aż 48 z 51 inwestycji to roboty budowlane silnie ingerujące w ekosystemy rzeczne. Do zeszłorocznej katastrofy przyczyniła się m.in. dotychczasowa nadmierna regulacja koryta Odry. Tymczasem rząd, głuchy na wszelkie argumenty, chce jej dalszego regulowania.

Nie trzeba być biologiem, by stwierdzić jak nielogiczne, a wręcz idiotyczne jest ogłaszanie odbudowy środowiska ichtiofauny rzeki Odry, by następnie wprowadzać rozwiązania dla niej zabójcze. Bez wątpienia prace budowlane przyczynią się do ograniczenia lub likwidacji miejsc tarłowych, utracenia wielu siedlisk, kryjówek czy miejsc żerowania dla żyjących w Odrze ryb.

Mocno dyskusyjne jest powołanie Inspekcji Wodnej – jednostki wyposażonej w broń i mogącej stosować środki bezpośredniego przymusu. Będzie ona podlegać bezpośrednio PGW „Wody Polskie”, które przecież już posiadają uprawnienia i narzędzia do kontroli gospodarki wodami.

Dodatkowo ustawa zwiększa wysokość kar, ale ta kwestia nie będzie dotyczyć kopalń, czyli tych podmiotów, które wpuszczają do Odry najwięcej słonej wody.

PiS najwyraźniej postanowił kompletnie zniszczyć ekosystem naszej drugiej co do wielkości polskiej rzeki. Zamiast stawiać na renaturalizację, rząd dąży do całkowitego zabetonowania Odry. Nie wiem, kiedy wiceminister Gróbarczyk ma urodziny, ale cała ustawa wygląda jak skrojony pod niego prezent od jego partii. Nie od dziś wiadomo, że jest on wielkim orędownikiem regulacji Odry i utworzenia na niej drogi wodnej i że to on doglądał prac nad projektem ustawy.

Na koniec powtarzam: jest to bardzo zła i szkodliwa pod każdym względem ustawa, prowadząca do katastrofy i zagłady środowiska naturalnego Odry. Jestem zdecydowanie przeciwny tej ustawie.

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 22. porządku obrad

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 22. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Rządowy projekt ustawy o rewitalizacji rzeki Odry dotyczy zapewnienia odpowiednich zasobów wodnych i poprawy jakości wody w rzece Odrze m.in. przez: realizację inwestycji mających poprawić lub przywrócić właściwe funkcjonowanie środowiska naturalnego – renaturyzacja i budowa piętrzeń wodnych; zapewnienie wsparcia finansowego określonych inwestycji; przesądzenie o pierwszeństwie realizacji lub dofinansowania określonych inwestycji, które powinny być realizowane zarówno na rzece Odrze, jak i w jej zlewni.

Jak podkreślono w uzasadnieniu, „W okresie letnim 2022 r. na rzece Odrze doszło do katastrofy ekologicznej o znacznych rozmiarach. Przyczyny tej katastrowy, jej przebieg, wnioski i rekomendacje zostały opisane w licznych raportach, w tym jednostek pozarządowych. Należy wskazać, że na zamówienie ministra klimatu i środowiska w imieniu rządu Rzeczypospolitej Polskiej został opracowany przez specjalistów, zarówno z jednostek naukowych oraz organu zaangażowanego w prowadzone działania na rzece Odrze, Wstępny Raport Zespołu ds. Sytuacji na Odrze. Przedmiotowy dokument został opracowany przez Instytut Ochrony Środowiska – Państwowy Instytut Badawczy. W tym dokumencie wskazano następujące rekomendacje:

1) utworzenie systemu ciągłego pomiaru jakości wód w zakresie wybranych parametrów, z dostępem do danych online dla wszystkich zainteresowanych, w tym monitoring parametrów powiązanych z zakwitami, oraz okresowy monitoring samych glonów Prymnesium parvum oraz fauny (m.in. ryby, mięczaki) pod kątem skażeń środowiskowych (dioksyny, metale ciężkie, pestycydy, związki toksyczne). System inteligentnego zarządzania zlewnią powinien wykorzystywać zarówno dane naziemne, jak i satelitarne. Monitoring powinien w pierwszej kolejności objąć jednolite części wód, w których notuje się parametry wody sprzyjające zakwitom.

Zapewnienie warunków organizacyjnych i finansowych stałego funkcjonowania systemu;

2) kontynuacja trwających kontroli podmiotów prowadzących zrzut wód zanieczyszczonych do Odry i jej dopływów celem m.in. ustalenia podmiotów odpowiedzialnych w największym stopniu za stan jakości wód Odry;

3) niezwłoczna likwidacja nielegalnych wylotów zrzutów ścieków;

4) przegląd i weryfikacja obowiązujących pozwoleń na zrzut ścieków do wód w dorzeczu Odry, systemowe zarządzanie legalnymi zrzutami poprzez uzależnienie parametrów i intensywności zrzutu od aktualnych wyników badań wody, wprowadzenie obowiązku czasowego wstrzymywania bądź ograniczania zrzutów w sytuacji zagrożenia;

5) wspieranie inwestycji z zakresu oczyszczania ścieków komunalnych i przemysłowych;

6) usprawnienie przepływu informacji, wdrożenie systemu wczesnego ostrzegania i reagowania, usprawnienie procedur w obrębie zarządzania kryzysowego;

7) inwentaryzacja gatunków po katastrofie, analizy struktury populacji, stworzenie banku genów i odtworzenie ekosystemów odrzańskich zgodnie z założeniami tworzonego obecnie planu naprawczego dla odbudowania ekosystemów Odry, w tym stopniowa, oparta o najlepszą wiedzę ekspertów, odbudowa populacji ryb i innych grup organizmów, które ucierpiały w wyniku katastrofy;

8) analiza możliwości stworzenia refugiów dla ryb na wypadek powtórzenia się zakwitów Prymnesium parvum;

9) ścisła współpraca strony społecznej z przedstawicielami instytutów badawczych i administracji publicznej.

Należy wskazać, że część przedstawionych rekomendacji z ww. raportu dotyczy działań o charakterze organizacyjnym, finansowym lub planistycznym, które mogą być zrealizowane w ramach posiadanych kompetencji organów administracji publicznej (np. z pktu 3) – bez konieczności wprowadzania zmian przepisów ustawowych.

Natomiast część z ww. rekomendacji może być zrealizowana lub wsparta przez działania legislacyjne na poziomie ustawowym, w szczególności rekomendacje z pktów 1 i 4–7. Przedmiotowe rekomendacje w znacznym stopniu przewiduje się zrealizować przez wprowadzenie rozwiązań przewidzianych w projekcie ustawy.

Warto podkreślić, że zwiększone stężenie chlorków i siarczanów w wodach występuje zwłaszcza w przypadku niskich stanów wód, co ma miejsce szczególnie w okresie suszy, które to zjawisko w Polsce stopniowo się nasila wraz z postępującymi zmianami klimatu. Tym samym niezbędne jest podjęcie działań mających na celu zapewnienie odpowiednich poziomów wód na rzece Odrze, aby w konsekwencji poziom stężenia substancji szkodliwych w wodzie był niższy i bezpieczny dla ekosystemów od wód zależnych.

Należy wskazać, że w celu wsparcia procesu przywrócenia równowagi przyrodniczej na rzece Odrze zasadne jest także podjęcie działań renaturyzacyjnych, co także przewidziano w projekcie ustawy.

W związku z powyższym, mając na uwadze potrzebę podjęcia odpowiednich działań związanych z katastrofą ekologiczną na rzece Odrze, przewiduje się wprowadzenie rozwiązań prawnych przewidzianych w niniejszym projekcie ustawy”. Dziękuję bardzo.

Przemówienie senatora Grzegorza Czeleja w dyskusji nad punktem 23. porządku obrad

Przemówienie senatora Grzegorza Czeleja w dyskusji nad punktem 23. porządku obrad

Zasadniczym celem ustawy o zmianie ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko oraz niektórych innych ustaw jest usprawnienie wydawania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach oraz usprawnienie przygotowania i realizacji inwestycji, w szczególności inwestycji liniowych w zakresie inwestycji drogowych, wodnych i przeciwpowodziowych.

W toku prac legislacyjnych projekt został skierowany do Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, która po rozpatrzeniu go na posiedzeniu w dniu 6 lipca br. wniosła o jego uchwalenie w brzmieniu zawartym w sprawozdaniu. W trzecim czytaniu w dniu 13 lipca 2023 r. Sejm opowiedział się za przyjęciem rekomendowanych przez komisję poprawek zgłoszonych w drugim czytaniu.

Uważam, że przyjęcie opiniowanej ustawy jest istotne dla przyspieszenia procesów inwestycyjnych realizowanych na różnych polach gospodarczych. Zaproponowane rozwiązania w zakresie specustawy drogowej umożliwią, w razie zaistnienia takiej potrzeby, sprawne przygotowanie i realizację ściśle określonych inwestycji na drogach publicznych, które ze względu na elementy o istotnym znaczeniu dla obronności lub bezpieczeństwa państwa muszą być zrealizowane w trybie pilnym. Ponadto treść ustawy zakłada uregulowanie rozdziału zadań między organami zaangażowanymi w wydawanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach przez modyfikację ich kompetencji, przeciwdziałanie błędnej interpretacji przepisów i niewłaściwej praktyce. Godne podkreślenia jest to, że proponowane zmiany korzystnie wpłyną na rynek pracy. Proponowane rozwiązania prawne mają na celu zapewnienie ciągłości realizacji inwestycji publicznych, co w konsekwencji przełoży się na zagwarantowanie wielu miejsc pracy.

Przemówienie senatora Władysława Komarnickiego w dyskusji nad punktem 23. porządku obrad

Przemówienie senatora Władysława Komarnickiego w dyskusji nad punktem 23. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoki Senacie!

Zarówno tryb procedowania nad ustawą o zmianie ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko oraz niektórych innych ustaw, jak i jej treść naruszają niestety podstawowe zasady poprawnego tworzenia prawa, i nie dotyczy to tylko prawa ochrony środowiska, ale też prawa obywateli, przede wszystkim prawa obywateli do stanowienia o swoim otoczeniu i warunkach życia. To pozakonstytucyjna forma podejmowania na siłę decyzji, które powinny być decyzjami parlamentu, powinny być decyzjami obywateli. To będą takie woluntarystyczne decyzje wskazujące – bez żadnych kryteriów – które inwestycje są strategiczne. Tych kryteriów tu nie ma. Każdą inwestycję, którą wskaże ten czy inny partyjny funkcjonariusz władzy, będzie można uznać za strategiczną.

Specjalny tryb wydawania pozwoleń dla inwestycji strategicznych nie przewiduje żadnych konsultacji z mieszkańcami czy właścicielami gruntów, nie przewiduje żadnych uzgodnień z samorządami. Ta ustawa to jest wyraz pogardy dla własnych obywateli, dla własnych wyborców. Wchodzicie w kompetencje samorządów. To także tworzenie kolejnego pola do konfliktu z Unią Europejską, dlatego że planowane przepisy tworzą reguły z wyjątków, które dopuszcza prawo Unii Europejskiej, czyli nasze wspólne prawo. Tymi regułami będą kierowały się pojedyncze osoby. Chcecie omijać opinie przy wydawaniu decyzji środowiskowych, skracać konsultacje, nie tylko te dotyczące samego środowiska, lecz także życia obywateli. To pozbawienie obywateli ich ostatnich praw. To dotyczy m.in. Centralnego Portu Komunikacyjnego i jego elementu, jakim są koleje dużych prędkości. Już w tej chwili zdesperowani mieszkańcy próbują zgłaszać swoje propozycje w ramach procesu wydawania decyzji środowiskowych. Tą ustawą zostaną tej możliwości pozbawieni. Tak się depcze ich prawa i godność. Zastrzeżenia co do tej ustawy przedstawiło blisko 80 organizacji społecznych, co już samo w sobie powinno dać rządowi do myślenia. Dziękuję za uwagę.

Przemówienie senatora Janusza Pęcherza w dyskusji nad punktem 23. porządku obrad

Przemówienie senatora Janusza Pęcherza w dyskusji nad punktem 23. porządku obrad

Omawiana ustawa o zmianie ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko oraz niektórych innych ustaw jest rezultatem prac Międzyresortowego Zespołu do spraw przeglądu uwarunkowań procesów inwestycyjnych w Rzeczypospolitej Polskiej i dotyczy usprawnienia procesów inwestycyjnych, wydawania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach oraz przygotowania i realizacji inwestycji. Ale to nie jest dobra ustawa! Ustawa wdraża dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/92/UE z 13 grudnia 2011 r. w sprawie oceny skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko oraz wprowadza zmiany do 12 ustaw, począwszy od ustawy – Kodeks cywilny, przez prawo budowlane, ustawę o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, ustawę o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych, ustawę o szczególnych zasadach przygotowania do realizacji inwestycji w zakresie budowli przeciwpowodziowych, ustawę o przygotowaniu i realizacji inwestycji w zakresie obiektów energetyki jądrowej, a skończywszy na prawie wodnym i ustawie o Centralnym Porcie Komunikacyjnym. Zmiany w ustawie o ocenach oddziaływania na środowisko, zdaniem projektodawców, wpłyną na usprawnienie przygotowania i realizacji inwestycji, zwłaszcza inwestycji liniowych, tzn. drogowych, kolejowych, ale także inwestycji wodnych i przeciwpowodziowych. Dlaczego zatem to nie jest dobra ustawa?

Już w pierwszym czytaniu w Sejmie był zgłoszony wniosek o odrzucenie tej ustawy w całości, a wynikało to m.in. z faktu, że było wiele uwag instytucji, samorządów, organizacji pozarządowych, również osób prywatnych, które apelowały, aby nie dać szansy na uchwalenie ustawy w takim kształcie, w jakim ona została przedstawiona. Nawet dostała ona swoisty, niezbyt chlubny kryptonim: lex knebel. Dlaczego?

Bo, po pierwsze, wyłącza głos społeczeństwa i samorządów w przypadku inwestycji, które uzna się za strategiczne, po drugie, ogranicza obowiązek informowania społeczeństwa o planach inwestycji, po trzecie, ogranicza prawo do sądu mieszkańców terenu, na którym ma być ulokowana inwestycja strategiczna, a także władztwo samorządów jako gospodarzy miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, bez których przecież nie da się tego ładu przestrzennego utrzymać ani tego przeprowadzić.

Do projektu ustawy, który został poddany konsultacjom publicznym na ostatnim etapie, 17 maja – już po konsultacji z interesariuszami – rząd wprowadził zmianę w ustawie z 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko polegającą na dodaniu całego działu Va, dotyczącego właśnie inwestycji strategicznych i oceny ich oddziaływania na środowisko, których wykaz będzie określała Rada Ministrów na wniosek poszczególnych ministrów, kierując się znaczeniem planowanej inwestycji. Nie określono, na podstawie jakich kryteriów będzie to dokonywane i dlaczego do takich inwestycji nie będzie się stosowało przepisów rozdziałów II i III ustawy.

Powstaje pytanie, czy wszystkie inwestycje planowane przez ten rząd muszą być realizowane z wykorzystaniem specjalnych regulacji prawnych i za pomocą przetargów z wolnej ręki. Nie sądzę, żeby była taka potrzeba. Istniejące dziś unormowania prawne z powodzeniem pozwalają na realizację wszelkich zamierzeń inwestycyjnych z poszanowaniem prawa, bez konieczności wykorzystywania drogi na skróty. Dlatego będę głosował za odrzuceniem tej ustawy. Dziękuję za uwagę.

Przemówienie senatora Aleksandra Pocieja w dyskusji nad punktem 23. porządku obrad

Przemówienie senatora Aleksandra Pocieja w dyskusji nad punktem 23. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

W dniu 26 lipca Komisja Nadzwyczajna do spraw Klimatu wniosła o odrzucenie ustawy o zmianie ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko oraz niektórych innych ustaw.

W zamyśle rządu ustawa ma na celu usprawnienie procedur inwestycyjnych, w szczególności w przypadku inwestycji liniowych w zakresie inwestycji drogowych, wodnych i przeciwpowodziowych. Niestety, jest to kolejny projekt rządu, który jest niespójny, nielogiczny i zawiera rażące błędy prawne.

Na żadnym z etapów pracy nad ustawą nie dopuszczono możliwości przeprowadzenia konsultacji społecznych, a więc pozbawiono głosu tych, których ten projekt najbardziej dotyczy. Nie wzięto pod uwagę uwag i opinii ekspertów ani mieszkańców terenów przeznaczonych pod inwestycje, objętych tą ustawą. W demokratycznym państwie proces prawodawczy nie może być prowadzony w zupełnej izolacji od przyszłych adresatów prawa. Taki proceder nie sprzyja jakości stanowionego prawa. Ale niestety już dawno przekonaliśmy się, że nie jest to cecha, do której osiągnięcia dążą obecnie rządzący w swojej pracy.

Odnoszę wrażenie, że rząd ukrył tu swój misterny biznesplan. Dotyczy to zarówno tej ustawy, jak i ustawy o rewitalizacji rzeki Odry. Prawo i Sprawiedliwość przygotowało sobie po prostu listę inwestycji, które rozdysponuje między zaprzyjaźnionych wykonawców, powiększając swój „klub milionerów dobrej zmiany”. A okazja, by się odwdzięczyć, będzie już niedługo – można będzie to zrobić, wspomagając kampanię i przy urnach wyborczych.

Jestem zdecydowanie przeciwny tej ustawie.

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 23. porządku obrad

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 23. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Rządowy projekt nowelizacji ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko oraz niektórych innych ustaw dotyczy usprawnienia procedur inwestycyjnych – wydawania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach oraz przygotowania i realizacji inwestycji – zaproponowanych w ramach prac Międzyresortowego Zespołu do spraw przeglądu uwarunkowań procesów inwestycyjnych w Rzeczypospolitej Polskiej.

Jak podkreślono w uzasadnieniu, „Zmiany przewidziane w projekcie ustawy o zmianie ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko oraz niektórych innych ustaw wynikają przede wszystkim z potrzeby usprawnienia procedur inwestycyjnych i zostały w większości zaproponowane w ramach prac Międzyresortowego Zespołu do spraw przeglądu uwarunkowań procesów inwestycyjnych w Rzeczypospolitej Polskiej. Wprowadzane zmiany mają na celu usprawnienie wydawania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach oraz usprawnienie przygotowania i realizacji inwestycji, w szczególności inwestycji liniowych w zakresie inwestycji drogowych, wodnych i przeciwpowodziowych.

Zmiany dotyczą głównie ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych, a także szeregu innych ustaw. Poszczególne rozwiązania niniejszego projektu opracowano na podstawie oceny funkcjonowania obowiązujących przepisów oraz na podstawie zgłaszanych uwag związanych z funkcjonowaniem i interpretacją przepisów prawnych”. Dziękuję bardzo.

Przemówienie senator Haliny Biedy w dyskusji nad punktem 24. porządku obrad

Przemówienie senator Haliny Biedy w dyskusji nad punktem 24. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Wejście w życie systemu kaucyjnego jest istotne zarówno dla środowiska, jak i dla polskiej gospodarki. Warto jednak zwrócić uwagę na to, że rezygnacja z wprowadzenia w Polsce takiego systemu może przyczynić się do wzrostu kosztów przedsiębiorców i w efekcie spowodować wzrost inflacji. Trzeba pamiętać, że od 2025 r. będą obowiązywać minimalne poziomy zawartości recyklatu w butelkach z tworzyw sztucznych. Jeśli wcześniej nie zostanie stworzony system, który w krótkim czasie pozwoli istotnie zwiększyć wskaźnik zbiórki opakowań z tworzyw sztucznych, pojawi się ryzyko dużego wzrostu cen recyklatu i konieczności poszukiwania go na rynkach zagranicznych. W efekcie możliwy jest wzrost cen materiałów opakowaniowych, a w konsekwencji wzrost cen produktów w opakowaniach.

Proponowana ustawa o zmianie ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi oraz niektórych innych ustaw, określająca wymagania dotyczące utworzenia i prowadzenia od 1 stycznia 2025 r. systemu kaucyjnego na jednorazowe butelki z plastiku do 3 l, szklane butelki wielorazowego użytku do 1,5 l oraz metalowe puszki o pojemności do 1 l, została przygotowana w ramach pogłębionego dialogu z szerokim gronem podmiotów, w tym ze środowiskiem pracodawców i przedsiębiorców. Postanowienia zawarte w ustawie zyskały dzięki temu szeroką akceptację. Co więcej, utworzenie systemu kaucyjnego popiera 90% społeczeństwa. Ustawa pozwoli w znaczący sposób zwiększyć efektywność odzysku opakowań po napojach i ponownie wykorzystać opakowania bądź surowce, z których są one produkowane. Wpisuje się to w cele środowiskowe Unii Europejskiej, które poprzez wprowadzenie systemu kaucyjnego będą też w Polsce realizowane. Dzięki systemowi kaucyjnemu zmniejszeniu ulegnie tzw. plastic tax, opłata wnoszona do budżetu europejskiego, która aktualnie wynosi 1,7 miliarda zł (800 euro za każdą tonę odpadów opakowaniowych z tworzyw sztucznych niepoddanych recyklingowi).

Mając na uwadze wagę problemu, popieram przedłożoną ustawę.

Przemówienie senatora Przemysława Błaszczyka w dyskusji nad punktem 24. porządku obrad

Przemówienie senatora Przemysława Błaszczyka w dyskusji nad punktem 24. porządku obrad

Rozpatrujemy dziś ustawę o zmianie ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi oraz niektórych innych ustaw.

Projektowana ustawa ma na celu wykonanie prawa Unii Europejskiej. Jest to częściowa transpozycja do polskiego porządku prawnego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej w sprawie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko.

Z tejże dyrektywy wynika obowiązek zapewnienia selektywnego zbierania odpadów opakowaniowych powstałych z butelek jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych na napoje o pojemności do 3 1 wraz z ich zakrętkami i wieczkami na poziomie 77% w 2025 r. oraz 90% w 2029 r. W celu zapewnienia wskazanych poziomów selektywnego zbierania odpadów opakowaniowych ustawa przewiduje wprowadzenie systemu kaucyjnego obejmującego opakowania na napoje z tworzyw sztucznych.

Ustawa określa wymagania dotyczące utworzenia i prowadzenia systemu kaucyjnego, który będzie wspomagać selektywne zbieranie odpadów powstałych z tych opakowań. System kaucyjny ma objąć obszar całego kraju i być powszechnie dostępny, m.in. z uwagi na brak obowiązku posiadania paragonu w celu odzyskania uiszczonej wcześniej kaucji.

Przewiduje się, iż wprowadzone rozwiązania spowodują: wzrost masy selektywnie zbieranych odpadów opakowaniowych i opakowań objętych systemem kaucyjnym, zmniejszenie masy odpadów opakowaniowych z tworzywa sztucznego, szkła oraz metali w strumieniu odpadów komunalnych, osiągnięcie unijnych celów w zakresie selektywnego zbierania butelek z tworzywa sztucznego po napojach o pojemności do 3 1. Ponadto możliwe będzie zmniejszenie zanieczyszczenia środowiska odpadami opakowaniowymi, zwiększenie osiąganego poziomu recyklingu odpadów opakowaniowych, zmniejszenie zużycia surowców pierwotnych, a także wprowadzenie jasnych i przejrzystych, jednolitych w całym kraju zasad systemu kaucyjnego.

Proponowana ustawa wprowadza bardzo dobre i oczekiwane rozwiązania. Zdecydowanie popieram niniejszą ustawę. Dziękuję bardzo.

Przemówienie senatora Wiktora Durlaka w dyskusji nad punktem 24. porządku obrad

Przemówienie senatora Wiktora Durlaka w dyskusji nad punktem 24. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Dbałość o środowisko naturalne to obowiązek nie tylko państwa, ale i każdego z nas. Niestety, postęp cywilizacyjny czy przywiązanie do wygody niosą za sobą również pewne zagrożenia. Statystycznie każda osoba w naszym kraju każdego roku wyrzuca ok. 100 butelek PET, co daje nam wynik kilkudziesięciu tysięcy ton wyrzucanych opakowań PET rocznie. Niestety, wciąż duża ich część nie trafia do recyklingu albo przez lata zalega na wysypiskach śmieci. Pomimo tego, że nasza świadomość ekologiczna rośnie, nadal nietrudno znaleźć miejsca, gdzie zalegają plastikowe butelki lub puszki, które bez problemu mogłyby być poddane recyklingowi. Jedna plastikowa butelka rozkłada się ok. 500 lat, a aluminiowa puszka – 200–400 lat. Polska rocznie wydaje ok. 16 milionów zł na samo oczyszczanie lasów ze śmieci. To alarmujące dane.

Wyzwaniem naszych czasów jest dążenie do gospodarki o obiegu zamkniętym. Kiedy cykl życia produktu dobiega końca, surowce i odpady, które z niego pochodzą, powinny zostać w gospodarce, dzięki recyklingowi, aby można je było z powodzeniem wykorzystać ponownie, tworząc w ten sposób dodatkową wartość. Takie podejście niesie za sobą szereg korzyści. Nie tylko pozwala do minimum zredukować liczbę śmieci, ale również zaoszczędzić surowce, wodę i energię potrzebne do wyprodukowania nowych rzeczy oraz ograniczyć emisję CO2. Rozsądne gospodarowanie odpadami to wyzwanie zarówno dla państwa, jak i jego obywateli. Państwo i jego organy muszą wprowadzać odpowiednie systemy i procedury gospodarowania odpadami, a obywatele muszą być świadomymi i odpowiedzialnymi konsumentami.

W wielu krajach europejskich z powodzeniem funkcjonuje tzw. system kaucyjny – klient kupuje dany produkt (najczęściej napoje), a oprócz jego ceny płaci również niewielką kaucję stanowiącą zachętę do późniejszego zwrotu opakowania. Gdy klient oddaje puste opakowanie (butelkę lub puszkę), sprzedawca zwraca kaucję w kasie lub w automacie do odbioru butelek i puszek. Dzięki temu opakowania są powtórnie wykorzystywane lub trafiają bezpośrednio do recyklingu.

Obecnie w Polsce z kaucją sprzedawane są produkty w szklanych butelkach zawierających napoje i piwo (nie wszystkie). Wiele sklepów nie chce przyjmować butelek zwrotnych, część zmusza klientów do okazania paragonu – potwierdzenia, że wcześniej dokonali zakupów w określonym sklepie. Powszechny system kaucyjny, podobny do tych funkcjonujących w innych państwach UE, zakłada możliwość zwrotu nie tylko szklanych butelek wielokrotnego użytku, ale również innych opakowań, w tym przede wszystkim plastikowych butelek oraz metalowych puszek.

Procedowana ustawa o zmianie ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi zakłada, że od 1 stycznia 2025 r. wprowadzony zostanie system kaucyjny na jednorazowe butelki z tworzyw sztucznych do 3 l (np. butelki na wodę, sok, nektar czy mleko), szklane butelki wielorazowego użytku do 1,5 l oraz metalowe puszki o pojemności do 1 l. Zgodnie z zaproponowanymi w ustawie rozwiązaniami puste opakowania będzie można oddać do sklepu, aby odzyskać zapłaconą wcześniej kaucję. Duże sklepy, o powierzchni powyżej 200 m2, będą musiały odbierać puste opakowania. Pozostałe placówki handlowe (o mniejszej powierzchni) będą mogły przystąpić do systemu dobrowolnie.

Do jednorazowych butelek z plastiku do 3 l, szklanych butelek wielorazowego użytku do 1,5 l oraz metalowych puszek o pojemności do 1 l doliczona zostanie kaucja, której wysokość zostanie określona w rozporządzeniu. Co istotne, aby odebrać kaucję w sklepie, nie trzeba będzie okazywać paragonu, potwierdzającego jej wcześniejsze zapłacenie. Z kolei nieodebrana kaucja przeznaczona zostanie na finansowanie sytemu kaucyjnego.

Zgodnie z założeniami ustawy system kaucyjny będą tworzyć przedsiębiorcy wprowadzający do obrotu napoje w opakowaniach. Będą zobligowani do powołania operatora (podmiotu reprezentującego), który będzie odpowiedzialny za wdrożenie i prowadzenie sytemu. Przepisy ustawy nie przesądzają, ile tego typu podmiotów ma powstać. Co istotne, jeśli przedsiębiorcy wprowadzający napoje w opakowaniach do obrotu nie utworzą systemu lub nie osiągną wymaganych poziomów selektywnego zbierania opakowań i odpadów, zostaną obciążeni opłatą produktową.

Warto również podkreślić, że przyjęcie procedowanej ustawy pozwoli nie tylko zwiększyć poziom selektywnego zbierania opakowań, które mogą być powtórnie wykorzystane, ale także sprostać wymaganiom zawartym w unijnej dyrektywie w sprawie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko, która obliguje państwa UE do zapewnienia selektywnego zbierania odpadów opakowaniowych powstałych z butelek jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych na napoje o pojemności do 3 l wraz z nakrętkami i wieczkami na poziomie 77% w 2025 r. oraz 90% w 2029 r.

Reasumując, należy stwierdzić, że przyjęcie nowelizacji ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi będzie miało pozytywne skutki, zarówno ekologiczne, jak i ekonomiczne, takie jak: zmniejszenie ilości odpadów komunalnych, zmniejszenie zanieczyszczenia środowiska, zwiększenie poziomu recyklingu odpadów opakowaniowych, zmniejszenie zużycia surowców pierwotnych i energii w procesie produkcyjnym oraz przejrzyste i jednolite w całym kraju zasady systemu kaucyjnego.

Przemówienie senator Agnieszki Gorgoń-Komor w dyskusji nad punktem 24. porządku obrad

Przemówienie senator Agnieszki Gorgoń-Komor w dyskusji nad punktem 24. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Szanowni Państwo Senatorowie!

Jestem wdzięczna za okazję do wypowiedzenia się w tej ważnej debacie dotyczącej gospodarki opakowaniami i odpadami. Nie możemy lekceważyć troski Polaków o nasze środowisko, gdyż każdy z nas pragnie czystej ojczyzny dla przyszłych pokoleń.

Ostatnie pożary składowisk niebezpiecznych odpadów są bolesnym przypomnieniem o naszym obowiązku zapewnienia skutecznej ochrony środowiska. Widoczna jest niestety nieskuteczność rządu, więc wymagane jest pilne zastosowanie bardziej efektywnych rozwiązań w zakresie zarządzania odpadami. Jako liderzy jesteśmy odpowiedzialni za podjęcie środków, które pozwolą nam skutecznie stawić czoła tym wyzwaniom.

Podkreślam, że potrzebujemy skutecznych rozwiązań w gospodarce odpadami. Nadszedł czas na rozwinięcie zrównoważonej gospodarki, która będzie miała na celu ograniczenie ilości wytwarzanych śmieci. To wymaga silnego wsparcia dla innowacji i nowoczesnych technologii, które pozwolą nam osiągnąć postęp w tym obszarze.

Jednak nasze działania nie powinny skupiać się wyłącznie na zarządzaniu odpadami. Musimy także skupić się na eliminacji nieodpowiedzialnych praktyk, które przyczyniają się do generowania ogromnych ilości opakowań. Poprzez edukację i promowanie odpowiedzialnego podejścia możemy zmotywować społeczeństwo do aktywnego udziału w procesie recyklingu i ograniczania zużycia jednorazowych opakowań.

Jestem zdania, że rozwój zrównoważonej gospodarki nie tylko przyczyni się do ochrony środowiska, ale również stworzy nowe szanse dla przedsiębiorców i branż zaangażowanych w recykling i przetwarzanie odpadów. Wsparcie dla takich przedsięwzięć powinno stanowić ważny element naszej strategii.

Zatem wzywam wszystkich obecnych, abyśmy podjęli odpowiedzialność za naszą ojczyznę i poparli inicjatywy, które przyniosą pozytywne rezultaty dla naszego środowiska. Dzięki naszemu zdeterminowaniu i współpracy możemy stworzyć lepszą, bardziej ekologiczną przyszłość dla Polski. Dziękuję państwu za uwagę.

Przemówienie senatora Janusza Gromka w dyskusji nad punktem 24. porządku obrad

Przemówienie senatora Janusza Gromka w dyskusji nad punktem 24. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Nowelizacja ustawy o gospodarce opakowaniami określa wymagania dotyczące utworzenia i prowadzenia od 1 stycznia 2025 r. systemu kaucyjnego na jednorazowe butelki z plastiku do 3 l, szklane butelki wielorazowego użytku do 1,5 l oraz metalowe puszki o pojemności do 1 l. W proponowanych regulacjach przewidziano także objęcie systemem kaucyjnym opakowań szklanych na napoje wielokrotnego użytku o pojemności do 1,5 l, a także puszek metalowych, zarówno aluminiowych, jak i stalowych.

W uzasadnieniu projektu ustawy podkreśla się, że już obecnie funkcjonują takie systemy, tworzone głównie przez browary. Nie są to jednak systemy uregulowane przepisami prawa oraz nie podlegają one ewidencji i sprawozdawczości w zakresie gospodarki odpadami. Dlatego będą wymagały dostosowania do podstawowych warunków dotyczących systemu kaucyjnego, określonych przepisami niniejszej ustawy.

Należy zauważyć, że opakowania szklane na napoje rzadko przekraczają pojemność 1,5 l. Dzięki temu systemem kaucyjnym objęta zostanie większość wprowadzających produkty w tego rodzaju opakowaniach na napoje. Dodatkowo należy pamiętać, że puszki metalowe stanowią ok. 30% opakowań napojowych na rynku polskim. Objęcie tego rodzaju opakowań systemem kaucyjnym spowoduje nie tylko wzrost osiąganych poziomów zbierania i recyklingu odpadów opakowaniowych metalowych, ale także wpłynie korzystnie ekonomicznie na wprowadzany system kaucyjny oraz zwiększy wygodę konsumentów. Dzięki włączeniu puszek metalowych do systemu kaucyjnego zebrane, a następnie poddane recyklingowi będą odpady powstające z tych opakowań, które dziś najczęściej zaśmiecają tereny publiczne. Ponadto włączenie do systemu kaucyjnego zarówno puszek aluminiowych, jak i stalowych nie będzie powodowało dezorientacji konsumentów związanej z tym, czy opakowanie danego produktu jest objęte systemem kaucyjnym, czy nie, a tym samym czy konsument jest obowiązany do uiszczenia lub odebrania kaucji.

System kaucyjny będą tworzyć wprowadzający produkty w opakowaniach na napoje oraz wprowadzający bezpośrednio produkty w opakowaniach na napoje, reprezentowani przez podmiot zwany podmiotem reprezentującym, który będzie prowadził system kaucyjny. Wybór podmiotu reprezentującego będzie należał do wprowadzających produkty w opakowaniach na napoje.

To dobry ruch w celu zmniejszenia ilości śmieci, które nie trafiają do recyklingu. Popieram zatem omawianą ustawę.

Przemówienie senatora Janusza Pęcherza w dyskusji nad punktem 24. porządku obrad

Przemówienie senatora Janusza Pęcherza w dyskusji nad punktem 24. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

System kaucyjny jest oczekiwany od wielu lat. Będzie polegał na selektywnym zbieraniu opakowań i odpadów opakowaniowych, na odbieraniu tych opakowań, na transporcie opakowań do wprowadzających produkty, na prowadzeniu ewidencji i sporządzaniu sprawozdań, na rozliczaniu kaucji z jednostkami handlu detalicznego, na finansowaniu kosztów zbierania opakowań i odpadów.

System kaucyjny, który jest uzupełnieniem ustawy uchwalonej 3 miesiące temu, ustawy realizującej dyrektywę SUP, to pełny system, który, po pierwsze, pozwoli wszystkim wprowadzającym produkty w opakowaniach wywiązać się z obowiązków nałożonych przez prawo europejskie, a po drugie, będzie dopełnieniem dla gminnych systemów zbierania odpadów.

Dyrektywa zaleca wprowadzenie systemu kaucyjnego jako narzędzia do osiągnięcia celu selektywnej zbiórki odpadów z niektórych tworzyw sztucznych na poziomie 77% w 2025 r. oraz 90% do 2029 r.

W omawianej dziś ustawie o zmianie ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi oraz niektórych innych ustaw zaproponowano nie tylko wprowadzenie systemu kaucyjnego dla opakowań plastikowych, lecz także objęcie nim części opakowań szklanych oraz puszek. To jest dobre podejście, które zmniejszy ilość odpadów wokół nas, zwiększy dostępność surowców w przemyśle i przyśpieszy wdrażanie gospodarki obiegu zamkniętego.

Co powinniśmy poprawić w ustawie, żeby przedsiębiorcy mogli ją wdrożyć bez przeszkód, a jej wdrożenie było sukcesem? Po pierwsze, wobec opóźnienia we wdrażaniu dyrektywy Single Use Plastic w Polsce należałoby odroczyć lub zmiękczyć sankcje nakładane na producentów napojów i opakowań w okresie przejściowym potrzebnym na jej wdrożenie. Jeśli przyjmie się, że ustawa wejdzie w życie w drugiej połowie tego roku, to daje się przedsiębiorcom zaledwie rok na wdrożenie systemu kaucyjnego, a zbudowanie i uruchomienie tego systemu od podstaw w ciągu zaledwie kilkunastu miesięcy jest w ocenie przedsiębiorców z branż odpowiedzialnych za jego przygotowanie i wdrożenie całkowicie niemożliwe. Dajmy przedsiębiorcom wybór sposobu realizacji obowiązku selektywnej zbiórki do końca 2025 r., czyli o rok dłużej, niż przewiduje obecnie omawiana ustawa.

Zgłaszane rozwiązanie, które ma na celu uszczelnienie systemu kaucyjnego, czyli włączenie do niego szklanych butelek jednorazowych do 200 ml, tzw. małpek, jakkolwiek może zasadne ze względu na dużą liczbę tego typu opakowań w Polsce w obrocie – ponad 1 miliard buteleczek rocznie – może zostać przesunięte w czasie, chociażby z uwagi na uzasadnioną prośbę Związku Pracodawców „Polskie Szkło”.

Będę głosować za przyjęciem tej ustawy.

Przemówienie senatora Aleksandra Pocieja w dyskusji nad punktem 24. porządku obrad

Przemówienie senatora Aleksandra Pocieja w dyskusji nad punktem 24. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

W dniu 25 lipca br. Komisja Nadzwyczajna do spraw Klimatu wniosła o przyjęcie poprawek do ustawy o zmianie ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi oraz niektórych innych ustaw.

Ustawa określa wymagania dotyczące utworzenia i prowadzenia systemu kaucyjnego. Przede wszystkim należy zaznaczyć, że jest to ustawa mająca duże poparcie i akceptację społeczną. Wedle przeprowadzonych badań i sondaży ok. 90% Polaków pochwala wprowadzenie systemu kaucyjnego. Zdecydowana większość mieszkańców zarówno wsi, jak i miast deklaruje, że możliwość przeprowadzenia takiej zbiórki w sklepie zachęci ich do zbierania i oddawania opakowań po napojach. A zatem możemy zakładać, że po wprowadzeniu tych przepisów nastąpi znaczna poprawa efektywności odzysku opakowań w branży spożywczej. Ekolodzy od lat przekonują, że sprawny recykling nie jest już tylko fanaberią – jak to PiS pogardliwie określa – ekofanatyków, ale obowiązkiem nas wszystkich, jeśli nie chcemy dalszego zaśmiecania i niszczenia naszej planety.

Projekt jest zgodny z celami środowiskowymi i ekologicznymi instytucji europejskich, wprowadza do polskiego porządku prawnego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady UE w sprawie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko.

Ponadto, poza oczywistymi zaletami, jakie wprowadzenie systemu kaucyjnego miałoby dla naszego otoczenia i środowiska, ustawa niesie pewne plusy dla finansów naszego kraju, a mianowicie może wpłynąć na zmniejszenie tzw. plastic tax, czyli opłaty wnoszonej przez państwa do budżetu europejskiego, wynoszącej obecnie 800 euro za 1 t wytworzonych odpadów w postaci opakowań niepoddanych recyklingowi.

Procedowana nowelizacja ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi jest ustawą potrzebną i społecznie wyczekiwaną, dlatego jestem za jej przyjęciem wraz z poprawkami.

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 24. porządku obrad

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 24. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Rządowy projekt nowelizacji ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi oraz niektórych innych ustaw dotyczy wprowadzenia od 1 stycznia 2025 r. systemu kaucyjnego na jednorazowe butelki z plastiku do 3 l, szklane butelki wielorazowego użytku do 1,5 l oraz metalowe puszki o pojemności do 1 l.

Jak podkreślono w uzasadnieniu, „W art. 9 powyższej dyrektywy jest zawarty obowiązek zapewnienia selektywnego zbierania odpadów opakowaniowych powstałych z butelek jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych na napoje o pojemności do 3 l wraz z ich zakrętkami i wieczkami na poziomie 77% w 2025 r. oraz 90% w 2029 r.

W celu zapewnienia wskazanych powyżej poziomów selektywnego zbierania odpadów opakowaniowych powstałych z opakowań, o których mowa w art. 9 ust. 1 dyrektywy SUP, w odniesieniu do opakowań wskazanych w części F załącznika do tej dyrektywy w projekcie ustawy przewidziano wprowadzenie systemu kaucyjnego obejmującego opakowania na napoje z tworzyw sztucznych. Projekt ustawy określa wymagania dotyczące utworzenia i prowadzenia systemu kaucyjnego, który będzie wspomagać selektywne zbieranie odpadów powstałych z tych opakowań.

W projekcie ustawy zaproponowano także objęcie systemem kaucyjnym opakowań szklanych na napoje wielokrotnego użytku o pojemności do 1,5 l, ponieważ już obecnie funkcjonują takie systemy tworzone głównie przez browary. Nie są to jednak systemy uregulowane przepisami prawa oraz nie podlegają ewidencji i sprawozdawczości w zakresie gospodarki odpadami. Dlatego będą one wymagały dostosowania się do podstawowych warunków dotyczących systemu kaucyjnego określonych przepisami projektowanej ustawy. Aby projektowany system był efektywny, jest ważne, aby objął szeroką grupę danego rodzaju opakowań. Należy zauważyć, że opakowania szklane na napoje rzadko przekraczają pojemność 1,5 l. Jest to więc pojemność, która pozwoli objąć systemem kaucyjnym większość wprowadzających produkty w tego rodzaju opakowaniach na napoje. Dodatkowo należy pamiętać, że puszki metalowe stanowią ok. 30% opakowań napojowych na rynku polskim. Objęcie tego rodzaju opakowań systemem kaucyjnym spowoduje nie tylko wzrost osiąganych poziomów zbierania i recyklingu odpadów opakowaniowych metalowych, ale także wpłynie korzystnie ekonomicznie na wprowadzany system kaucyjny oraz zwiększy wygodę konsumentów. Dzięki włączeniu puszek metalowych do systemu kaucyjnego zebrane, a następnie poddane recyklingowi będą odpady powstające z tych opakowań, które dziś najczęściej zaśmiecają tereny publiczne. Ponadto włączenie do systemu kaucyjnego zarówno puszek aluminiowych, jak i stalowych nie będzie powodowało dezorientacji konsumentów, czy opakowanie danego produktu jest objęte systemem kaucyjnym, czy nie, a tym samym czy będzie obowiązany do uiszczenia lub odebrania kaucji. Dodatkowo pozwoli to swobodnie przechodzić producentom między tymi dwoma metalami w przypadku trudności z dostępnością surowca czy wzrostami cen na dany stop.

W praktyce gospodarczej przyjęło się używać określenia «system kaucyjny» dla opakowań wielokrotnego użytku oraz określenia «system depozytowy» dla opakowań jednorazowego użytku. Projektowana ustawa przyjmuje jednak jedno określenie «system kaucyjny» zarówno w odniesieniu do opakowań wielokrotnego użytku, jak i jednorazowego użytku. Ujednolicenie nazewnictwa ma na celu uproszczenie całości systemu oraz jednoczesne zapewnienie jednoznacznej identyfikacji tego systemu przez użytkowników. Przez system kaucyjny należy rozumieć system, w którym przy sprzedaży produktów w opakowaniach na napoje będących napojami jest pobierana opłata, która jest zwracana w momencie zwrotu opakowań albo odpadów opakowaniowych bez konieczności okazania paragonu potwierdzającego wcześniejsze uiszczenie kaucji. Nieodebrana kaucja zostanie przeznaczona na finansowanie systemu kaucyjnego”. Dziękuję bardzo.

Przemówienie senatora Mariusza Gromki w dyskusji nad punktem 25. porządku obrad

Przemówienie senatora Mariusza Gromki w dyskusji nad punktem 25. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Jak wiemy, Europa wciąż boryka się ze skutkami wojny na Ukrainie, która wywołała trwający do dziś kryzys energetyczny. Problem stanowi także wciąż utrzymująca się wysoka inflacja, która znacząco wpłynęła na wzrost kosztów oraz wysokość rachunków za prąd. W związku z tym procedowana przez nas ustawa o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach służących ochronie odbiorców energii elektrycznej w 2023 roku w związku z sytuacją na rynku energii elektrycznej oraz o zmianie niektórych innych ustaw wprowadza nowe przepisy obejmujące rozszerzenie ochrony przed podwyżkami cen prądu na większą grupę odbiorów.

Niniejsza nowelizacja obejmuje wdrożenie tzw. systemu składki solidarnościowej dla dużych podmiotów działających w sektorze węglowym, który ma wprowadzić rozwiązania kompatybilne z przepisami UE oraz umożliwić sporządzenie wykazu podmiotów pozyskujących niesprecyzowane i zbyt wysokie dochody. W efekcie pozwoli to na legalne nakładanie obowiązku przekazywania różnicy kwoty uzyskanych przychodów na rzecz Funduszu Wypłaty Różnicy Ceny. Jednocześnie nowe przepisy zakładają, że od października br. placówki publiczne oraz przedsiębiorstwa będą objęte niższą stawką za energię elektryczną, tj. 693 zł za 1 tysiąc kWh. Zmiany zawarte w ustawie mają również na celu modyfikację procedur tzw. zamrażania cen prądu dla gospodarstw domowych oraz wdrożenie maksymalnej stawki dla małych i średnich przedsiębiorstw, jednostek samorządu terytorialnego, a także podmiotów wrażliwych. Następstwem powyższych rozwiązań będzie podwyższenie limitu wyeksploatowania energii wraz z możliwością korzystania z niższych cen prądu. Limit zużycia energii z zachowaną niższą ceną dla gospodarstw domowych również ma zostać podwyższony.

Podsumowując, powiem, że niniejsza nowelizacja oferuje dobre rozwiązania oraz szerokie wsparcie zarówno dla odbiorców indywidualnych, jak i dla samorządów. Ponadto odgrywa znaczną rolę w łagodzeniu skutków społeczno-ekonomicznych wciąż, niestety, wysokich cen energii. Dlatego naturalnie opowiadam się za wprowadzeniem niniejszych zmian.

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 25. porządku obrad

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 25. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Rządowy projekt nowelizacji ustawy o szczególnych rozwiązaniach służących ochronie odbiorców energii elektrycznej w 2023 roku w związku z sytuacją na rynku energii elektrycznej oraz niektórych innych ustaw dotyczy zapewnienia stabilnego poziomu cen energii elektrycznej i paliw gazowych wybranym odbiorcom, którzy są szczególnie narażeni na wzrost cen paliw i energii, m.in. poprzez: zwiększenie podstawowego limitu zużycia energii objętego zamrożeniem cen na poziomie z 2022 r. oraz obniżenie ceny maksymalnej energii elektrycznej w kolejnych kwartałach 2023 r., a także wprowadzenie w 2023 r. obowiązku odprowadzenia na rzecz Funduszu Wypłaty Różnicy Ceny nadmiarowych dochodów przez duże podmioty z sektora wydobycia węgla i produkcji koksu.

Jak podkreślono w uzasadnieniu, „Wzrost cen energii i paliw w Polsce był i jest spowodowany nałożeniem się szeregu niesprzyjających okoliczności oraz regulacji, wynikających przede wszystkim z inwazji zbrojnej Rosji na Ukrainę, która zachwiała bezpieczeństwem całej Europy. Dodatkowo zachodzi wzajemne uzależnienie i wzmocnienie między kryzysem energetycznym a inflacją, która obecnie dotyka mieszkańców wszystkich państw UE, która wpływa również na ceny surowców energetycznych na rynkach światowych. Nadal występuje presja na cały sektor gazowy, paliwowy, energetyczny i ciepłowniczy, która bezpośrednio oddziałuje na wszystkich obywateli oraz instytucje użyteczności publicznej, skutkuje koniecznością pokrywania wyższych kosztów utrzymania, poniesienia kosztów inflacji – co pierwotnie wynikało m.in.: z zaprzestania importu węgla, ropy i produktów ropopochodnych z Rosji, konieczności uniezależnienia się mieszkańców państw unijnych od importu z Rosji, lecz pośrednio także ze wzmożonych procesów migracyjnych wywołanych kryzysem.

Celem projektu jest dalsze wsparcie procesu minimalizowania podwyżek cen dla najbardziej wrażliwych odbiorców oraz zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego państwa poprzez utrzymanie rozwiązań osłonowych obowiązujących od 2022 r., w tym przede wszystkim maksymalnej ceny energii elektrycznej i maksymalnej ceny paliw gazowych dla wskazanych grup odbiorców oraz zapewnienie środków na ich funkcjonowanie, także w sezonie zimowym 2023/24.

Przedkładany projekt ustawy o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach służących ochronie odbiorców energii elektrycznej w 2023 roku w związku z sytuacją na rynku energii elektrycznej oraz niektórych innych ustaw (dalej: projekt regulacji) zakłada zapewnienie stabilnego poziomu cen energii elektrycznej i paliw gazowych dla wybranych grup odbiorców, a przez to stanowi instrument służący zabezpieczeniu i utrzymaniu płynności finansowej przedsiębiorstw pełniących szczególną rolę społeczną i gospodarczą, zapewnieniu stabilności energetycznej Polski, ochrony rozwoju gospodarki i wzrostu PKB oraz zabezpieczeniu przed falą upadłości. Szczególnej, przedłużonej ochronie poddani będą odbiorcy wrażliwi i ubodzy energetycznie, którzy są szczególnie narażeni na wzrost cen paliw i energii, m.in. podmioty użyteczności publicznej i inne.

Zaproponowane zmiany dotyczą w szczególności przepisów ustawy z dnia 7 października 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach służących ochronie odbiorców energii elektrycznej w 2023 roku w związku z sytuacją na rynku energii elektrycznej, jak również ustawy z dnia 27 października 2022 r. o środkach nadzwyczajnych mających na celu ograniczenie wysokości cen energii elektrycznej oraz wsparciu niektórych odbiorców w 2023 roku. Zmiany w przepisach ww. ustaw odnoszą się w szczególności do zakresu utrzymanego wsparcia, określają dodatkowe źródło środków finansowych na wspomniane wsparcie i zasady pozyskiwania tych środków”. Dziękuję bardzo.

Przemówienie senator Haliny Biedy w dyskusji nad punktem 26. porządku obrad

Przemówienie senator Haliny Biedy w dyskusji nad punktem 26. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Część proponowanych zmian zawartych w omawianej ustawie o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw przewiduje wdrożenie rozwiązań promujących stosowanie energii ze źródeł odnawialnych. Zapisy precyzują kwestie związane z pierwszeństwem zakupu ciepła ze źródeł odnawialnych, z instalacją termicznego przekształcenia odpadów oraz wprowadzają zasady wydawania i rozliczania gwarancji pochodzenia ciepła i chłodu z odnawialnych źródeł energii.

Nie ulega wątpliwości, że zielona energetyka jest naszą przyszłością. Z całą pewnością musimy wdrażać rozwiązania mające na celu promocję odnawialnych źródeł energii. W mojej opinii idea ta jest zdecydowanie ideą słuszną i społecznie potrzebną. Należy zadbać o naszą przyszłość, o przyszłe pokolenia, a zielona transformacja jest ambitnym i wspaniałym tego przykładem. Pierwszeństwo zakupu ciepła pochodzącego z odnawialnych źródeł energii uważam za słuszne. Takie przepisy wpisują się w promocję i zachęcają firmy energetyczne do wdrażania większej ilości rozwiązań opartych na odnawialnych źródłach energii.

Popieram przyjęcie tej ustawy.

Przemówienie senator Alicji Chybickiej w dyskusji nad punktem 26. porządku obrad

Przemówienie senator Alicji Chybickiej w dyskusji nad punktem 26. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoki Senacie!

Celem ustawy o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii jest zwiększenie udziału odnawialnych źródeł energii brutto, a także szeroko pojęty rozwój sektora energii zgodnie z ambicjami w zakresie redukcji emisyjności gospodarki i spełnienia zobowiązań międzynarodowych. Ustawa wdraża dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady UE 2018/2001 z dnia 11 grudnia 2018 r., zwaną dyrektywą RED II. Ustawa zmienia 10 ustaw.

W listopadzie 2022 r. moc wszystkich źródeł energii w Polsce wyniosła 60 GW, z czego 36% pochodziło z OZE. Są to 22 GW. Od początku zeszłego roku powstały w kraju 343 tysiące sztuk instalacji wytwarzających prąd z odnawialnych źródeł energii. Ich łączna moc daje wzrost o 4,4 GW. To wciąż za mało.

Popieram ustawę i przyjęcie jej wraz z poprawkami.

Przemówienie senatora Grzegorza Czeleja w dyskusji nad punktem 26. porządku obrad

Przemówienie senatora Grzegorza Czeleja w dyskusji nad punktem 26. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Celem ustawy o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii jest zwiększenie udziału odnawialnych źródeł energii w krajowym zużyciu energii brutto, a także szeroko pojęty rozwój sektora energii, zgodny z ambicjami redukcji emisyjności gospodarki i spełniania zobowiązań międzynarodowych. Ustawa wdraża dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/2001 z dnia 11 grudnia 2018 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych, zwaną dalej dyrektywą RED II.

W toku prac legislacyjnych projekt ustawy został skierowany do pierwszego czytania do Komisji do Spraw Energii, Klimatu i Aktywów Państwowych oraz Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Sejm uchwalił ustawę na posiedzeniu w dniu 7 lipca 2023 r.

W mojej ocenie przyjęcie opiniowanej ustawy stanowi kolejny krok na drodze ku osiąganiu niezależności energetycznej Polski przy czynnym wykorzystywaniu odnawialnych źródeł energii. Dotychczasowe doświadczenia, ambitna polityka unijna, w tym cele wyznaczone państwom członkowskim Unii Europejskiej w Europejskim Zielonym Ładzie, oraz konieczność implementacji przepisów RED II wskazują na zasadność rozwoju nowego kierunku wykorzystywania biogazu oraz biogazu rolniczego, jakim jest produkcja biometanu, oraz wzmocnienia roli, jaką w systemie energetycznym pełnią klastry energii, w kontekście ich przyszłej roli w tym sektorze. Celem ustawy jest stworzenie warunków umożliwiających realizację obowiązków wynikających z RED II w zakresie udziału energii ze źródeł odnawialnych w końcowym zużyciu energii brutto w 2030 r.

Biometan, stanowiący oczyszczony biogaz, może być produkowany z wykorzystaniem różnorodnych substratów. Do najczęściej wykorzystywanych należą: rośliny energetyczne, pozostałości roślinne i rolnicze, w tym obornik, odpady i osady ściekowe, pozostałości przemysłu rolno-spożywczego i frakcja bioodpadów komunalnych. Produkcja biometanu pozwala zatem zmierzyć się nie tylko z wyzwaniem zagospodarowania odpadów czy pozostałości z poszczególnych gałęzi gospodarek, lecz także aktywnie wpływa na uniknięcie emisji gazów cieplarnianych pochodzących ze składowisk odpadów. Odpady te dla biogazowni stają się surowcem do produkcji biogazu. Istotną zaletą wykorzystywania biometanu jest różnorodność, jaką daje to paliwo gazowe w kontekście jego zastosowania końcowego. Biometan może być przesyłany zarówno sieciami dystrybucyjnymi gazowymi, jak i transportowany w postaci skroplonej za pomocą specjalnie do tego celu przystosowanych pojazdów – butlowozów. Jest to szczególnie istotne w przypadku terenów, które są niezgazyfikowane. W Polsce, mimo postępujących prac w zakresie rozbudowy sieci dystrybucyjnych, to nadal znacząca część kraju.

Propozycje zawarte w opiniowanej ustawie mogą zachęcić potencjalnych inwestorów do podejmowania decyzji związanych z budową instalacji do wytwarzania biometanu. Dotyczy to także rozbudowy oraz przebudowy istniejących sieci gazowych pod kątem umożliwienia zatłaczania biometanu. Ponadto przyczynią się do zwiększenia roli odnawialnych źródeł energii w ciepłownictwie i chłodnictwie, m.in. poprzez doprecyzowanie przepisów dotyczących pierwszeństwa zakupu ciepła ze źródeł odnawialnych i instalacji termicznego przekształcania odpadów, a także ciepła odpadowego. Dzięki możliwości wydawania i rozliczania gwarancji pochodzenia ciepła i chłodu z OZE przewiduje się również wypromowanie ekologicznych sposobów wytwarzania ciepła.

Kluczowy jest fakt, że na podstawie nowych rozwiązań prawnych ma zostać utworzony Krajowy Punkt Kontaktowy OZE dla inwestorów. Dzięki temu rozwiązaniu inwestorzy będą mogli łatwiej uzyskać informacje o wydawaniu pozwoleń i procedurach administracyjnych, które związane są z inwestycjami w odnawialne źródła energii.

Nie ulega wątpliwości, że dynamiczna sytuacja za naszą wschodnią granicą oraz postępujące negatywne zmiany klimatyczne i destrukcja środowiska naturalnego wymagają implementowania do polskiego systemu prawnego nowych, innowacyjnych rozwiązań. Przyjęcie niniejszej ustawy to z pewnością kolejny krok potrzebny do osiągnięcia niezależności i bezpieczeństwa energetycznego naszego kraju. Dziękuję.

Przemówienie senatora Janusza Gromka w dyskusji nad punktem 26. porządku obrad

Przemówienie senatora Janusza Gromka w dyskusji nad punktem 26. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Ustawa o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw wdraża do polskiego porządku prawnego dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/2001 z dnia 11 grudnia 2018 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych i zawiera przepisy doprecyzowujące kwestie związane z pierwszeństwem zakupu ciepła ze źródeł odnawialnych, instalacją termicznego przekształcenia odpadów oraz wprowadza zasady wydawania i rozliczania gwarancji pochodzenia ciepła i chłodu z OZE.

Jestem wielkim zwolennikiem zielonej rewolucji energetycznej, która docelowo ma spełniać 3 warunki: zmniejszyć negatywny wpływ na środowisko naturalne; zapewnić bezpieczeństwo energetyczne oraz zatrzymać wzrost kosztów, a nawet obniżyć koszty prądu dla klienta docelowego.

Mam głęboką nadzieję, że wszelkie omawiane zmiany pozwolą przyczynić się do dywersyfikacji źródeł energii w Polsce, co bezpośrednio przełoży się na zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego. Pozwoli to także na zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych podczas produkcji energii elektrycznej, co jest kluczowe dla życia i zdrowia Polek i Polaków oraz dla środowiska naturalnego.

Przemówienie senatora Janusza Pęcherza w dyskusji nad punktem 26. porządku obrad

Przemówienie senatora Janusza Pęcherza w dyskusji nad punktem 26. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

W omawianej ustawie o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw dokonywane są zmiany w ramach wielu obszarów dotyczących odnawialnych źródeł energii, których wspólnym celem jest zwiększenie udziału źródeł odnawialnych w krajowym zużyciu energii brutto, a także szeroko pojęty rozwój sektora energii, zgodny z ambicjami redukcji emisyjności gospodarki i zobowiązaniami międzynarodowymi. Ustawa ma w szczególności na celu transpozycję dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2018/2001 z dnia 11 grudnia 2018 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych, zwanej RED II, dyrektywą RED II lub dyrektywą 2018/2001.

Regulacje, które są zawarte w nowelizacji, dotyczą następujących obszarów: biometanu; klastrów energii; transpozycji RED II w obszarach ciepłownictwa i chłodnictwa, gwarancji pochodzenia, krajowego punktu kontaktowego OZE, procedur administracyjnych i pozostałych przepisów RED II wymagających wdrożenia; modernizacji instalacji odnawialnych źródeł energii; wsparcia operacyjnego dla instalacji OZE, w przypadku których upływa 15-letni termin wsparcia; hybrydowych instalacji OZE; pozostałych regulacji.

Ustawa w zakresie rozwiązań dotyczących biometanu oraz klastrów energii stanowi kamień milowy wskazany w Krajowym Planie Odbudowy i Zwiększania Odporności. Potencjał wytwarzania biogazu czy biometanu na bazie krajowych surowców jest relatywnie duży. Przykładowo potencjał energetyczny samego sektora rolno-spożywczego w zakresie produkcji biogazu rolniczego szacuje się na ponad 7,8 miliarda m3. Doświadczenia krajów, w których branża biometanu rozwija się aktualnie najszybciej, czyli Francji i Niemiec, wyraźnie wskazują, że rozwój tego sektora przynosi szereg korzyści w wielu obszarach gospodarki.

W ustawie zaproponowano regulacje dotyczące rozwoju energetyki rozproszonej na potrzeby tworzenia klastrów energii. Zmiany proponowane w omawianej ustawie wychodzą naprzeciw oczekiwaniom lokalnych społeczności, w tym indywidualnych oraz instytucjonalnych odbiorców oraz wytwórców paliw i energii, przedsiębiorców, w szczególności małych i średnich, jednostek samorządu terytorialnego, a także wspólnot i spółdzielni mieszkaniowych. Dzięki nowym rozwiązaniom stroną porozumienia klastra będą mogły być spółki osobowe. Ponadto wprowadzono wymóg, aby stroną porozumienia w klastrze była przynajmniej 1 jednostka samorządu terytorialnego lub spółka kapitałowa utworzona na podstawie ustawy o gospodarce komunalnej przez jednostki samorządu terytorialnego albo spółka, w której samorząd posiada ponad 50% udziałów lub akcji. Dodatkowo proponuje się, aby działalność w ramach klastra energii mogła być prowadzona na obszarze 1 powiatu lub 5 sąsiadujących ze sobą gmin, co umożliwi współpracę samorządów z klastrami energii, a także pozwoli na efektywniejsze zarządzanie energią w wymiarze lokalnym.

W ustawie przewidziano także wsparcie dla podmiotów remontujących instalacje OZE. Podstawowy wiek użyteczności liczony jest jako pierwsze 15 lat pracy instalacji. Koszty remontów są bardzo wysokie, jednakże podmioty, które chciały zamienić starą instalację na nową, zobowiązane były do wyjścia z dotychczasowego systemu wsparcia. Nowy system wsparcia prosumentów w związku ze zmianą prawa na początku zeszłego roku praktycznie zahamował rozwój nowych instalacji. Dlatego omawiana ustawa umożliwi wsparcie remontów istniejących instalacji OZE kwotą wynoszącą mniej niż 25% nakładów na budowę nowej referencyjnej instalacji.

Warto odnotować pozostałe zmiany w przepisach dotyczących systemów wsparcia OZE, takie jak umożliwienie wytwórcom OZE w instalacjach o mocy poniżej 500 kW wyboru sprzedaży energii do sprzedawcy zobowiązanego lub do dowolnego podmiotu w ramach systemu aukcyjnego.

Proponowana zmiana w art. 38e ust. 2 doprecyzowuje przepis, zgodnie z którym łączna moc zainstalowana wszystkich instalacji odnawialnego źródła energii ma nie przekraczać 10 MW, a ich sprawność wytwarzania energii elektrycznej ma umożliwiać pokrycie w ciągu roku nie mniej niż 70% potrzeb własnych spółdzielni energetycznej i jej członków.

Co do prosumentów lokatorskich, to wprowadzenie fakultatywnej opcji zmiany wynagrodzenia za energię dla prosumenta energii odnawialnej produkującego energię na potrzeby części wspólnej budynku wielolokalowego jest drobną i prostą zmianą w przepisach dotyczących prosumenta energii odnawialnej, prosumenta indywidualnego, która dotyczyć będzie jedynie prosumentów energii odnawialnej wytwarzających energię na potrzeby części wspólnej budynku wielolokalowego, np. w przypadku wspólnot mieszkaniowych czy spółdzielni mieszkaniowych. W przypadku prosumenta lokatorskiego możliwe będzie jedynie wytwarzanie energii elektrycznej w mikroinstalacji, a więc w instalacji o mocy nie większej niż 50 kW.

Zmiany w zakresie morskiej energetyki wiatrowej obejmują zwiększenie wolumenu mocy zakontraktowanej w aukcjach na lata 2025–2031 w morskich farmach wiatrowych. Zgodnie z założeniami maksymalna łączna moc zainstalowana w morskich farmach wiatrowych, w odniesieniu do których może zostać przyznane prawo do pokrycia ujemnego salda w drodze aukcji w kolejnych latach kalendarzowych, wynosi w 2025 r. 4 GW, w 2027 r. – 4 GW, w 2029 r. – 2 GW, w 2031 r. – 2 GW.

Zaproponowane rozwiązania, jakkolwiek spóźnione, są korzystne. Będę je popierać i głosować za przyjęciem ustawy wraz z poprawkami zaproponowanymi przez Biuro Legislacyjne Senatu i zaakceptowanymi przez rząd. Dziękuję za uwagę.

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 26. porządku obrad

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 26. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Rządowy projekt nowelizacji ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw wiąże się z doprecyzowaniem przepisów dotyczących pierwszeństwa zakupu ciepła ze źródeł odnawialnych i instalacji termicznego przekształcenia odpadów oraz wprowadzenia zasady wydawania i rozliczania gwarancji pochodzenia ciepła i chłodu z OZE w celu wypromowania zainteresowania ekologicznymi dostawami ciepła.

Jak podkreślono w uzasadnieniu, celem projektu jest stworzenie warunków umożliwiających realizację obowiązków wynikających z RED II w zakresie udziału energii ze źródeł odnawialnych w końcowym zużyciu energii brutto w 2030 r. „Rozwój instalacji produkujących biometan przyczyni się również do pełniejszej realizacji dyrektywy RED II w obszarze celów odnawialnych źródeł energii, dla sektora transportu, ze szczególnym uwzględnieniem wymogów w zakresie ograniczenia wykorzystania do tego celu biogazu oraz biopaliw wytworzonych z surowców spożywczych i pastewnych, jak również promocji wykorzystania biogazu oraz biopaliw wytworzonych z surowców wymienionych w część A w załączniku IX do RED II.

Zgodnie z art. 25 ust. 1 RED II wkład tzw. zaawansowanych biopaliw i biogazu wyprodukowanych z surowców wymienionych w ww. załączniku jako udział w końcowym zużyciu energii w sektorze transportu miał wynieść co najmniej 0,2% w 2022 r., co najmniej 1,0% w 2025 r. oraz co najmniej 3,5% w 2030 r. Aktualnie biometan jest jedynym rodzajem paliwa gazowego, które daje realną szansę wykonania istotnej części tego celu w warunkach krajowych.

Zgodnie z przyjętą przez Radę Ministrów w dniu 2 lutego 2021 r. Polityką energetyczną Polski do 2040 r., w planowanej perspektywie, krajowe zużycie gazu ziemnego będzie sukcesywnie wzrastać z obecnych prawie 18 miliardów m3, podczas gdy wydobycie pokrywa jedynie ok. 22% zapotrzebowania na to paliwo. Jednocześnie potencjał wytwarzania biogazu (w tym również biometanu) w oparciu o krajowe surowce jest relatywnie duży, np. potencjał energetyczny samego sektora rolno-spożywczego w zakresie produkcji biogazu rolniczego szacuje się na ponad 7,8 miliarda m3 rocznie (Krajowy plan na rzecz energii i klimatu na lata 2021–2030). Natomiast według szacunku spółki PGNiG SA, krajowy potencjał wytwarzania biometanu wynosi ok. 7 miliardów m3 ogółem.

W poszczególnych państwach członkowskich Unii Europejskiej istnieją duże różnice w zakresie rozwoju i wykorzystania biogazu oraz biometanu, co jest przede wszystkim wynikiem zastosowania zróżnicowanych krajowych strategii oraz – co szczególnie istotne w przypadku biometanu – struktury funkcjonującej sieci przesyłowej i dystrybucyjnej gazu”. Dziękuję bardzo.

Przemówienie senatora Grzegorza Czeleja w dyskusji nad punktem 27. porządku obrad

Przemówienie senatora Grzegorza Czeleja w dyskusji nad punktem 27. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Ustawa o osłonach socjalnych dla pracowników sektora elektroenergetycznego i branży górnictwa węgla brunatnego ustanawia urlop energetyczny, urlop górniczy i jednorazową odprawę pieniężną dla pracowników sektora elektroenergetycznego oraz pracowników branży górnictwa węgla brunatnego, których zakłady ulegają wyłączaniu poprzez redukcję. Świadczenia socjalne i jednorazowe odprawy pieniężne będą wypłacane przez objęte ustawą przedsiębiorstwa z dotacji.

Rządowy projekt ustawy został skierowany do prac w Komisji do Spraw Energii, Klimatu i Aktywów Państwowych. W toku prac legislacyjnych wprowadzono do jego treści poprawki o charakterze redakcyjnym i językowym.

Sądzę, że przyjęcie procedowanej ustawy jest niezbędne do zapewnienia warunków ochronnych, zwłaszcza dla pracowników sektora energetycznego, w związku z nadchodząca transformacją energetyczną. Projektowany system osłon socjalnych bierze pod uwagę konieczność stopniowego przeprowadzenia transformacji regionów górniczych, sektora elektroenergetycznego i branży wydobycia węgla brunatnego, a jednocześnie uwzględnia kwestie społeczne i bezpieczeństwo energetyczne całego kraju. Transformacja sektora elektroenergetycznego i branży górnictwa węgla brunatnego, która jest skupiona w kilku relatywnie niewielkich obszarach geograficznych kraju, niesie ze sobą szereg zagrożeń o charakterze społeczno-gospodarczym. Bez wdrożenia odpowiedniego całościowego systemu osłon socjalnych finansowanego ze środków publicznych, a ukierunkowanego na transformację i długofalową stopniową redukcję wydobycia węgla brunatnego oraz wyłączanie bloków energetycznych, mogą wystąpić negatywne skutki społeczno-gospodarcze polegające m.in. na: realnym zagrożeniu bezpieczeństwa energetycznego kraju, w tym skokowym wzroście cen energii elektrycznej oraz czasowym ograniczeniu dostaw tejże, strukturalnej degradacji obszarów wydobycia węgla brunatnego w wyniku docelowej likwidacji tysięcy miejsc pracy w kopalniach i elektrowniach, a także w sektorze okołogórniczym na terenie wielu gmin, zwłaszcza w województwach dolnośląskim, łódzkim i wielkopolskim, oraz w podmiotach kooperujących z górnictwem, wyludnieniu tych obszarów i pauperyzacji zamieszkałej tam populacji.

Reasumując, powiem, że wprowadzany tą ustawą system osłon socjalnych będzie służył zredukowaniu ujemnych konsekwencji społecznych i gospodarczych związanych z realizacją procesu transformacji energetycznej, a tym samym z realizacją zobowiązań wynikających z polityki energetycznej i klimatycznej, zarówno krajowej, jak i Unii Europejskiej. Dziękuję.

Przemówienie senatora Janusza Gromka w dyskusji nad punktem 27. porządku obrad

Przemówienie senatora Janusza Gromka w dyskusji nad punktem 27. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Celem ustawy o osłonach socjalnych dla pracowników sektora elektroenergetycznego i branży górnictwa węgla brunatnego jest zapewnienie osłon socjalnych pracownikom sektora elektroenergetycznego i branży górnictwa węgla brunatnego, którzy w dniu wejścia w życie ustawy zatrudnieni będą w spółkach objętych procesem transformacji energetycznej polegającej na stopniowym odchodzeniu, w perspektywie do 2050 r., od wytwarzania energii elektrycznej w wysokoemisyjnych jednostkach węglowych.

Urlop energetyczny bądź urlop górniczy – w wymiarze nie większym niż 4 lata – będzie przysługiwał pracownikowi wykonującemu pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w ramach rodzajów prac wymienionych w załącznikach do ustawy, jeżeli brakuje mu nie więcej niż 4 lata do nabycia prawa do emerytury i jeżeli spełnia inne warunki określone w ustawie. Z chwilą zakończenia urlopu stosunek pracy zostanie rozwiązany. W okresie urlopu pracownik nie będzie mógł podejmować zatrudnienia w przedsiębiorstwach energetycznych lub górniczych węgla brunatnego. W okresie urlopu pracownik będzie zwolniony z obowiązku świadczenia pracy i będzie otrzymywał świadczenie socjalne w wysokości 80% miesięcznego wynagrodzenia pracownika.

Jednorazowa odprawa pieniężna będzie przysługiwać pracownikowi, który nie spełnia warunków do nabycia wspomnianego urlopu, jeżeli ma on co najmniej 5-letni staż pracy u danego pracodawcy. Będzie ona wynosić 12-krotność miesięcznego wynagrodzenia pracownika. Pracownik będzie musiał ją zwrócić, jeżeli w ciągu 24 miesięcy od rozwiązania umowy o pracę podejmie pracę w przedsiębiorstwach energetycznych lub górniczych węgla brunatnego. Świadczenia socjalne i jednorazowe odprawy pieniężne będą wypłacane przez objęte ustawą przedsiębiorstwa ze środków z dotacji.

Mam wielką nadzieję, że proponowane rozwiązania pomogą nam w sposób płynny przejść na energię odnawialną, zaś osobom zamieszkującym regiony górnicze – przebranżowić się.

Przemówienie senatora Mariusza Gromki w dyskusji nad punktem 27. porządku obrad

Przemówienie senatora Mariusza Gromki w dyskusji nad punktem 27. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Polityka energetyczna Unii Europejskiej, do której to Polska należy już od prawie 20 lat, ma na celu maksymalną redukcję emisji CO2 do roku 2050. Wiąże się to z procesem transformacji energetycznej w państwach członkowskich, w tym także w naszym kraju. Chcąc zapobiec negatywnym skutkom społecznym i gospodarczym związanym z jego realizacją, rząd Zjednoczonej Prawicy przygotował ustawę o osłonach socjalnych dla pracowników sektora elektroenergetycznego i branży górnictwa węgla brunatnego.

Założeniem rozpatrywanej przez nas ustawy jest pomoc spółkom sektora elektroenergetycznego i branży górnictwa węgla brunatnego. Będzie ona okazywana w formie dotacji budżetowych, które mają pokryć wsparcie finansowe udzielane pracownikom spółek tych sektorów w związku ze skorzystaniem przez nich z systemu osłon socjalnych. W jej skład mają wchodzić urlopy energetyczne i górnicze, a także jednorazowe odprawy pieniężne. Należy pamiętać, iż prawo do urlopów będzie przysługiwać pracownikom, którym po uwzględnieniu wieku i łącznego czasu pracy brakuje nie więcej niż 4 lata do uzyskania możliwości pobierania emerytury. To środek, z którego można skorzystać dobrowolnie za zgodą pracodawcy. Co zaś tyczy się odpraw pieniężnych, to przysługują one tym, z którymi rozwiązano umowę o pracę, a którzy nie mają prawa do korzystania z urlopu górniczego lub energetycznego. Zaproponowane w ustawie osłony socjalne służą zapobiegnięciu wzrostowi strukturalnego bezrobocia w gminach będących siedzibami przedsiębiorstw górniczych i energetycznych, który może, lecz nie musi się pojawić w związku z procesem transformacji energetycznej w naszym kraju.

Przygotowana przez rząd Zjednoczonej Prawicy ustawa wychodzi naprzeciw oczekiwaniom zainteresowanych nią środowisk, szczególnie w największych ośrodkach, w których są przedsiębiorstwa górnicze i energetyczne, jak np. w Koninie, Turowie czy Bełchatowie. Ma ponadto wzmocnić bezpieczeństwo energetyczne naszej ojczyzny, co w dobie niestabilnej sytuacji geopolitycznej jest niezwykle istotne. Dlatego też będę głosował za przyjęciem tej ustawy.

Przemówienie senatora Władysława Komarnickiego w dyskusji nad punktem 27. porządku obrad

Przemówienie senatora Władysława Komarnickiego w dyskusji nad punktem 27. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoki Senacie!

Ustawa o osłonach socjalnych dla pracowników sektora elektroenergetycznego i branży górnictwa węgla brunatnego jest oczywiście, jak to przed wyborami, procedowana w przyspieszonym trybie, byle jak, bez notyfikacji w Unii Europejskiej.

Przez 8 lat pracownicy wygaszanej kopalni w Koninie, w subregionie konińskim, was po prostu nie interesowali. Nie interesuje was region, z którego de facto macie bardzo wielu przedstawicieli, bardzo wielu parlamentarzystów. Dlaczego? Bo ludzie ci byli słabsi, bo ich głos do was nie docierał. Sprywatyzowano kopalnię w Koninie, a tymczasem właśnie przestała funkcjonować ostatnia odkrywka. Można powiedzieć, że ta ustawa pojawiła się zdecydowanie za późno.

Czego jeszcze brakuje? Przede wszystkim pomysłu na region. Śląsk dostał środki na kompensację, na to, by przestawić się na nowe życie, na nowe pomysły, zaś w Koninie przez to, że blokujecie środki europejskie, do dziś nie ma pieniędzy na to, by znaleźć nowy pomysł na życie dla całego subregionu, z którego młodzi po prostu uciekają. Nie ma pieniędzy na to, by posprzątać szkody środowiskowe, a Pojezierze Gnieźnieńskie, które jest dzisiaj w ogromnym kryzysie hydrologicznym, daje pracę kolejnym tysiącom osób, które tam mieszkają, daje pieniądze dla gmin.

Ta ustawa oczywiście jest potrzebna, bo przez zaniedbania ze strony państwa pomysłu na nowe życie Konina nie ma, a pracownicy na kilka lat przed emeryturą nie są w stanie nagle, bez wcześniej przygotowanego programu, znaleźć nowego zatrudnienia, odejść od tej ścisłej specjalizacji, w której pracowali przez całe swoje dorosłe życie. Jak powiedziałem, ustawa jest spóźniona, nieprzygotowana, pozbawiona notyfikacji, ale to dobrze, że jest.

Ta ustawa ma zagwarantować osłony dla pracowników: urlopy energetyczne, urlopy górnicze i jednorazowe odprawy. Wydawało się, że spełni się wreszcie to, na co czekali właśnie górnicy i energetycy. Chodzi o uchwalenie obywatelskiego projektu ustawy, która zrównałaby ich prawa do osłon z prawami, które mają górnicy węgla kamiennego na Śląsku.

Art. 27 tej ustawy mówi, że jeśli Komisja Europejska stwierdzi, że nie będzie notyfikacji, to wówczas ustawa nie stanie się rzeczywistością. W związku z tym zgłaszam poprawkę, która spowoduje, że górnicy i energetycy będą mogli skorzystać z dobrodziejstw tej ustawy w oczekiwaniu na notyfikację. W wyniku tej poprawki nie będą oni wykluczeni, wyłączeni, jeśli, nie daj Boże, stanie się tak, że po 2024 r. nastąpią odejścia grupowe. Oni nie zostaną pozbawieni dobrodziejstw wynikających z tej ustawy. Dziękuję za uwagę.

Przemówienie senatora Krzysztofa Kwiatkowskiego w dyskusji nad punktem 27. porządku obrad

Przemówienie senatora Krzysztofa Kwiatkowskiego w dyskusji nad punktem 27. porządku obrad

Po pierwsze, w uzasadnieniu ustawy o Narodowej Agencji Bezpieczeństwa Energetycznego pojawia się zdanie: harmonogram „odstawiania” poszczególnych jednostek węglowych. Rozumiem, że to przekaz dnia: przez 8 lat rządów PO-PSL likwidowano kopalnie i elektrownie, my zaś je „odstawiamy”, im to się po prostu należało… Koniec cytatu. Pytanie brzmi: to kiedy poznamy ten harmonogram? Kiedy odstawicie kopalnie i elektrownie „Bełchatów” i „Turów”, by dać osłony z omawianej ustawy? Powiedzcie to pracownikom teraz, przed wyborami.

Po drugie, kiedy NABE? Według zapowiedzi byłego wicepremiera powinna działać już od dawna. Projekt wpłynął do Sejmu, ale nawet nie ma numeru druku. Czy czeka na notyfikację? Wybory 15 października. Czasu bardzo mało, PiS nie podejmuje decyzji, a górnicy czekają.

Po trzecie, sprawa przyszłości kopalni i elektrowni „Bełchatów”. Należą one do spółki Skarbu Państwa. Dlaczego władze tej spółki wraz z rządem realizują działania prowadzące do powstania elektrowni jądrowej na terenie innej odkrywki węgla brunatnego, należącej do prywatnego inwestora, a nie na swoim terenie Bełchatowa? Warto, żeby wyborcy w województwie łódzkim poznali odpowiedź.

Zadaję te pytania w imieniu pracowników kopalni i elektrowni „Bełchatów”. Oni zasługują na prawdę, a przede wszystkim na pomoc, uwagę i jasne zakreślenie perspektyw ich przyszłości zawodowej. Kopalnia i elektrownia „Bełchatów” to kluczowy pracodawca w południowej części województwa i strategiczny producent prądu w Polsce. Musimy wiedzieć, jaką przyszłość dla tego zakładu planują rządzący.

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 27. porządku obrad

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 27. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Rządowa ustawa o osłonach socjalnych dla pracowników sektora elektroenergetycznego i branży górnictwa węgla brunatnego dotyczy udzielenia wsparcia dla spółek sektora elektroenergetycznego i branży górnictwa węgla brunatnego – przedsiębiorstwa energetyczne, przedsiębiorstwa górnicze węgla brunatnego, spółki serwisowe przedsiębiorstw górniczych węgla brunatnego – w formie dotacji budżetowych, które będą przeznaczone na pokrycie świadczeń pieniężnych wypłacanych pracownikom spółek tych sektorów w związku ze skorzystaniem przez nich z systemu osłon socjalnych, takich jak urlopy energetyczne, urlopy górnicze, jednorazowe odprawy pieniężne.

Jak podkreślono w uzasadnieniu, „przedstawiciele rządu Rzeczypospolitej Polskiej, przedstawiciele spółek górniczych i energetycznych oraz reprezentatywnych organizacji związkowych podpisali w dniu 22 grudnia 2022 r. w Warszawie Umowę Społeczną dotyczącą sektora elektroenergetycznego i branży górnictwa węgla brunatnego, w tym wydzielenia wytwórczych i wydobywczych aktywów węglowych ze spółek z udziałem Skarbu Państwa (zwaną dalej «Umową Społeczną»). Zawarcie przedmiotowej Umowy Społecznej wynika z potrzeby zminimalizowania negatywnych skutków społecznych związanych z transformacją sektora elektroenergetycznego i branży górnictwa węgla brunatnego przewidzianą uchwałą nr 22/2021 Rady Ministrów z dnia 2 lutego 2021 r. «Polityka energetyczna Polski do 2040 r.» (por. również uchwałę nr 44/2022 Rady Ministrów z dnia 1 marca 2022 r. wraz z załącznikiem do tej uchwały – «Transformacja sektora elektroenergetycznego w Polsce. Wydzielenie Wytwórczych aktywów węglowych ze spółek z udziałem Skarbu Państwa»). Dokument ten wyraża cele rządu Rzeczypospolitej Polskiej dla sektora energetycznego oraz kierunki zmian w zakresie energetyki. Zakłada on stopniowe odchodzenie od wytwarzania energii elektrycznej w wysokoemisyjnych jednostkach węglowych przy jednoczesnym rozwoju źródeł nisko- i zeroemisyjnych.

Umowa Społeczna przewiduje mechanizmy wsparcia publicznego dla spółek sektora elektroenergetycznego i branży górnictwa węgla brunatnego w postaci dotacji budżetowych przeznaczonych na pokrycie świadczeń pieniężnych wypłacanych pracownikom wymienionych wyżej spółek w związku ze skorzystaniem przez nich z systemu osłon socjalnych, takich jak urlopy energetyczne, urlopy górnicze, świadczenia socjalne wypłacane w okresie korzystania z wymienionych wyżej urlopów i jednorazowe odprawy pieniężne (finansowanie tych świadczeń z dotacji budżetowych zakłada również Umowa Społeczna). Projektowany system osłon socjalnych bierze pod uwagę konieczność stopniowego przeprowadzenia transformacji regionów górniczych, sektora elektroenergetycznego i branży wydobycia węgla brunatnego, z jednoczesnym uwzględnieniem kwestii społecznych i bezpieczeństwa energetycznego całego kraju. Transformacja sektora elektroenergetycznego i branży górnictwa węgla brunatnego, która to branża jest skupiona na kilku relatywnie niewielkich obszarach geograficznych kraju, niesie ze sobą szereg zagrożeń o charakterze społeczno-gospodarczym. Bez wdrożenia odpowiedniego, całościowego systemu osłon socjalnych finansowanego ze środków publicznych, a ukierunkowanego na transformację i długofalową stopniową redukcję wydobycia węgla brunatnego i wyłączania bloków energetycznych mogą wystąpić negatywne skutki społeczno-gospodarcze polegające m.in. na: realnym zagrożeniu bezpieczeństwa energetycznego kraju, w tym skokowego wzrostu cen energii elektrycznej oraz czasowego ograniczenia dostaw tejże, strukturalnej degradacji obszarów wydobycia węgla brunatnego w wyniku docelowej likwidacji tysięcy miejsc pracy w kopalniach i elektrowniach, a także w sektorze okołogórniczym na terenie wielu gmin (zwłaszcza w województwach: dolnośląskim, łódzkim i wielkopolskim) oraz w podmiotach kooperujących z górnictwem, wyludnieniu tych obszarów i pauperyzacji zamieszkałej tam populacji”. Dziękuję bardzo.

Przemówienie senatora Grzegorza Czeleja w dyskusji nad punktem 28. porządku obrad

Przemówienie senatora Grzegorza Czeleja w dyskusji nad punktem 28. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Celem procedowanej ustawy o zmianie ustawy o gwarantowanych przez Skarb Państwa ubezpieczeniach eksportowych oraz niektórych innych ustaw jest stworzenie możliwości interwencji państwa w przypadku wystąpienia nadzwyczajnych sytuacji gospodarczych. Ustawa wprowadza również przepisy wspierające realizację projektów służących transformacji energetycznej Polski i rozwojowi gospodarki niskoemisyjnej, zgodnie ze strategią Europejski Zielony Ład, poprzez gwarantowanie płatności z umów kupna-sprzedaży energii.

W toku prac legislacyjnych projekt ustawy został skierowany do pierwszego czytania w komisjach sejmowych, tj. Komisji Finansów Publicznych oraz Komisji Gospodarki i Rozwoju. Komisje w trakcie prowadzonych analiz wprowadziły szereg poprawek legislacyjnych polegających na dokonaniu zmian redakcyjnych, precyzujących, uzupełniających lub zmieniających odesłania. W dniu 13 lipca 2023 r. na siedemdziesiątym dziewiątym posiedzeniu Sejmu, w trakcie drugiego czytania, zgłoszono 6 poprawek, spośród których 4 Sejm ostatecznie przyjął.

Uważam, że przyjęcie opiniowanej ustawy stworzy możliwość reasekuracji zakładów ubezpieczeń w przypadku, gdy z uwagi na ponadprzeciętne ryzyko lub brak możliwości uzyskania reasekuracji na rynku komercyjnym rynek ubezpieczeniowy nie będzie w stanie zapewnić ochrony ubezpieczeniowej. Bezpośrednią przyczyną powstania tej propozycji jest zdiagnozowana luka rynkowa w ubezpieczeniach cargo w transporcie polskich przewoźników do i z Ukrainy, powstała w wyniku agresji Federacji Rosyjskiej. Luka ta pozostaje w związku ze standardami rynku ubezpieczeniowego i reasekuracyjnego, które polegają m.in. na wyłączeniu możliwości oferowania pokrycia ubezpieczeniowego dla krajów formalnie objętych stanem wojny oraz tzw. ryzyk wojennych. Wskazana sytuacja oznacza dla polskich ubezpieczycieli brak uzyskania pokrycia reasekuracyjnego w tym zakresie, co wynika z kolei z powiązania polskiego rynku ubezpieczeń cargo z międzynarodowym rynkiem reasekuracyjnym. W tym celu rozszerza się odpowiednio katalog przedmiotowy oferowanych przez KUKE ubezpieczeń, jak również ustala się katalog podmiotów uprawnionych do korzystania z tego rodzaju ubezpieczeń (zakłady ubezpieczeń, także zagraniczne, o ile ubezpieczają polskich przedsiębiorców).

Istotne jest również włączenie do ustawy możliwości wsparcia projektów z zakresu transformacji energetycznej realizowanych na terytorium Polski, co wynika przede wszystkim z zamiaru aktywizacji działań ukierunkowanych na łagodzenie negatywnych zmian klimatu, jak również jest związane z aktualną sytuacją geopolityczną. Polskie przedsiębiorstwa są zainteresowane inwestycjami wspomagającymi zieloną transformację kraju, jednak ograniczeniem pozostają niesprzyjające regulacje prawne i instrumenty ekonomiczne oraz brak możliwości zabezpieczenia transakcji czy kredytów inwestycyjnych. Projekty takie są wysoce kapitałochłonne i wymagają podzielenia się ryzykiem finansowania inwestycyjnego. Instrumenty KUKE będą mogły pełnić kluczową rolę we wspieraniu projektów transformacji energetycznej – dzięki ubezpieczeniom coraz więcej inwestorów oraz banków będzie chciało uczestniczyć w transformacji energetycznej Polski, co przełoży się na wzrost PKB i realizację celów porozumienia paryskiego do Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu. Dzięki wykorzystaniu narzędzi KUKE dodatkowo banki będą chętniej wspierały polskie przedsiębiorstwa w finansowaniu ich inwestycji, ze względu na możliwość ograniczenia poziomu ryzyka.

Reasumując, podkreślam, że przyjęcie procedowanej ustawy jest konieczne do zapewnienia wzrostu stabilności ekonomicznej polskich przedsiębiorców oraz wsparcia projektów służących transformacji energetycznej Polski, polegającej w szczególności na stopniowym ograniczaniu energochłonności gospodarki.

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 28. porządku obrad

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 28. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Rządowy projekt nowelizacji ustawy o gwarantowanych przez Skarb Państwa ubezpieczeniach eksportowych oraz niektórych innych ustaw dotyczy, zgodnie z uzasadnieniem, konieczności przygotowania rozwiązań legislacyjnych, które służyć mają stworzeniu państwu polskiemu możliwości punktowej interwencji w przypadku wystąpienia nadzwyczajnych sytuacji gospodarczych, oraz stworzenia ram prawnych dla wsparcia projektów, które służą transformacji energetycznej Polski, polegającej w szczególności na stopniowym ograniczaniu energochłonności gospodarki.

Jak podkreślono w uzasadnieniu, „Podstawowym celem opracowania projektu ustawy o zmianie ustawy o gwarantowanych przez Skarb Państwa ubezpieczeniach eksportowych jest konieczność przygotowania rozwiązań legislacyjnych, które służyć mają stworzeniu państwu polskiemu możliwości punktowej interwencji w przypadku wystąpienia nadzwyczajnych sytuacji gospodarczych. Drugim, równorzędnym celem jest stworzenie ram prawnych dla wsparcia projektów, które służą transformacji energetycznej Polski, polegającej w szczególności na stopniowym ograniczaniu energochłonności gospodarki.

W ostatnim czasie gospodarkę dotknęły rzadko spotykane wydarzenia, tj. wybuch pandemii COVID-19 na początku 2020 r. czy też wybuch wojny na terenie Ukrainy 2 lata później. W wielu obszarach życia gospodarczego mamy do czynienia z niepewnością, a w efekcie z wystąpieniem szeregu niekorzystnych zjawisk społecznych i gospodarczych. Doświadczenia ostatnich miesięcy ukazują, z jednej strony, zawodność rynku, co powoduje bariery w działalności gospodarczej i wskazuje na konieczność szerszego włączenia państwa w działania wspierające aktywność gospodarczą podmiotów, a z drugiej strony, konieczność przygotowania ram legislacyjnych dla działalności państwa, aby w sytuacji wystąpienia kolejnych sytuacji nadzwyczajnych istniała prawna możliwość dla punktowej ingerencji państwa w celu zapobiegania i mitygacji kryzysów gospodarczych wynikających z potencjalnej niedostępności ochrony ubezpieczeniowej oferowanej przez komercyjne zakłady ubezpieczeń.

Aktualne przepisy ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. o gwarantowanych przez Skarb Państwa ubezpieczeniach eksportowych nie zapewniają w pełni narzędzi pozwalających państwu, za pomocą Korporacji Ubezpieczeń Kredytów Eksportowych SA, reagować w możliwie najkrótszym czasie na niekorzystne zdarzenia. Oferta instytucji otoczenia biznesu jest niewystarczająca. Z uwagi na dynamiczną sytuację gospodarczą na świecie konieczne jest stworzenie elastycznego mechanizmu, który na bieżąco daje możliwość pomocy adekwatnej do pojawiających się potrzeb. Doprecyzowanie, uzupełnienie przepisów ustawowych umożliwi Korporacji szybkie reagowanie i przygotowanie instrumentów finansowych, które pozwolą na ograniczenie ryzyka związanego z potencjalnymi sytuacjami kryzysowymi w kraju.

W aktualnie obowiązującym modelu ustrojowym działalność KUKE gwarantowana przez Skarb Państwa jest działalnością o charakterze stricte agencji ubezpieczeń eksportowych, ukierunkowaną na wsparcie, w sposób bezpośredni lub pośredni, aktywności eksportowej polskich przedsiębiorców. Proponowane w projekcie ustawy rozwiązania rozszerzają mandat ustawowy KUKE również o działalność niezwiązaną z eksportem. Niemniej legitymacja Korporacji dotyczyć będzie wyłącznie działalności ubezpieczeniowej, przy wykorzystaniu narzędzi dotychczas przez nią stosowanych, ugruntowanych w dotychczasowym stanie prawnym”. Dziękuję bardzo.

Przemówienie senatora Janusza Pęcherza w dyskusji nad punktem 29. porządku obrad

Przemówienie senatora Janusza Pęcherza w dyskusji nad punktem 29. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Pracujemy dziś nad bardzo ważną ustawą – ustawą o zmianie ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa oraz niektórych innych ustaw – która wprowadza wiele zmian w ustawie o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa, w ustawie o Krajowym Ośrodku Wsparcia Rolnictwa, a także w ustawie o kształtowaniu ustroju rolnego.

Niektóre zapisy są godne poparcia, jak np. możliwość nieodpłatnego przekazania gruntów Skarbu Państwa, przeznaczonych pod publiczne inwestycje, na rzecz samorządów terytorialnych. Podoba mi się także wprowadzana ustawą możliwość udzielenia przez KOWR finansowego wsparcia budowy przez samorządy infrastruktury technicznej na przekazanych gruntach.

Niestety, przedłożona ustawa nie rozwiązuje wielu problemów w zagospodarowaniu państwowych gruntów, np. nie zmienia bardzo krytykowanej, nietransparentnie przeprowadzanej poddzierżawy dzierżawionych obszarów rolnych, a dodatkowo wprowadza możliwość użyczenia gruntów. Jasno i bardzo krytycznie wypowiedziała się w tej sprawie Najwyższa Izba Kontroli.

Omawiana ustawa nie spełnia oczekiwań rolników w sprawie sposobu wyliczania czynszu dzierżawnego, czyli nie zamienia ceny pszenicy na bardziej stabilną cenę żyta, jak to jest w przypadku podatku rolnego, choć trzeba przyznać, że zmiana metody wyliczenia czynszu jako średniej ceny z 11 ostatnich kwartałów to zmiana zmierzająca w dobrym kierunku. Nie do zaakceptowania jest także niejasna abolicja przetargowa. Nie mogę zgodzić się też na możliwość zatrudniania bez konkursów, w formie powoływania, doradców i pełnomocników przez dyrektorów KOWR.

Z przedstawionych powodów nie mogę poprzeć omawianej ustawy i będę głosował przeciwko jej przyjęciu. Dziękuję za uwagę.

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 29. porządku obrad

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 29. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa oraz niektórych innych ustaw dotyczy usprawnienia zadań związanych z gospodarowaniem Zasobem Własności Rolnej Skarbu Państwa, a także doprecyzowania przepisów regulujących obrót nieruchomościami rolnymi na rynku prywatnym.

Jak podkreślono w uzasadnieniu, „Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi prowadzi stały monitoring funkcjonowania przepisów ustawy z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa oraz ustawy z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego. Propozycja zmian w ustawie z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa pozwoli na skuteczne realizowanie zadań związanych z gospodarowaniem Zasobem Własności Rolnej Skarbu Państwa. Zmiany w ustawie z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego mają natomiast na celu doprecyzowanie i usprawnienie realizacji przepisów związanych z obrotem nieruchomościami rolnymi na rynku prywatnym.

Ponadto zmiany w innych ustawach stanowią odzwierciedlenie doświadczeń w stosowaniu obowiązujących przepisów i stanowią ujednolicenie przyjętych tam rozwiązań w celu usprawnienia możliwości ich skutecznego stosowania”. Dziękuję.

Przemówienie senatora Janusza Gromka w dyskusji nad punktem 30. porządku obrad

Przemówienie senatora Janusza Gromka w dyskusji nad punktem 30. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Celem ustawy o zmianie ustawy o Planie Strategicznym dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023–2027 jest uproszczenie procesu wydawania decyzji w sprawach o przyznanie płatności dla małych gospodarstw rolnych. Uproszczenia zwiększą dostępność wsparcia dla krajowych producentów, co ma szczególne znaczenie z uwagi na fakt, że jest to pierwszy rok stosowania płatności na nowych zasadach. W ustawie zawarto również przepisy dotyczące kar za nieprzestrzeganie przez podmiot warunków pomocy.

Rolnictwo to jeden z kluczowych sektorów prawie każdego państwa. Sam zawód rolnika to trudna praca wymagająca rezygnacji z wielu możliwości dostępnych w dużych ośrodkach miejskich. Uprawa roli wymaga czasu, ale też płynności finansowej, dlatego popieram uproszczenie przyznawania płatności małym gospodarstwom rolnym.

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 30. porządku obrad

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 30. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Poselski projekt nowelizacji ustawy o Planie Strategicznym dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023–2027 dotyczy, zgodnie z uzasadnieniem, uproszczenia niektórych interwencji w formie płatności bezpośrednich, w tym ekoschematów, oraz interwencji Rolnictwo ekologiczne wdrożonych ustawą z dnia 8 lutego 2023 r. o Planie Strategicznym dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023–2027.

W uzasadnieniu podkreślono: ,,Głównym celem projektowanej ustawy jest uproszczenie niektórych interwencji w formie płatności bezpośrednich (w tym ekoschematów) oraz interwencji Rolnictwo ekologiczne wdrożonych ustawą z dnia 8 lutego 2023 r. o Planie Strategicznym dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023–2027. Uproszczenia te wpłyną na zwiększenie dostępności wsparcia dla krajowych producentów, co ma szczególne znaczenie z uwagi na fakt, że jest to pierwszy rok stosowania płatności na nowych zasadach. W konsekwencji przyczynią się one także do poprawy trudnej sytuacji rolników wynikającej z kryzysu wywołanego wojną w Ukrainie”.

Jeśli chodzi o proponowane zmiany, to ważne jest, że ,,w dodawanym do zmienianej ustawy art. 147a wprowadza się płatność dla małych gospodarstw, o której mowa w art. 28 rozporządzenia 2021/2115. Płatność ta zastępuje wszystkie inne rodzaje płatności bezpośrednich, w tym ekoschematy. Dzięki zastosowaniu tego rozwiązania rolnicy gospodarujący na niewielkich areałach będą mogli uzyskać wsparcie w uproszczonej formie niewymagającej od nich spełniania wszystkich warunków określonych dla innych płatności, które musieliby spełnić, gdyby ten uproszczony system nie został wprowadzony. W efekcie wprowadzenia projektowanych przepisów gospodarstwa najmniejsze, a więc w przeważającej większości gospodarstwa rodzinne, zyskają dodatkowy czas (1 rok) na przygotowanie się i dostosowanie swoich gospodarstw do nowych wymagań związanych ze wsparciem realizowanym na nowych zasadach wynikających z Planu (w szczególności z ekoschematami).

Jako graniczną wielkość gospodarstwa, dla którego skorzystanie z opisywanego rozwiązania będzie możliwe, proponuje się przyjąć powierzchnię 5 ha użytków rolnych. Gospodarstwa o takim areale stanowią bowiem grupę, w której odnotowuje się najniższe dochody z działalności rolniczej, a co za tym idzie, ich możliwości dostosowania się do nowych wyzwań wynikających z Planu są najbardziej ograniczone. Grupa ta stanowi ok. 51% wszystkich rolników ubiegających się o płatności bezpośrednie, a jednocześnie dysponuje zaledwie 12% powierzchni gruntów rolnych w Polsce.

Wprowadzane rozwiązanie będzie więc stanowiło istotne uproszczenie dla znacznej grupy beneficjentów, przy stosunkowo niewielkim wpływie na całkowitą produkcję rolniczą. Rozwiązanie to jest odpowiedzią na postulaty zgłaszane przez rolników i organizacje rolnicze, dotyczące uproszczenia systemu płatności bezpośrednich.

Dolną granicę powierzchni gruntów uprawniającą do ubiegania się o przyznanie płatności dla małych gospodarstw proponuje się ustalić na takim samym poziomie, jaki obowiązuje dla pozostałych płatności bezpośrednich, tj. 1 ha.

Z uwagi na fakt, że płatność dla małych gospodarstw zastępuje inne rodzaje płatności bezpośrednich, wsparcie będzie dostępne dla rolników, którzy już złożyli wnioski o przyznanie takich płatności na 2023 r. (na podstawie dotychczasowych przepisów) i tylko jeżeli uzyskiwali wsparcie w poprzednim roku (lub są następcami prawnymi takich rolników).

Wysokość płatności dla małych gospodarstw proponuje się ustalić na poziomie 225 EUR/ha. Stawka ta przewyższa łączny poziom 2 najpowszechniej stosowanych płatności bezpośrednich, tj. podstawowego wsparcia dochodów oraz płatności redystrybucyjnej, dzięki czemu rozwiązanie to staje się atrakcyjne dla znacznej części małych gospodarstw. Z drugiej strony projektowana wysokość wsparcia dla małych gospodarstw jest niższa od łącznego poziomu płatności, jakie rolnik może uzyskać, decydując się na podjęcie dodatkowych zobowiązań i ubieganie się o płatności w ramach ekoschematów. W efekcie wprowadzane rozwiązanie nie będzie zniechęcać rolników o większych ambicjach (w tym środowiskowych) do podejmowania nowych wyzwań wynikających z Planu. Podobnie w przypadku rolników funkcjonujących na bardziej wymagających rynkach, tj. w tych sektorach, które objęte zostały płatnościami związanymi z produkcją (np. mleko, wołowina, buraki cukrowe czy chmiel) – płatność dla małych gospodarstw nie zapewni wsparcia na tak wysokim poziomie, jaki można uzyskać dzięki dodatkowym płatnościom stosowanym w tych sektorach, a więc nie będzie stanowiła zachęty do rezygnowania z tych kierunków produkcji.

Projektowana stawka płatności dla małych gospodarstw w połączeniu z proponowanym maksymalnym limitem powierzchniowym (5 ha) zapewnia zgodność tego rozwiązania z przepisami UE, tj. z art. 28 akapit drugi rozporządzenia 2021/2115, który określa maksymalną wysokość tego wsparcia na poziomie 1 tysiąca 250 EUR na gospodarstwo”. Dziękuję bardzo.

Przemówienie senator Jolanty Hibner w dyskusji nad punktem 31. porządku obrad

Przemówienie senator Jolanty Hibner w dyskusji nad punktem 31. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Pod obrady Senatu wpłynęła przyjęta przez Sejm RP w dniu 13 lipca ustawa o zmianie ustawy o Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego oraz o przedstawicielach Rzeczypospolitej Polskiej w Komitecie Regionów Unii Europejskiej, druk senacki nr 1057.

Przygotowany projekt był inicjatywą poselską. Głównym celem tej propozycji jest rozszerzenie grupy ogólnopolskich organizacji jednostek samorządu terytorialnego i włączenie do prac w komisji wspólnej 2 organizacji: Ogólnopolskiego Porozumienia Organizacji Samorządowych (OPOS) oraz Związku Samorządów Polskich (ZSP). Dotychczas te 2 organizacje brały udział w pracach komisji wspólnej, ale bez formalnych praw w głosowaniach. Jednocześnie zwiększa się liczbę przedstawicieli reprezentujących stronę samorządową z 12 do 16 osób, a reprezentujących stronę rządową z 11 do 15 (szesnastą osobą jest minister właściwy do spraw administracji publicznej).

W trakcie trwania obecnej kadencji jednostek samorządu nowo przyjęte organizacje, OPOS i ZSP, wskażą swoich przedstawicieli do prac w komisji wspólnej w terminie 1 miesiąca od dnia wejścia w życie ustawy. Ponadto na podstawie przepisów tej ustawy od nowej kadencji organizacje będą uprawnione do złożenia do Rady Ministrów wniosków o uznanie ich za organizacje uprawnione do wyznaczania swoich przedstawicieli w pracach komisji. Wnioski złożone przed 2 ogólnopolskie organizacje jednostek samorządu terytorialnego zostaną rozpatrzone przez Radę Ministrów, która wyda rozporządzenie w terminie 6 miesięcy od rozpoczęcia kadencji, i ich przedstawiciele będą mogli rozpocząć pracę.

Przepisy ustawy przewidują także zmiany w przedstawicielstwie Polski w Komitecie Regionów działającym przy Radzie Unii Europejskiej. Jeśli chodzi o 21 kandydatów na członków i 21 kandydatów na zastępców kandydatów na członków Komitetu Regionów Unii Europejskiej, to ich liczba wyznaczana przez ogólnopolską organizację reprezentującą jednostki samorządu województw została zmniejszona z 10 do 8 kandydatów.

Ustawa wprowadza zapisy nie uwzględniające kryteriów, jakie powinna spełniać ogólnopolska organizacja samorządowa, i wrzuca do jednego worka organizacje samorządu gminnego, powiatowego i wojewódzkiego. Jeśli chodzi o wybór przedstawicieli strony rządowej do prac w komisji wspólnej, to nie jest ustalony termin, w którym dokonuje się ich wyboru.

Ustawa przeszła w Sejmie niewielką większością głosów: 235 – za i 216 – przeciw. Senat po analizach proponuje odrzucić tę ustawę bez przyjmowania poprawek, co w pełni popieram.

Przemówienie senatora Janusza Pęcherza w dyskusji nad punktem 31. porządku obrad

Przemówienie senatora Janusza Pęcherza w dyskusji nad punktem 31. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Dotychczasowe, dobrze działające, przepisy regulujące sprawy funkcjonowania Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego oparte są na ustawie z dnia 6 maja 2005 r. o Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego oraz o przedstawicielach Rzeczypospolitej Polskiej w Komitecie Regionów Unii Europejskiej, a także na rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 29 stycznia 2008 r. w sprawie określenia ogólnopolskich organizacji jednostek samorządu terytorialnego, które są uprawnione do wyznaczania przedstawicieli do komisji wspólnej. Ze słów posła sprawozdawcy oraz uzasadnienia omawianej ustawy o zmianie ustawy o Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego oraz o przedstawicielach Rzeczypospolitej Polskiej w Komitecie Regionów Unii Europejskiej wynika, że od wejścia w życie tych aktów prawnych mija odpowiednio 18 i 15 lat, w trakcie których nastąpił dalszy rozwój korporacji samorządowych, a przedstawiciele niektórych z nowych stowarzyszeń samorządowych zasiadają w komisji wspólnej jako obserwatorzy. Rozszerzenie reprezentacji stowarzyszeń samorządowych powinno wzbogacić dialog w ramach Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego.

Omawiana ustawa w praktyce niweczy 30 lat działania tej komisji – bo już pani premier Hanna Suchocka w roku 1993 powołała tę komisję, po ratyfikacji przez Polskę Europejskiej Karty Samorządu Terytorialnego. Przez te 30 lat – a od 2005 r. komisja jest zapisana ustawowo – samorządowcy byli zadowoleni, a nawet dumni z funkcjonowania tej komisji. Pokazywano tę instytucję w Europie jako bardzo dobre rozwiązanie pozwalające prowadzić rzetelny dialog między samorządem a rządem – samorządem reprezentowanym przez korporacje samorządowe, które nie są żadnymi poziomymi organizacjami, tylko zrzeszają samorządy takiego samego typu, a więc województwa, powiaty, gminy wiejskie, małe miasteczka czy też metropolie.

Praktycznie nikt nie kwestionował działań tej komisji aż do 2015 r., kiedy to pan minister Jacek Sasin zadeklarował, że PiS pomoże powołać stowarzyszenie przedstawicieli wszystkich szczebli samorządu, dodając, że z inicjatywą taką wyszli samorządowcy, a stowarzyszenie ma pozwolić skuteczniej negocjować z rządem. Wyjaśnił też, że chodzi o samorządowców startujących z list PiS, a ta organizacja ma się nazywać Związek Samorządów Polskich. Poprzez takie działanie rząd chce osłabić stronę samorządową, co czyni permanentnie, ale nie potrafi znaleźć legalnego sposobu na zmianę tej sytuacji. W wielu samorządach wpływy państwa są niewielkie – w samorządach PiS sobie po prostu nie radzi. Instytucje samorządowe trzymają się zasad demokracji i są bardzo, bardzo daleko od demolowania prawa, jakim jest omawiana dzisiaj ustawa.

Wszyscy w Polsce powinniśmy szanować samorządy i ich bronić. Nie można godzić się na takie rozwiązania, które osłabiają samorząd wobec władzy centralnej i osłabiają przedstawicielstwa samorządów. Dlatego będę głosować za odrzuceniem tej ustawy. Dziękuję za uwagę.

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 31. porządku obrad

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 31. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Komisyjny projekt nowelizacji ustawy o Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego oraz o przedstawicielach Rzeczypospolitej Polskiej w Komitecie Regionów Unii Europejskiej dotyczy rozszerzenia grupy ogólnopolskich organizacji jednostek samorządu terytorialnego uprawnionych do wyznaczania przedstawicieli strony samorządowej w komisji wspólnej poprzez włączenie do niej Ogólnopolskiego Porozumienia Organizacji Samorządowych (OPOS) i Związku Samorządów Polskich (ZSP), a także zmiany sposobu wyznaczania przedstawicieli strony samorządowej w komisji wspólnej.

Jak podkreślono w uzasadnieniu, ustawa „określa zasady funkcjonowania i tryb wyłaniania Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego oraz zasady i tryb wyznaczania kandydatów na przedstawicieli Rzeczypospolitej Polskiej w Komitecie Regionów Unii Europejskiej. Na podstawie przepisów wspomnianej ustawy oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 stycznia 2008 r. w sprawie określenia ogólnopolskich organizacji jednostek samorządu terytorialnego, które są uprawnione do wyznaczania przedstawicieli do Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego, ogólnopolskimi organizacjami jednostek samorządu terytorialnego, które są uprawnione do wyznaczania przedstawicieli do Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego, są: Unia Metropolii Polskich, Unia Miasteczek Polskich, Związek Gmin Wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej, Związek Miast Polskich, Związek Powiatów Polskich oraz Związek Województw Rzeczypospolitej Polskiej. W konsekwencji, reprezentatywność ogólnopolskich organizacji jednostek samorządu terytorialnego w pracach strony samorządowej Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego od lat funkcjonuje w ramach katalogu tych samych ogólnopolskich organizacji.

Trzeba jednak zauważyć, że w ostatnim czasie wśród organizacji samorządowych o ogólnopolskim charakterze pojawiły się organizacje skupiające wszystkie rodzaje jednostek samorządu terytorialnego – zarówno gminy, powiaty, jak i województwa. Pierwszą organizacją tego typu jest Ogólnopolskie Porozumienie Organizacji Samorządowych (OPOS), które powstało z inicjatywy samorządowych organizacji regionalnych w 2013 r., które na początku swojej działalności zostało włączone w prace komisji wspólnej, na zasadzie obserwatora. Aktualnie wśród sygnatariuszy porozumienia jest 8 organizacji: Podkarpackie Stowarzyszenie Samorządów Terytorialnych, Stowarzyszenie Gmin Regionu Południowo-Zachodniego Mazowsza, Śląski Związek Gmin i Powiatów, Zrzeszenie Gmin Województwa Lubuskiego, Związek Gmin Lubelszczyzny, Związek Gmin Warmińsko-Mazurskich, Związek Gmin Pomorskich, Stowarzyszenie Gmin i Powiatów Wielkopolski. Kolejnym zrzeszeniem reprezentującym wszystkie rodzaje samorządów terytorialnych jest Związek Samorządów Polskich (ZSP), który powstał w 2017 r., liczący obecnie ponad 100 członków. Organizacja ta również została włączona w prace komisji wspólnej. Zarówno OPOS, jak i ZSP są zapraszane do udziału w pracach i posiedzeniach komisji wspólnej oraz jej zespołów problemowych, z możliwością wypowiadania się w kwestiach istotnych dla reprezentowanych jednostek samorządu terytorialnego czy też regionalnych organizacji samorządowych. Nie posiadają jednak pełnych praw organizacji reprezentowanych w komisji wspólnej.

Na marginesie warto zauważyć, że oddolne powstanie organizacji reprezentujących przekrojowo wszystkie grupy jednostek samorządu terytorialnego wpisuje się w pewien trend, który można zauważyć szczególnie w krajach skandynawskich, takich jak Norwegia, Szwecja czy Finlandia, w których funkcjonują organizacje reprezentujące samorząd lokalny i regionalny. Pomijając pewne różnice formalne pomiędzy tego typu stowarzyszeniami w Polsce i Skandynawii, nie można pominąć wagi ich głosu i znaczenia ich punktu widzenia. W odróżnieniu od reprezentowanych obecnie w komisji wspólnej organizacji samorządowych, reprezentujących te same rodzaje jednostek samorządu terytorialnego, zarówno OPOS, jak i ZSP reprezentują przekrojowo wszystkie rodzaje samorządów. Dzięki temu wzbogacają debatę dotyczącą spraw samorządowych oraz dialog w ramach komisji wspólnej. Nie można tu pominąć, że na gruncie europejskim istnieje otwartość na organizacje reprezentujące zarówno te same rodzaje jednostek samorządu terytorialnego, jak również te, które reprezentują wszystkie samorządy w danym kraju. Dobrym przykładem takiej otwartości jest istniejąca od lat pięćdziesiątych ubiegłego wieku Rada Gmin i Regionów Europy (CEMR, The Council of European Municipalities and Regions).

Celem projektowanej nowelizacji jest otwarcie komisji wspólnej na powstałe w Polsce nowego rodzaju organizacje samorządowe poprzez prawne usankcjonowanie ich znaczenia i potwierdzenie na gruncie przepisów ustawy ich statusu jako podmiotów upoważnionych do wyznaczania swoich przedstawicieli do składu strony samorządowej komisji wspólnej – na zasadach pełnoprawnych członków. W następstwie wprowadzenia w życie projektowanych rozwiązań nastąpi sformalizowanie ich udziału w pracach komisji wspólnej na analogicznych zasadach, jakie dotyczą pozostałych członków komisji wspólnej”. Dziękuję bardzo.

Przemówienie senatora Mariusza Gromki w dyskusji nad punktem 32. porządku obrad

Przemówienie senatora Mariusza Gromki w dyskusji nad punktem 32. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

W Polsce nie mamy zbyt wielu strzelnic, a zapotrzebowanie na miejsce do ćwiczeń strzeleckich wciąż wzrasta, szczególnie w dzisiejszych niepewnych czasach. Niestety, większość studentów chcących aktywnie się szkolić i rozwijać musi pokonywać niejednokrotnie duże odległości, aby móc w pełni realizować się w tymże zakresie.

Projektowana przez nas ustawa o inwestycjach w zakresie budowy strzelnic realizowanych przez uczelnie ma przede wszystkim za zadanie uprościć proces inwestycyjny, co pozwoli uczelniom na płynną realizację budowy własnych strzelnic wraz z zapleczem logistyczno-materiałowym, a także na budowę innych inwestycji kształtujących postawy patriotyczne, mając szczególnie w zamyśle działania dotyczące obrony własnej ojczyzny. Dzięki nowym przepisom zawartym w tejże ustawie inwestor będzie miał możliwość wykonania danego przedsięwzięcia w jak najkrótszym terminie. Ponadto decyzję dotyczącą zezwolenia na realizację inwestycji będzie wydawał wojewoda właściwy ze względu na miejsce jej lokalizacji, a organem wyższego stopnia w sprawach zezwolenia na budowę ma zostać minister właściwy do spraw budownictwa.

Wszelkie propozycje ujęte w procedowanej ustawie na temat budowy strzelnic przez uczelnie ewidentnie wychodzą naprzeciw oczekiwaniom środowiska akademickiego. Dodatkowo mają znaczący wpływ na kształtowanie proobronnych postaw wśród polskiej młodzieży oraz w dużej mierze zwiększają świadomość społeczeństwa na temat konieczności realizacji projektów na rzecz formowania odpowiedzialnej polityki bezpieczeństwa kraju. W związku z tym popieram niniejszą ustawę.

Przemówienie senator Jolanty Hibner w dyskusji nad punktem 32. porządku obrad

Przemówienie senator Jolanty Hibner w dyskusji nad punktem 32. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Do Senatu została złożona ustawa powstała w wyniku inicjatywy poselskiej – druk sejmowy nr 3377. Jest to ustawa o inwestycjach w zakresie budowy strzelnic realizowanych przez uczelnie – druk senacki nr 1044. Głównym celem ustawy jest wprowadzenie szybkiej ścieżki dla inwestycji w postaci budowy strzelnic realizowanych przez uczelnie w ramach kształtowania postaw patriotycznych młodzieży.

Strzelnice mają być budowane w możliwie najkrótszym czasie jako przedsięwzięcia istotne z punktu widzenia interesów państwa z uwzględnieniem interesu publicznego. Decyzje o zezwoleniu na realizację będą wydawane dla uczelni przez wojewodów. Wojewoda przed wydaniem zezwolenia na budowę strzelnic będzie zbierał tylko opinie od burmistrza, prezydenta miasta czy wojewódzkiego konserwatora zabytków, nie będzie uzgodnień, pozwoleń czy stanowisk właściwych organów. Na wniosek inwestora wojewoda nadaje przygotowanym decyzjom o zezwoleniu na budowę rygor natychmiastowej wykonalności. Decyzja taka będzie miała wpływ na sporządzanie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz miejscowych planów. Taki proces wydawania decyzji może wywracać już istniejące plany zagospodarowania gmin miejskich i wiejskich. Po wejściu w życie ustawy stanie się ona ostateczna, a nieruchomości przeznaczone dla realizacji inwestycji przejdą w ręce uczelni, w nieodpłatne użytkowanie. Dotychczasowi właściciele oraz użytkownicy wieczyści będą mogli dostać odszkodowanie. Odszkodowanie za nieruchomość będzie wypłacać uczelnia w wysokości uzgodnionej z dotychczasowym właścicielem lub innym użytkownikiem. Nie będzie możliwości wstrzymania wykonania decyzji o zezwoleniu na budowę nawet po złożeniu skargi do sądu administracyjnego. W przypadku wydania decyzji z naruszeniem prawa, po rozstrzygnięciu sądowym, szkoda może być naprawiona tylko poprzez wypłatę odszkodowania.

Wprowadzone zmiany naruszają dotychczasowe zapisy o dostępie do informacji o środowisku i jego ochronie, o ocenach oddziaływania na środowisko oraz udziale społeczeństwa w procesie wydawania decyzji. Zaproponowane przepisy ograniczają także prawo własności i wywołują negatywne skutki finansowe dla budżetu państwa, a także uczelni, które zdecydują się na budowę strzelnic. Kształtowanie postaw patriotycznych młodzieży powinno odbywać się przede wszystkim poprzez właściwe wychowanie i kształcenie historyczne bez zakłamywania historii naszej ojczyzny. Dlatego ustawa powinna zostać odrzucona całkowicie, co popieram.

Przemówienie senator Agnieszki Kołacz-Leszczyńskiej w dyskusji nad punktem 32. porządku obrad

Przemówienie senator Agnieszki Kołacz-Leszczyńskiej w dyskusji nad punktem 32. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoki Senacie!

Temat strzelnic powraca jak bumerang! Oto jeszcze niedawno na hasło „strzelnica w każdym powiecie” chciano wybudować takież obiekty właśnie w naszych powiatach. Podobno udało się to w połowie powiatów w całej Polsce, choć nie są to potwierdzone dane. A teraz grupa posłów wpadła na pomysł wybudowania strzelnic na naszych uczelniach. Co najciekawsze w tej sprawie, to to, że przedstawiciel Rady Głównej Nauki i Szkolnictwa Wyższego oświadczył, że przybył na posiedzenie komisji, by dowiedzieć się czegokolwiek o tym pomyśle, bo nikt z członków rady o tym pomyśle nie wiedział. Prawdziwa aberracja! Dodam jeszcze, że to specustawa przygotowana w celu realizowania szybkiej ścieżki inwestycyjnej, a potencjalni inwestorzy o tym nie wiedzą, co lepsze, nie są zainteresowani takimi inwestycjami. Absurd goni absurd!

Oczywiście będę przeciwna przyjęciu tych zapisów, których nie znają – nie znają nawet zamiarów – ci, którzy mają to realizować i którym chce się ułatwić życie. Dziękuję.

Przemówienie senatora Roberta Mamątowa w dyskusji nad punktem 32. porządku obrad

Przemówienie senatora Roberta Mamątowa w dyskusji nad punktem 32. porządku obrad

Panie Marszalku! Wysoka Izbo!

Na wstępie chciałbym zaznaczyć, że ustawa o inwestycjach w zakresie budowy strzelnic realizowanych przez uczelnie oraz innych inwestycjach kształtujących postawy patriotyczne i wychowanie w poczuciu odpowiedzialności za państwo polskie realizowanych przez uczelnie przewiduje zmiany w ustawie o gospodarce nieruchomościami oraz ustawie o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie.

Należy zaznaczyć, że decyzję o zezwoleniu na realizację inwestycji ma wydawać wojewoda właściwy ze względu na miejsce inwestycji. Organem wyższego stopnia w sprawach zezwolenia na realizację inwestycji ma być minister właściwy do spraw budownictwa.

Chciałbym również podkreślić, że celem zmian jest wprowadzenie ułatwień proceduralnych umożliwiających sprawną realizację budowy strzelnic oraz innych inwestycji kształtujących postawy patriotyczne i wychowanie w poczuciu odpowiedzialności za państwo polskie. Ustawa przewiduje, że inwestycje mogą być finansowane w całości lub w części z budżetu państwa lub z innych źródeł. W ocenie wnioskodawców nie spowoduje to skutków finansowych dla budżetów jednostek samorządu terytorialnego.

W ramach programu budowy strzelnic samorządy wybudowały do stycznia 2023 r. 48 strzelnic, w tym 3 klasyczne, 43 wirtualne i 2 pneumatyczne. Pod koniec stycznia minister obrony narodowej Mariusz Błaszczak informował, że w 2022 r. MON podpisał 104 umowy – 95 na strzelnice wirtualne i 9 na strzelnice pneumatyczne. Łącznie resort przeznaczył na te zamówienia prawie 20 milionów zł.

Panie i Panowie Senatorowie, zdecydowanie popieram tę ustawę, ponieważ wobec wojny w Ukrainie zwiększyło się zainteresowanie obywateli nauką strzelania, która, moim zdaniem, jest istotna i ważna. Uważam, że należy rozluźnić przepisy dotyczące budowy strzelnic, ponieważ aktualnie występują problemy z ich prawidłowym sytuowaniem i eksploatacją, kontrolą, zachowaniem zasad ochrony środowiska i przyrody oraz zapobieganiem zagrożeniu dla zdrowia i życia ludzi. W przypadku strzelnicy otwartej występuje znaczny hałas uciążliwy dla otoczenia oraz niebezpieczeństwo związane z wydostaniem się pocisku poza obręb strzelnicy. Nie bez znaczenia są też kwestie utylizacji pocisków. Dziękuję.

Przemówienie senatora Aleksandra Pocieja w dyskusji nad punktem 32. porządku obrad

Przemówienie senatora Aleksandra Pocieja w dyskusji nad punktem 32. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Ustawa o inwestycjach w zakresie budowy strzelnic realizowanych przez uczelnie została skierowana 11 lipca przez marszałka Senatu zarówno do Komisji Infrastruktury, jak i do Komisji Nauki, Edukacji i Sportu. Obydwie komisje po posiedzeniu, które odbyło się 25 lipca, wnoszą o odrzucenie ustawy. I ja z tym wnioskiem się zgadzam.

Ustawa o inwestycjach w zakresie budowy strzelnic realizowanych przez uczelnie określa zasady, warunki i tryby przygotowania oraz realizacji inwestycji w zakresie budowy strzelnic i innych inwestycji kształtujących postawy patriotyczne.

Szanowni Państwo, wielu przedstawicieli środowiska akademickiego zabrało głos w debacie publicznej à propos tej ustawy. Pojawiło się wystarczająco dużo głosów o tym, iż ta ustawa nie ma sensu i niesie więcej komplikacji niż pożytku. Jak powiedział prof. Zbigniew Marciniak reprezentujący Konferencję Rektorów Akademickich Szkół Polskich, uczelnia da sobie radę z realizacją takiego pomysłu bez podobnej specustawy. Głos zabrał także przewodniczący Rady Głównej Nauki i Szkolnictwa Wyższego, prof. Marcin Pałys. Poinformował, że rada nie była informowana o celach i motywach ustawy. Cytuję: „dopóki nie pojawił się ten projekt, nie mieliśmy żadnego kontaktu z wnioskodawcami”. Jak podkreślił, nie można zapominać, iż istnieje program Legii Akademickiej – współpracy uczelni z wojskiem w celu szkolenia studentów zainteresowanych rozwijaniem swoich kompetencji związanych z obronnością. Powiedział również, że ustawa jest napisana tak, że łatwo poszerzyć to o inne podmioty.

W odniesieniu do tego typu projektów pierwszeństwo głosu powinno mieć właśnie środowisko akademickie. W tym przypadku ta opinia jest zasadniczo negatywna, dlatego będę głosował przeciw tej ustawie.

Przemówienie senator Joanny Sekuły w dyskusji nad punktem 32. porządku obrad

Przemówienie senator Joanny Sekuły w dyskusji nad punktem 32. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

W parlamencie procedujemy projekty dobre, oczekiwane, konieczne, implementujące prawo europejskie. Ale czasami pojawiają się projekty prawie osobiste, przeznaczone dla kogoś konkretnego, realizujące partykularne interesy za publiczne pieniądze. Odnoszę wrażenie, że ustawa o inwestycjach w zakresie budowy strzelnic realizowanych przez uczelnie jest właśnie taka – przeznaczona, pod pozorem osiągania wzniosłych celów patriotycznych, dla 2 odbiorców. Chociaż trzeba zauważyć, że dla zachowania resztek racjonalności zmieniono tytuł ustawy, usuwając zapisy o kształtowaniu postaw patriotycznych, a pozostawiając istotę rzeczy, czyli budowę strzelnic… a właściwie tego, co kto chce, katalog możliwości jest bowiem szeroki. Na podstawie faktu, że to kolejny projekt poselski, a wnioskodawcy w dużej części są ci sami, można domniemywać, że odbywa się to na specjalne zamówienia poszczególnych interesariuszy, którzy na koniec kadencji chcą załatwić do końca swoje obietnice. Reszcie inwestorów, którzy muszą wiele miesięcy wcześniej ustawiać się w kolejkach po wydanie pozwoleń, decyzji, zgód, pokazuje to, że są takie inwestycje, które są po prosu traktowane ekspresowo i bezproblemowo, bo wystarczą opinie, które właściwie nie muszą być uwzględnione przy wydaniu pozwolenia przez wojewodę. Strzelnice, budynki, drogi – wszystko może być wybudowane bez przeprowadzenia pełnego procesu inwestycyjnego.

Czy faktycznie nasze prawo będzie oparte tylko na specustawach? Nie jest dobry obraz państwa, w którym to posłowie załatwiają interesy swoje i swoich faworytów, tworząc incydentalne przepisy w celu wyciągnięcia publicznych, czyli nas wszystkich, pieniędzy. Zgłaszamy jednak obywatelski sprzeciw wobec takiego załatwiania spraw, wykorzystywania pozycji władzy, parlamentarnej dominacji, do projektowania przedsięwzięć załatwiających pozaprawne interesiki za pieniądze, które mogą być zdecydowanie lepiej wydane, a cała inwestycja nie musi być pomnikiem megalomana, przeskalowanym, niedostosowanym i nieadekwatnym do roli, jaką dana instytucja ma spełniać w funkcjonowaniu systemu, np. akademickiego. Działają w naszym państwie organizacje, które od wielu lat dopominają się dofinansowania istniejących już strzelnic, realizują pasje i sportowe współzawodnictwo obywateli w różnym wieku i różnych profesji. A więc nie muszą to być uczelnie, bo nie taka jest ich rola. Jeśli są to uczelnie wojskowe – proszę bardzo, ale ta ustawa nie dotyczy takich sytuacji. Obejście przepisów to prezent dla znajomych, którzy zapewne odwdzięczą się protektorom. Czy faktycznie setki milionów złotych wydane z budżetu państwa są tym, na co czeka Polska?

Myślę, że dofinansowanie boisk, sal gimnastycznych, klubów sportowych będzie lepszym sposobem na wydanie tych pieniędzy. Twórzmy prawo przyjazne dla ważnych inwestycji, ale nie zgadzajmy się na prawo dla swoich i pozostałych.

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 32. porządku obrad

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 32. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Poselski projekt ustawy o inwestycjach w zakresie budowy strzelnic oraz innych inwestycjach kształtujących postawy patriotyczne i wychowanie w poczuciu odpowiedzialności za państwo polskie realizowanych przez uczelnie dotyczy określenia zasad, warunków i trybu przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie budowy strzelnic oraz innych inwestycji kształtujących postawy patriotyczne i wychowanie w poczuciu odpowiedzialności za państwo polskie realizowanych przez uczelnie, organów właściwych w sprawach przygotowania i realizacji inwestycji oraz źródeł finansowania inwestycji.

Jak podkreślono w uzasadnieniu, celem ustawy „jest wprowadzenie ułatwień proceduralnych umożliwiających sprawną realizację budowy strzelnic oraz innych inwestycji kształtujących postawy patriotyczne i wychowanie w poczuciu odpowiedzialności za państwo polskie jako przedsięwzięcia istotnego z punktu widzenia interesów państwa i kształtowania postaw patriotycznych. W szczególności poprzez uproszczenia procesu inwestycyjnego proponuje się stworzenie takich rozwiązań prawnych, w świetle których inwestor realizujący przedsięwzięcie budowy strzelnicy bądź innych inwestycji kształtujących postawy patriotyczne i wychowanie w poczuciu odpowiedzialności za państwo polskie będzie miał możliwość wykonania ich w możliwie najkrótszym terminie, z uwzględnieniem interesu jednostki, jak i określonego w ustawie interesu publicznego.

Intencją proponowanej ustawy o inwestycjach w zakresie budowy strzelnic oraz innych inwestycji kształtujących postawy patriotyczne i wychowanie w poczuciu odpowiedzialności za państwo polskie realizowanych przez uczelnie, uwzględniającą wyżej określony cel ustawy, jest wprowadzenie rozwiązań służących realizacji tego celu i usunięcie przeszkód, które mogą wystąpić w praktyce i tym samym utrudnić wykonywanie celu projektu ustawy.

Wprowadzenie zmian pozwalających wojewodom na wydanie decyzji dotyczących zezwolenia na realizację inwestycji przyczyni się do sprawnego wykonania inwestycji przez inwestora. Zgodnie z projektem ustawy organem wyższego stopnia w sprawach zezwolenia na realizację inwestycji będzie minister właściwy do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa.

Należy podkreślić, że zezwolenie na realizację inwestycji może być wydane po uprzednim uzyskaniu przez inwestora decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, zgodnie z ustawą o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, mając na uwadze ewentualną wymagalność do spełnienia. Termin jednego miesiąca na wydanie decyzji przez wojewodę od dnia złożenia wniosku o wydanie decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji pozwoli na sprawną realizację zadań”. Dziękuję bardzo.

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 33. porządku obrad

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 33. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Nowelizacja ustawy o sporcie dotyczy zastąpienia w ustawie z dnia 25 czerwca 2010 r. o sporcie określeń „paraolimpijski” określeniami „paralimpijski”.

Jak podkreślono w uzasadnieniu, „Konieczność zmiany nazwy «Polski Komitet Paraolimpijski» na «Polski Komitet Paralimpijski», nazwy «Międzynarodowy Komitet Paraolimpijski» na «Międzynarodowy Komitet Paralimpijski» oraz określeń «paraolimpijski» na «paralimpijski» jest związana z wymogami oraz standardami międzynarodowymi narzuconymi przez Międzynarodowy Komitet Paralimpijski (IPC).

Podkreślić należy, iż w języku angielskim stosuje się sformułowanie «Paralympic Games», a nie «Paraolympic Games». Gdy w roku 1998 powstawał Polski Komitet Paraolimpijski, twórcy Polskiego Komitetu Olimpijskiego nie zastanawiali się, co w przyszłości będzie się działo z literą «o». Brak litery «o» był świadomym procesem przy powstawaniu komitetu paraolimpijskiego z uwagi na fakt, że Igrzyska Olimpijskie oraz Igrzyska Paralimpijskie posiadają różne maskotki oraz różne logotypy. Podkreślić należy, że np. na Igrzyskach Paralimpijskich zabronione jest używanie kół olimpijskich. Ponadto Igrzyska Olimpijskie oraz Igrzyska Paralimpijskie, pomimo jednego komitetu organizacyjnego, są dwiema oddzielnymi imprezami, które odbywają się w zupełnie innych terminach. Zmiana ta była konieczna, aby sport paralimpijski na całym świecie zyskał jednakową identyfikację oraz aby Polski Komitet Paralimpijski nie został wykluczony z członkostwa w Międzynarodowym Komitecie Paralimpijskim (IPC). Tym samym w użyciu powszechnym są teraz takie wyrażenia, jak m.in.: «paralimpijczycy», «sport paralimpijski» czy «igrzyska paralimpijskie».

Zmiana nazwy na Polski Komitet Paralimpijski została zarejestrowana w dniu 6 lutego 2023 r. przez Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w Warszawie – XII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego”. Dziękuję bardzo.

Przemówienie senatora Janusza Gromka w dyskusji nad punktem 34. porządku obrad

Przemówienie senatora Janusza Gromka w dyskusji nad punktem 34. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Na mocy ustawy o zmianie ustawy o Agencji Mienia Wojskowego oraz niektórych innych ustaw agencja będzie mogła zakupić sprzęt wojskowy i usługi z przeznaczeniem na wyposażenie Sił Zbrojnych RP oraz będzie mogła prowadzić inwestycje na terenach wojskowych. Wprowadzone rozwiązania pozwolą ponadto na uatrakcyjnienie zasad pełnienia zawodowej służby wojskowej, a w konsekwencji ułatwią zwiększenie liczebności polskiej armii.

Ustawa wprowadza zapisy pozwalające na partycypację agencji w kosztach budowy lokali mieszkalnych przez utworzone przez nią społeczne inicjatywy mieszkaniowe, co pozwoli pozyskiwać lokale mieszkalne budowane w celu realizacji zadań ustawowych w zakresie zakwaterowania żołnierzy zawodowych. Rozszerza także katalog zadań zlecanych agencji przez dodanie możliwości wykonywania zadań w zakresie inwestycji wynikających z potrzeb Sił Zbrojnych oraz zakupu sprzętu powszechnego użytku i specjalistycznego w celu przekazania ich urzędowi obsługującemu ministra obrony narodowej oraz jednostkom organizacyjnym podległym ministrowi obrony narodowej lub przez niego nadzorowanym.

Nowelizacja umożliwi realizację przez agencję inwestycji na powierzonych jej nieruchomościach Skarbu Państwa w zakresie obiektów, które mogą być wykorzystane bezpośrednio na potrzeby Sił Zbrojnych, a jednocześnie do podniesienia poziomu przygotowania obronnego społeczeństwa, ze względu na możliwość komercyjnego zagospodarowania nieruchomości do celów cywilnych (strzelnice, place ćwiczeń, tory przeszkód, magazyny).

Duża ilość zmian w ustawie o obronie Ojczyzny podyktowana jest m.in. koniecznością zapewnienia wewnętrznej spójności ustawy. Mają one na celu wyeliminowanie błędnych odesłań w ustawie, jak również oczywistych omyłek pisarskich, a także wprowadzenie szeregu zmian dostosowawczych, w tym również w upoważnieniach ustawowych, które wynikły w trakcie prac legislacyjnych nad aktami wykonawczymi do tej ustawy.

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 34. porządku obrad

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 34. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Nowelizacja ustawy o Agencji Mienia Wojskowego oraz niektórych innych ustaw dotyczy umożliwienia Agencji Mienia Wojskowego efektywniejszej realizacji zadań związanych z obronnością i bezpieczeństwem państwa. Nowe przepisy pozwolą na zakupienie przez agencję sprzętu wojskowego i usług z przeznaczeniem na wyposażenie Sił Zbrojnych RP oraz prowadzenie inwestycji na terenach wojskowych. Zaproponowane rozwiązania pozwolą ponadto na uatrakcyjnienie zasad pełnienia zawodowej służby wojskowej, a w konsekwencji ułatwią zwiększenie liczebności polskiej armii.

Jak podkreślono w uzasadnieniu, „Rozwiązania zawarte w projektowanej ustawie wynikają z analizy funkcjonowania działalności Agencji Mienia Wojskowego utworzonej ustawą z dnia 10 lipca 2015 r. o Agencji Mienia Wojskowego, której stosowanie wykazało problemy, dla rozwiązania których niezbędne są zmiany ustawowe. Celem projektu jest umożliwienie agencji efektywniejszej realizacji ustawowych zadań na rzecz obronności i bezpieczeństwa państwa. Dodatkowo należy podnieść, że szereg propozycji ma charakter optymalizujący, doprecyzowujący oraz ujednolicający pojęcia. Ponadto analiza funkcjonowania ustawy z dnia 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny doprowadziła do konstatacji, iż niezbędne jest dokonanie pewnych poprawek oraz doprecyzowanie niektórych regulacji”. Dziękuję bardzo.

Przemówienie senatora Mariusza Gromki w dyskusji nad punktem 35. porządku obrad

Przemówienie senatora Mariusza Gromki w dyskusji nad punktem 35. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Zabytki to nieodłączny element dziedzictwa narodowego Polaków. Stanowią najlepsze wspomnienie o przeszłości naszej ojczyzny. Bez względu na rodzaj i wielkość są kopalnią wiedzy o funkcjonowaniu naszych rodaków w ubiegłych wiekach. Dlatego tak ważna jest dbałość o jak najlepsze warunki do ich poszukiwania i wydobywania. Mając to na uwadze, przygotowano poselski projekt nowelizacji ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami.

Jego głównym celem jest wyłączenie z amatorskich poszukiwań miejsc pozostających pod ochroną konserwatorską, a także miejsc pochówków, miejsc kaźni i pomników zagłady. To konieczne rozwiązanie, mające zapobiec wykorzystaniu tych terenów przez nieuprawnione do tego osoby, co mogłoby skutkować nieprzyjemnymi incydentami.

Ponadto nowelizacja ustawy zakłada przygotowanie rejestru poszukiwań zabytków w systemie teleinformatycznym. Jest to odpowiedź na postęp techniczny, którego jesteśmy świadkami. Taki rejestr stworzy lepsze warunki do zarządzania informacjami dotyczącymi zabytków odkrywanych w trakcie poszukiwań. Pozwoli na weryfikację miejsc, gdzie prowadzono by wykopaliska, aby nie dopuścić do naruszenia przez użytkownika terenów pozostających pod ochroną państwa.

Proponowane zmiany w ustawie mają zwiększyć bezpieczeństwo odkrywania dotąd nieznanych zabytków. Pozwolą na szybszy i bardziej komfortowy proces ich odnajdowania. Dlatego też będę głosował za przyjęciem ustawy o zmianie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami.

Przemówienie senatora Janusza Pęcherza w dyskusji nad punktem 35. porządku obrad

Przemówienie senatora Janusza Pęcherza w dyskusji nad punktem 35. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Ustawa o zmianie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami to bardzo interesująca ustawa w sezonie ogórkowym, przygotowana nie przez rząd, a przez grupę posłów chcących zapewne wykazać się jeszcze swoją aktywnością przed zakończeniem kadencji. Dlaczego projektu ustawy nie przygotował rząd? Otóż okazuje się, że w ministerstwie był przygotowywany projekt, który nie wiadomo dlaczego do procedowania do Sejmu nie wpłynął. Ale wiadomo, że dyrektor Narodowego Instytutu Dziedzictwa, pani Katarzyna Zalasińska, pełniąca tę funkcję od stycznia 2022 r., pracowała nad tym projektem i próbowała go skonsultować ze wszystkimi środowiskami. Co więcej, projekt tej ustawy był wcześniej przez wiele lat, bo od 2018 r., w ministerstwie konsultowany i nic z tego nie wyszło. Skoro tak, po co było wprowadzać pod obrady Sejmu ten bubel prawny, z którego nikt nie jest zadowolony?

Z wypowiedzi pani dyrektor podczas prac sejmowych wynika, że procedowany projekt stanowi autorski zlepek elementów projektowanych w ministerstwie w 2020 r. i że ktoś bezmyślnie wyjął pewne elementy z roboczego projektu, ułożył w całość i uzupełnił o rozwiązania, w rezultacie wprowadzenia których z tysięcy nieświadomych ludzi zrobi się przestępców. Ustawa nie rozwiązuje żadnych problemów, a tworzy nowe, niczego nie przyspieszy, ale wprowadzi chaos. Jest straconą szansą na kompleksowe uregulowanie sprawnych poszukiwań. Jest więc przeciwko archeologom, ale także przeciwko środowisku poszukiwaczy.

Należy zaznaczyć, że swoje negatywne stanowiska na piśmie przedłożyli: środowisko muzealników polskich, a także konferencja dziekanów i dyrektorów wydziałów i instytutów archeologii, Zarząd Główny Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków, Zarząd Główny Stowarzyszenia Naukowego Archeologów Polskich oraz bardzo liczna rzesza poszukiwaczy, którzy tą ustawą czują się zawiedzeni.

Takich ustaw nie przygotowuje się na kolanie. Będę głosować za odrzuceniem tej ustawy. Dziękuję za uwagę.

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 35. porządku obrad

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 35. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Poselski projekt nowelizacji ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami dotyczy regulacji przepisów w zakresie amatorskiego poszukiwania zabytków w Polsce, m.in. wyłączenia z amatorskich poszukiwań miejsc pozostających pod ochroną konserwatorską, miejsc pochówków, kaźni i pomników zagłady.

Jak podkreślono w uzasadnieniu, „ustawa zakłada wprowadzenie nowych oraz zmianę niektórych istniejących przepisów regulujących amatorskie poszukiwania zabytków w Polsce. Celem ustawy jest m.in. zwiększenie bezpieczeństwa dziedzictwa kulturowego poprzez wyłączenie z amatorskich poszukiwań miejsc pozostających pod ochroną konserwatorską, a także miejsc pochówków, miejsc kaźni i pomników zagłady. Proponowane zmiany, zgodnie z zapisami ratyfikowanej przez Rzeczpospolitą Polską Konwencji ramowej Rady Europy o wartości dziedzictwa kulturowego dla społeczeństwa, umożliwią także włączenie dużych grup społecznych w polski system ochrony dziedzictwa kulturowego i archeologicznego.

Tak stosunkowo młoda i specyficzna dziedzina aktywności społecznej, jaką jest ogólnie pojęte poszukiwanie zabytków, wymaga od państwa stworzenia optymalnego systemu prawnego. Postępujący wzrost zainteresowania tą dziedziną nie może pozostać niezauważony przez ustawodawcę. Obecny system prawny okazał się niewystarczający wobec postępujących zmian kulturowych, środowiskowych oraz rozwijającej się cyfryzacji. Stąd zachodzi istotna potrzeba wprowadzenia nowych norm prawnych”. Dziękuję bardzo.

Przemówienie senatora Janusza Gromka w dyskusji nad punktem 36. porządku obrad

Przemówienie senatora Janusza Gromka w dyskusji nad punktem 36. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Omawiana ustawa dotyczy oddania hołdu dzieciom zamordowanym i skrzywdzonym przez okupantów podczas II wojny światowej i ustanowienia dnia 10 września Narodowym Dniem Polskich Dzieci Wojny.

„W hołdzie Polskim Dzieciom Wojny, które mimo traumy, jakiej doświadczyły za przyczyną hekatomby II wojny światowej, zbrodniczych działań okupantów niemieckich i sowieckich, potrafiły dźwigać ze zgliszcz naszą wspólną Ojczyznę oraz w dowód respektu i wdzięczności” – te słowa ustawy są wystarczające do uzasadnienia jej słuszności.

Przemówienie senatora Mariusza Gromki w dyskusji nad punktem 36. porządku obrad

Przemówienie senatora Mariusza Gromki w dyskusji nad punktem 36. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Procedowana przez nas ustawa o ustanowieniu Narodowego Dnia Polskich Dzieci Wojny ma na celu oddanie należnego hołdu Polskim Dzieciom Wojny, które mimo przeogromnej traumy, jakiej doznały podczas zbrodniczych działań wojennych okupantów sowieckich i niemieckich, przetrwały wojnę oddane nade wszystko swojej Ojczyźnie.

Okrucieństwo wojny zabrało ówczesnym dzieciom ich całe dzieciństwo. Represje, ciągły strach, więzienie w obozach, wywożenie w głąb Rosji, poddawanie eksperymentom, masowe deportacje i przesiedlenia, wywózki w bydlęcych wagonach, niewolnicze roboty w Niemczech – to tylko część piekła, przez jakie nasi najmłodsi rodacy musieli przejść. Swoje najmłodsze lata polskie dzieci spędzały w dramatycznych warunkach, urągających wszelkim zasadom sanitarnym i moralnym. Podczas wojny umierały najczęściej z powodu różnych chorób, okaleczeń, a także z powodu panującego zimna i głodu. Nasi mali żołnierze, powstańcy warszawscy, którzy niejednokrotnie byli świadkami straszliwych mordów i egzekucji, którzy doświadczyli niewyobrażalnych cierpień na ciele i psychice, bezsprzecznie zasługują na szczególną pamięć oraz uznanie. Warto również podkreślić, że dzieci wojny, czyli dzisiejsi seniorzy, są jednymi z ostatnich naocznych świadków tych tragicznych wydarzeń, o których nie wolno nam nigdy zapomnieć.

W związku z tym ustanowienie 10 września Narodowym Dniem Polskich Dzieci Wojny jest jak najbardziej konieczne i zasadne. Ta jakże ważna i wyjątkowa data będzie nam odtąd stale przypominać o bezbronnych dzieciach jako straszliwie skrzywdzonych ofiarach bestialstwa zbrodniarzy wojennych.

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 36. porządku obrad

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 36. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Poselski projekt ustawy o ustanowieniu Narodowego Dnia Wspomnienia Gehenny Polskich Dzieci Wojny dotyczy oddania hołdu wszystkim obywatelom Polski, w szczególności dzieciom zamordowanym i skrzywdzonym przez okupantów podczas II wojny światowej, i ustanowienia dnia 10 września Narodowym Dniem Wspomnienia Gehenny Polskich Dzieci Wojny.

Jak zapisano w ustawie, „Gehenna Polskich Dzieci Wojny, związana z okrucieństwem II wojny światowej ze strony obu totalitaryzmów: niemieckiego i sowieckiego, niewystarczająco jest obecna w świadomości współczesnych Polaków. Dzieci stały się najbardziej bezbronnymi ofiarami zdehumanizowanych celów zbrodniarzy. Zamiarem okupantów było zniszczenie biologiczne Narodu Polskiego, zniewolenie go i pozbawienie autonomii oraz wolności. W tym celu wykorzystywano różne metody okrucieństwa, w szczególności wobec dzieci.

Polska poniosła relatywnie największe straty osobowe w II wojnie światowej. Pod okupacją niemiecką śmierć poniosło ok. 6 milionów polskiej ludności, w tym ok. 3 milionów obywateli narodowości żydowskiej i ok. 3 milionów narodowości polskiej. Zginęło wówczas 2,2 miliona dzieci, w tym milion dzieci żydowskich. Kilkaset tysięcy zostało okaleczonych fizycznie i psychicznie przez niemieckich okupantów, a prawie 1,6 miliona dzieci zostało osieroconych.

Trauma wojenna oraz powojennej tułaczki pozostała w pamięci tych dzieci do dziś. W okrutny sposób oddzielano je od ich rodzin, co przez Międzynarodowy Trybunał Wojskowy w Norymberdze uznane zostało za zbrodnię ludobójstwa, a konferencja UNESCO w 1948 r. zatwierdziła proceder rabunku i eksterminacji dzieci jako zbrodnię przeciwko ludzkości. Niemcy podczas wojny zgermanizowali ponad 200 tysięcy dzieci, z których tylko 15% powróciło do Polski.

Represje wobec dzieci odbywały się nie tylko na terenie Polski. Dzieci doznawały cierpień na odległej Syberii, gdzie trafiały w bydlęcych wagonach, często z ulicznej łapanki, siłą zabrane od rodziców. Odległe tereny dzisiejszej Rosji stały się symbolem katorgi, męczeństwa i śmierci dla setek tysięcy Polaków.

Szczególny przykład bestialstwa miał miejsce w niemieckim obozie koncentracyjnym przy ulicy Przemysłowej w Łodzi – jedynym takim obozie w okupowanej Europie, w którym ok. 12 tysięcy polskich dzieci było zmuszanych do niewolniczej pracy. Trafiały tam dzieci w wieku 6–16 lat, które w czasie wojny straciły rodziców, ale także oskarżone o współdziałanie z ruchem oporu czy nielegalny handel. Za główną bramą traciły swoje rzeczy, imiona i nazwiska. Pamięć o polskich dzieciach z łódzkiego obozu koncentracyjnego kultywuje Stowarzyszenie Dzieci Wojny w Polsce Zarządu Głównego w Łodzi. Od 2018 r. ogólnopolskie Święto Polskich Dzieci Wojny odbywa się pod pomnikiem Pękniętego Serca, upamiętniającym martyrologię polskich dzieci z obozu dla polskich dzieci i młodzieży przy ulicy Przemysłowej w Łodzi.

Znamiennym okrucieństwem hitlerowskie Niemcy wykazały się wobec dzieci Zamojszczyzny, które zostały wywiezione do rodzin w III Rzeszy, a tam poddane germanizacji. Pamięć o nich podtrzymuje Stowarzyszenie Dzieci Zamojszczyzny.

Pamiętać należy o wszystkich tych, którym zawdzięczamy ratowanie polskich dzieci. Chodzi tu m.in. o ludzi, którzy z narażeniem życia zabierali z wagonów dzieci Zamojszczyzny wiezione w celu germanizacji do niemieckich rodzin. Szczególna pamięć oraz wdzięczność przysługuje również siostrom zakonnym, które ukrywały dzieci w klasztorach, żeby je uchronić przed niemieckimi obozami oraz germanizacją. Wiele z tych osieroconych dzieci było wychowywanych przez rodziny, które je zaadoptowały.

Dzieci te miały nieporównanie trudniejszy start w dorosłe życie niż dzieci niemieckich sprawców wojny i prześladowań. To właśnie dzieci wojny mają ogromny wkład w odbudowę zniszczonej Polski; to nasi pionierzy, nasze mamy i ojcowie, babcie i dziadkowie, to dziś seniorzy najstarszej generacji – osoby powyżej siedemdziesiątego czwartego roku życia. Dzieci wojny, prócz nielicznej grupy, nie uzyskały od Niemców żadnego zadośćuczynienia, mimo bezspornie największego rachunku krzywd.

Ustanowienie dnia 10 września Narodowym Dniem Wspomnienia Gehenny Polskich Dzieci Wojny nawiązuje do przeprowadzonych w 1943 r. przez okupacyjne władze niemieckie masowych aresztowań dzieci w wielkopolskiej miejscowości Mosina. Tak zwana sprawa mosińska (niem. Sache Moschin) stanowiła swoiste przedłużenie aresztowań, będących następstwem ujęcia i egzekucji członków Związku Odwetu Okręgu Poznań ZWZ-AK zgrupowanych wokół doktora Franciszka Witaszka. Akcja obejmowała aresztowania przez niemiecką Tajną Policję Państwową (Gestapo) kilkuset polskich mieszkańców podpoznańskiej Mosiny i okolic w związku z oskarżeniem ich o działalność skierowaną przeciwko III Rzeszy. Ujęci mieszkańcy Mosiny stali się następnie ofiarami m.in. obozów w: Żabikowie, KL Auschwitz, KL Dachau, KL Mauthausen. Aresztowania przebiegały w roku 1943, a ich apogeum nastąpiło 9 września tego roku. 10 września 1943 r., doszło do zatrzymania dzieci kilkudziesięciu osób aresztowanych dzień wcześniej. Co najmniej 43 spośród nich zostało następnie osadzonych jako tak zwane Terroristenkinder w niemieckim obozie koncentracyjnym dla dzieci polskich w Łodzi (Polen-Jugendverwahrlager Litzmannstadt), stając się współwięźniami dzieci pochodzących także z innych regionów okupowanej Polski, m.in. ze Śląska, Zamojszczyzny, Polski centralnej (Łodzi, Warszawy) czy Małopolski (Kraków).

Wybór daty 10 września jako terminu obchodów Narodowego Dnia Dzieci Wojny odpowiadałby przesłance celowości nowo ustanowionego święta państwowego, szczególnie w szeroko rozumianym wymiarze edukacyjnym i wychowawczym. Pozwalałby na prezentację problematyki martyrologii dzieci polskich w obrębie systemu edukacji szkolnej oraz w przestrzeni medialnej, jako jednego z najważniejszych aspektów represji okupantów wobec Polaków w okresie II wojny światowej.

Inicjatywa ustanowienia tego święta powstała i była dyskutowana podczas trzech Kongresów Polskich Dzieci Wojny w Sali Kolumnowej Sejmu w latach 2017–2019; kontynuowana podczas posiedzenia Parlamentarnego Zespołu ds. wspierania środowisk Polskich Dzieci Wojny w Sejmie w roku 2023. Jest także przedmiotem dyskusji w tym środowisku i jej owocem, co znajduje potwierdzenie w stanowisku Ogólnopolskiego Porozumienia Środowisk i Organizacji Polskich Dzieci Wojny, z grudnia 2022 r.

Parlament Rzeczypospolitej Polskiej, ustanawiając dzień 10 września, Narodowym Dniem Wspomnienia Gehenny Polskich Dzieci Wojny, oddaje hołd wszystkim obywatelom polskim, w tym szczególności dzieciom zamordowanym i skrzywdzonym przez okupantów podczas II wojny światowej”.

Dziękuję wnioskodawcom za niniejszą inicjatywę. Mam nadzieję, że przyjmiemy tę ustawę w Senacie jednogłośnie. Dziękuję bardzo.

Przemówienie senatora Mariusza Gromki w dyskusji nad punktem 37. porządku obrad

Przemówienie senatora Mariusza Gromki w dyskusji nad punktem 37. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Celem ustawy o zmianie ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej jest udzielenie wsparcia finansowego i instytucjonalnego dla podmiotów zarządzających spuścizną kulturową zgromadzoną poza granicami Polski. Priorytetem omawianej przez nas ustawy jest zatem stworzenie innowacyjnych instytucji kulturalnych docelowo przeznaczonych do zabezpieczania, ochrony oraz konserwacji polskich dzieł sztuki na świecie mających dla naszego kraju szczególne znaczenie.

Jednymi z pierwszych ważnych dla Polski zbiorów, które zostaną objęte szczególną ochroną, są dzieła usytuowane w Bibliotece Polskiej w Paryżu oraz Muzeum Polskim w Szwajcarii. W zbiorach biblioteki w Paryżu znajdują się m.in. rękopisy Adama Mickiewicza, cenne pamiątki po Fryderyku Chopinie, a nawet pierwsze wydania dzieła polskiego astronoma Mikołaja Kopernika „O obrotach ciał niebieskich”. W Muzeum Polskim w Szwajcarii znajdziemy z kolei m.in. dzieła Józefa Chełmońskiego, Józefa Brandta czy Leona Wyczółkowskiego.

Ochrona przed degradacją oraz ewentualnym zagubieniem wybitnych polskich dzieł sztuki znajdujących się za granicą jest z całą pewnością potrzebna. Nowelizacja kładzie bowiem szczególny nacisk na skuteczną pieczę nad takimi dziełami oraz na podjęcie wszelkich starań, aby wiedza na temat bezcennych zbiorów naszego kulturalnego dziedzictwa była skutecznie upowszechniana. Ponadto utworzone przez ministra kultury i dziedzictwa narodowego instytucje kulturalne będą mogły realizować swoje zadania z pomocą jednostek, których działalność jest prowadzona poza granicami naszego kraju. Instytucje te będą tworzyć wystawy dla zwiedzających z wykorzystaniem nowoczesnych technologii. Nowela przewiduje jednocześnie utrzymanie ciągłości istnienia instytucji emigracyjnych posiadających zbiory istotne dla dziedzictwa narodowego naszego kraju.

Podsumowując, chciałbym powiedzieć, że procedowana ustawa wprowadza korzystne rozwiązania, które niewątpliwie przyczynią się do wzrostu zainteresowania polskim dziedzictwem oraz wpłyną na efektywne promowanie polskiej kultury na świecie. W związku z tym jestem za wprowadzeniem wszystkich zmian zawartych w ustawie.

Przemówienie senator Ewy Mateckiej w dyskusji nad punktem 37. porządku obrad

Przemówienie senator Ewy Mateckiej w dyskusji nad punktem 37. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Systemowa ochrona zbiorów dziedzictwa kulturowego jest jednym z najważniejszych obowiązków rządu zapisanych w Konstytucji RP. Z całą pewnością takiej ochrony potrzebują zbiory polskiego dziedzictwa kulturowego znajdujące się poza granicami kraju. Niezwykle cenna jest zatem proponowana w tym zakresie nowelizacja ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej, której celem jest objęcie systemową ochroną 2 zbiorów o bezcennej wartości, znajdujących się w Bibliotece Polskiej w Paryżu w Francji oraz w Muzeum Polskim w Rapperswilu w Szwajcarii, albowiem obecnie zbiorami tymi opiekują się podmioty utworzone na podstawie prawa obcego. Wierzę, że ustanowienie tzw. podmiotu zależnego będzie gwarantem stabilnej ochrony zbiorów polskiego dziedzictwa kulturowego.

Przemówienie senatora Aleksandra Pocieja w dyskusji nad punktem 37. porządku obrad

Przemówienie senatora Aleksandra Pocieja w dyskusji nad punktem 37. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Ustawa o zmianie ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej stwarza ramy prawne umożliwiające współpracę i finansowe wsparcie podmiotów, które zgromadziły swoje zbiory poza terytorium RP, w sposób stały, pozwalający zarówno na zachowanie polskiego dziedzictwa kulturowego za granicą, jak i udostępnienie bezcennych dzieł szerszej publiczności w sposób instytucjonalny.

Marszałek Senatu w dniu 11 lipca 2023 r. skierował ustawę do Komisji Kultury i Środków Przekazu. Posiedzenie Komisji Kultury i Środków Przekazu w tej sprawie odbyło się 25 lipca 2023 r. Komisja wnosi o przyjęcie ustawy bez poprawek, z czym się zgadzam.

Jak powiedział sprawozdawca komisji, ustawa zapewnia prawne, instytucjonalne podstawy do pewnego i bezpiecznego funkcjonowania bardzo ważnych, zasłużonych dla Polski instytucji, tj. Biblioteki Polskiej w Paryżu i Muzeum Polskiego w Rapperswilu. Umożliwia tym samym podejmowanie podobnych działań wobec innych polskich instytucji w przyszłości. Ustawa ratuje i wspiera funkcjonowanie instytucji, które działają poza granicami kraju i które były tworzone przez Polaków. Pełni ona niezwykle istotną rolę w podtrzymaniu polskiej tożsamości narodowej.

Uważam, że ochrona polskiego dziedzictwa kulturowego poza granicami kraju jest bardzo ważną sprawą w kontekście naszej historii, która nierzadko w obliczu wielu dramatycznych wydarzeń toczyła się również poza Polską. Ustawa ma moje poparcie. Mam jednak nadzieję, że nie zostanie wykorzystana do obdarowania kolejnych „kolesi”.

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 37. porządku obrad

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 37. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Rządowy projekt nowelizacji ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej dotyczy zwiększenia ochrony oraz upowszechniania wiedzy dotyczącej zbiorów o szczególnym znaczeniu dla dziedzictwa narodowego, które znajdują się poza granicami Polski, m.in poprzez stworzenie nowoczesnych i otwartych instytucji kultury, które zajmą się ochroną, zabezpieczeniem i konserwacją zbiorów.

Jak podkreślono w uzasadnieniu, „Na skutek rozlicznych wydarzeń historycznych, w tym okresu zaborów i obu wojen światowych, znaczna część polskiego dziedzictwa kulturowego powstała lub znalazła się poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej. Znamienici przedstawiciele polskiej emigracji XIX i XX wieku, świadomi wartości i znaczenia tej spuścizny, otoczyli ją opieką, tworząc szereg organizacji, których misją i celem były ochrona, gromadzenie i upowszechnianie często bezcennego dla polskiej kultury dziedzictwa oraz prowadzenie działalności kulturalnej. Niektóre z nich zachowały ciągłość istnienia i do dziś realizują tę misję. Niestety, z uwagi na pogarszającą się sytuację finansową, rosnący problem z wymianą pokoleniową osób zaangażowanych w opiekę nad zbiorami czy problemy organizacyjne, instytucje te stanęły w ostatnich latach wobec zagrożenia utratą źródeł finansowania, siedziby czy niemożnością sprawowania należytej opieki nad powierzonym dziedzictwem. Realna obawa o ich dalszy los, ryzyko rozproszenia gromadzonych przez dziesięciolecia, tak ważnych dla polskiej kultury i historii zbiorów, skłoniły ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, w tym w zakresie ochrony polskiego dziedzictwa kulturowego znajdującego się poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej, do podjęcia działań mających na celu stworzenie ram prawnych, które pozwolą na zapewnienie tym instytucjom systemowego wsparcia. Gwarancja stałego finansowania pozwoli nie tylko na zapewnienie należytej ochrony (zabezpieczanie i konserwacja) istotnych dla polskiego dziedzictwa kulturowego zbiorów, ale także na ich upowszechnianie w sposób nowoczesny i profesjonalny przez tworzone specjalnie w tym celu wraz z podmiotem zagranicznym, państwowe instytucje kultury i ich podmioty zależne, działające w miejscu przechowywania zbiorów. Biorąc pod uwagę powyższe, projektodawcy zależy na ich wprowadzeniu w możliwie najkrótszym czasie.

Intencją nowelizacji jest, w pierwszej kolejności, objęcie systemową ochroną 2 zbiorów o niemierzalnej dla polskiego dziedzictwa kulturowego wartości – znajdujących się w «Bibliotece Polskiej w Paryżu» we Francji oraz «Muzeum Polskim w Rapperswilu» w Szwajcarii. Obecnie zbiorami tymi opiekują się głównie podmioty utworzone na podstawie prawa obcego, które borykają się ze stale pogarszającą się sytuacją finansową, dlatego istnieje realne już zagrożenie rozproszenia bezcennych zbiorów, co byłoby niepowetowaną stratą dla polskiego dziedzictwa narodowego”. Dziękuję bardzo.

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 41. porządku obrad

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 41. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Dzisiaj, na sześćdziesiątym piątym posiedzeniu Senatu rozpatrujemy uchwałę w 600. rocznicę nadania praw miejskich Łodzi. Bo to właśnie „600 lat temu, w 1423 r., nadane zostały prawa miejskie przez króla Władysława Jagiełłę. Początkowo rozwijała się ona jako miasteczko rolnicze, którego właścicielem było biskupstwo włocławskie. Z czasem stała się lokalnym ośrodkiem handlowym i rzemieślniczym. Król Jan I Olbracht w 1496 r. potwierdził przywileje królewskie dla miasta. Rozwój Łodzi został przerwany w okresie najazdów szwedzkich w XVII w., które doprowadziły do jej upadku i znacznego wyludnienia. Po sekularyzacji dóbr kościelnych w 1798 r. stała się ona miastem rządowym, a w okresie zaborów należała do Imperium Rosyjskiego”.

Miasto Łódź na przestrzeni wieków było dla Rzeczypospolitej Polskiej bardzo ważny miastem, takim też stało się po odzyskaniu niepodległości. Jak zapisano w uchwale, „po odzyskaniu przez Polskę niepodległości Łódź stanowiła drugie co do wielkości miasto Rzeczypospolitej, utrzymując swój charakter miasta wieloetnicznego. W tamtym czasie była m.in. miastem, które jako pierwsze, w 1919 r., wprowadziło powszechny obowiązek szkolny, finansowało budowę sieci szpitalnych czy nowoczesnych szkół. W 1939 r. magistrat wsparł utworzenie jednego z pierwszych w Europie muzeów sztuki nowoczesnej.

Łódź w czasie II wojny światowej bardzo dotkliwie doświadczyła niemieckiej okupacji. Ludność miasta zmniejszyła się z 680 tysięcy do około 300 tysięcy w wyniku prawie całkowitej eksterminacji Żydów, wysiedlenia dużej części Polaków oraz powojennych wyjazdów Niemców.

Okres po II wojnie światowej to okres ponownego dynamicznego rozwoju miasta, w którym powstały pierwsze wyższe uczelnie, w tym znana na całym świecie Państwowa Wyższa Szkoła Filmowa, Telewizyjna i Teatralna im. Leona Schillera, tzw. łódzka filmówka, czy Wytwórnia Filmów Fabularnych (WFF), która w okresie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (PRL) była największym ośrodkiem produkcji filmowej w Polsce. W latach 1945–1989 o Łodzi mówi się jako o «polskiej stolicy przemysłu lekkiego».

Przemiany zapoczątkowane w 1989 r. oznaczały dla miasta upadek wielu zakładów przemysłowych, szczególnie odzieżowo-włókienniczych, a także poszukiwanie nowych szans jego rozwoju, miasto m.in. zostało gospodarzem tzw. Zielonego Expo w 2024 r. Dzisiaj Łódź to czwarte co do wielkości miasto w Polsce, duży ośrodek akademicki, miasto przyciągające zróżnicowane inwestycje i zmieniające swoją tożsamość zgodnie z oczekiwaniami mieszkańców. Kapitalistyczny rodowód, robotniczy charakter i wielokulturowość miasta, jego wyróżniki z przeszłości, są uzupełniane o centrum przemysłów kreatywnych czy tzw. Łódź filmową”.

Cieszę się, że na bieżącym posiedzeniu „Senat Rzeczypospolitej Polskiej w 600. rocznicę nadania praw miejskich Łodzi zauważa niezwykłe jej znaczenie i docenia wkład jej mieszkańców w rozwój Polski. W różnych okresach historycznych, czy w okresie Łodzi przemysłowej opisanej przez Władysława Reymonta w powieści «Ziemia obiecana», czy w okresie bezpośrednio po II wojnie światowej, kiedy Łódź pełniła rolę nieformalnej stolicy Polski, miasto odciskało istotne piętno na całym kraju”.

Będę głosował za niniejszą uchwałą. Dziękuję bardzo.