Zapis stenograficzny

– posiedzenie Komisji Obrony Narodowej (74.)

w dniu 17 października 2019 r.

Porządek obrad:

1. Informacja Ministerstwa Obrony Narodowej na temat wydatków obronnych w dziale 752 – „Pozostałe wydatki obronne”.

2. Sprawozdanie z działalności Komisji Obrony Narodowej Senatu Rzeczypospolitej Polskiej IX kadencji.

(Początek posiedzenia o godzinie 9 minut 04)

(Posiedzeniu przewodniczy przewodniczący Jarosław Rusiecki)

Przewodniczący Jarosław Rusiecki:

Dzień dobry państwu.

Witam państwa na posiedzeniu senackiej Komisji Obrony Narodowej – na ostatnim już posiedzeniu w tej kadencji, która upływa.

Szanowni Państwo, przedmiotem dzisiejszego posiedzenia są 2 punkty. Jeden punkt, wynikający z realizacji planu pracy komisji, dotyczy informacji ministra obrony narodowej na temat wydatków obronnych w dziale 752, w rozdziale „Pozostałe wydatki obronne”. W punkcie drugim jest przyjęcie sprawozdania z działalności Komisji Obrony Narodowej Senatu Rzeczypospolitej Polskiej IX kadencji.

Bardzo serdecznie witam państwa senatorów. Witam serdecznie pana Wojciecha Skurkiewicza, sekretarza stanu w Ministerstwie Obrony Narodowej – witam, Panie Ministrze. Witam pana Piotra Zuzankiewicza, dyrektora Departamentu Strategii i Planowania Obronnego w Ministerstwie Obrony Narodowej. Witam serdecznie pana płka Stanisława Sobalę, naczelnika Wydziału Przygotowań Obronnych w Departamencie Polityki Zbrojeniowej. Witam również serdecznie pana płka Grzegorza Kościka, zastępcę dyrektora Departamentu Polityki Zbrojeniowej. Witam serdecznie pana Krzysztofa Saka, pełniącego obowiązki naczelnika wydziału w Departamencie Budżetowym w Ministerstwie Obrony Narodowej. Witam serdecznie panią Anetę Cieślik, głównego specjalistę w Departamencie Zwierzchnictwa nad Siłami Zbrojnymi w Biurze Bezpieczeństwa Narodowego. Witam serdecznie pana płka Dariusza Owczarka, szefa Oddziału Planowania Finansowego w Sztabie Generalnym Wojska Polskiego. Witam serdecznie pana płka Marka Nienartowicza, szefa oddziału w Zarządzie Planowania Logistyki w Sztabie Generalnym Wojska Polskiego. Witam panią Irenę Śniegulę, naczelnika wydziału w Biurze Ministra Obrony Narodowej – witam serdecznie, Pani Naczelnik. Witam pana Mateusza Sarosieka, zastępcę dyrektora Departamentu Polityki Zbrojeniowej w Ministerstwie Obrony Narodowej. Witam państwa bardzo serdecznie.

Punkt 1. porządku obrad: informacja Ministerstwa Obrony Narodowej na temat wydatków obronnych w dziale 752 – „Pozostałe wydatki obronne”

Szanowni Państwo, w pierwszym punkcie poprosiłbym pana ministra Wojciecha Skurkiewicza o wprowadzenie do informacji na temat wydatków obronnych w dziale 752.

Bardzo proszę, Panie Ministrze.

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Obrony Narodowej Wojciech Skurkiewicz:

Dziękuję bardzo, Panie Przewodniczący.

Szanowni Państwo!

Chciałbym we wstępie powiedzieć kilka zdań, później moją wypowiedź uzupełnią pan dyrektor Piotr Zuzankiewicz i pan dyrektor Sarosiek. Jeżeli później będziecie państwo mieli konkretne wątpliwości, pytania, to będziemy uzupełniać na bieżąco nasze informacje.

Szanowni Państwo, Program Mobilizacji Gospodarki jest dokumentem planistycznym, który identyfikuje potrzeby w zakresie dostaw i remontów sprzętu wojskowego oraz dostaw środków bojowych na potrzeby Sił Zbrojnych, ale nie tylko Sił Zbrojnych, bo również służb podległych ministrowi spraw wewnętrznych, ministrowi sprawiedliwości, a także Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Odpowiedzialność za realizację zadań związanych z opracowaniem Programu Mobilizacji Gospodarki w państwie w czasie pokoju oraz za jego funkcjonowanie w czasie zagrożenia bezpieczeństwa państwa i wojny spoczywa na resorcie obrony narodowej, wprost – na ministrze obrony narodowej, który koordynuje całokształt działań podejmowanych przez militarne i pozamilitarne ogniwa systemu obronnego państwa. Zadanie to realizowane jest przez takie komórki organizacyjne jak Zarząd Logistyki – P4 w Sztabie Generalnym Wojska Polskiego oraz Departament Polityki Zbrojeniowej w Ministerstwie Obrony Narodowej.

Program stanowi podstawę do nakładania na przedsiębiorców o szczególnym znaczeniu gospodarczo-obronnym obowiązku utrzymania mocy produkcyjnych niezbędnych do realizacji zadań związanych z potrzebami obronnymi państwa w okresie zagrożenia bezpieczeństwa i w czasie wojny. Organami uprawnionymi do nakładania przedmiotowych zadań są minister obrony narodowej, jak również minister przedsiębiorczości i technologii. Utrzymanie przez przedsiębiorców mocy produkcyjnych oraz remontowych niezbędnych do realizacji zadań wynikających z PMG jest refundowane z budżetu państwa w ramach wydatków obronnych w dziale 752.

Teraz kilka słów na temat tego, jak to się prezentowało w latach minionych. W roku 2015 to była kwota 121 milionów zł i od tego roku była tendencja wzrostowa, bo później, w 2016 r., to były 124 miliony, w 2017 r. – 127 milionów 100 tysięcy zł, w roku 2018 – 130 milionów, na rok 2019 mieliśmy czy mamy w budżecie zapisaną kwotę 133 milionów 600 tysięcy zł.

Panie Przewodniczący, jeśli pan pozwoli, to więcej o PMG powie pan dyrektor Sarosiek, a jeżeli chodzi o Program Pozamilitarnych Przygotowań Obronnych Rzeczypospolitej Polskiej, to pan dyrektor Zuzankiewicz.

Przewodniczący Jarosław Rusiecki:

Bardzo proszę.

Pan dyrektor Sarosiek. Bardzo proszę.

Zastępca Dyrektora Departamentu Polityki Zbrojeniowej w Ministerstwie Obrony Narodowej Mateusz Sarosiek:

Dziękuję, Panie Przewodniczący.

Szanowana Komisjo! Panie Ministrze!

Ponieważ pan minister zrobił już wprowadzenie co do istoty i celu, to ja skupię się na kwestii finansowania Programu Mobilizacji Gospodarki.

Tak więc środki na finasowanie kosztów ponoszonych przez przedsiębiorców na utrzymanie mocy produkcyjnych planuje się w ramach ogólnej kwoty przeznaczonej na potrzeby obrony państwa i ujmuje się corocznie w ustawie budżetowej w dziale 752 „Obrona narodowa” w częściach, których dysponentami są organy nakładające zadania obrony związane z PMG, czyli w części 20 „Gospodarka”, rozdział 75215, oraz w części 29 „Obrona narodowa”, rozdział 75215.

Finansowanie Programu Mobilizacji Gospodarki na przestrzeni ostatnich lat mieściło się w przedziale od 82 milionów zł w 2009 r., poprzez 121 milionów w 2015 r., 124 – w 2016 r., 127 – w 2017 r., do 130 milionów w 2018 r., oraz, jak pan minister wspomniał, 133 miliony w 2019 r.

Pomimo zauważalnej tendencji wzrostowej w zakresie finansowania wydatków związanych z utrzymaniem mocy produkcyjnych, w omawianym okresie mieliśmy także do czynienia z całkowitą blokadą zaplanowanych środków finansowych lub też z radykalnym ich zmniejszeniem. Powyższa sytuacja spowodowana była oszczędnościami i ograniczeniami budżetowymi wprowadzonymi w naszym kraju w latach 2010 i 2013.

Na dotacje w 2019 r. dla wskazanych w Programie Mobilizacji Gospodarki na lata 2017–2026 przedsiębiorców o szczególnym znaczeniu gospodarczo-obronnym, na których możliwe było nałożenie zadań związanych z utrzymaniem mocy produkcyjnych lub remontowych niezbędnych do zapewnienia dostaw i remontów sprzętu wojskowego oraz dostaw środków bojowych przewidzianych do realizacji w okresie zagrożenia bezpieczeństwa państwa i w czasie wojny, zaplanowano i przeznaczono kwotę 133,6 miliona zł, w tym 26,1 miliona zł w części 20 „Gospodarka”, dział 752 „Obrona narodowa”, rozdział 75215 „Zadania związane z utrzymywaniem mocy rezerwowych ze względu na potrzeby Sił Zbrojnych RP”; z kolei w części 29 „Obrona narodowa”, dział 752 „Obrona narodowa”, rozdział 75215 kwota ta wyniosła 107,5 miliona zł.

Podsumowując: sytuacja geopolityczna oraz zmiany w relacjach międzynarodowych determinują konieczność podjęcia kroków dostosowujących funkcjonowanie państwa do nowych warunków. W celu zwiększenia możliwości ulokowania zgłaszanych do PMG potrzeb niezbędny jest rozwój krajowego potencjału produkcyjnego w oparciu o finansowe wsparcie państwa i przyjęcie stabilnej polityki wobec przemysłu zbrojeniowego.

Aktualnie trwa proces uzgodnień międzyresortowych opracowanego w resorcie obrony narodowej projektu nowej ustawy o organizowaniu zadań na rzecz obronności państwa, realizowanych przez przedsiębiorców i o programie mobilizacji gospodarki, która to ustawa m.in. kompleksowo ureguluje system mobilizacji gospodarki w państwie oraz zadania i obowiązki w tym zakresie organów administracji państwowej oraz przedsiębiorców. Głównym efektem projektowanej ustawy będzie uporządkowanie rozwiązań prawnych umożliwiających systemowe nakładanie zadań obronnych na przedsiębiorców, sprawowanie nadzoru nad ich realizacją, a także motywujących przedsiębiorców do ich realizacji. Regulacje prawne zawarte w projektowanej ustawie pozwolą również na dostosowanie PMG do zmieniających się potrzeb obronnych państwa, co może mieć decydujący wpływ na zwiększenie możliwości zabezpieczenia przez krajowy potencjał przemysłu obronnego potrzeb zgłaszanych do PMG – zwłaszcza potrzeb Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej – na poziomie gwarantującym właściwe ich funkcjonowanie w okresie zagrożenia bezpieczeństwa i obronności państwa.

To tyle z mojej strony, Panie Ministrze, Panie Przewodniczący. Jeżeli są jakieś pytania, to…

Przewodniczący Jarosław Rusiecki:

Dziękuję.

Poprosimy jeszcze pana dyrektora Zuzankiewicza o kontynuację. I później będą…

Bardzo proszę.

Dyrektor Departamentu Strategii i Planowania Obronnego w Ministerstwie Obrony Narodowej Piotr Zuzankiewicz:

Dziękuję bardzo, Panie Przewodniczący.

Wysoka Komisjo! Panie Ministrze!

Ja chciałbym przybliżyć panom senatorom, Wysokiej Komisji, informacje dotyczące drugiego programu, który wpisuje się w przygotowania obronne, czyli Programu Pozamilitarnych Przygotowań Obrony Rzeczypospolitej Polskiej.

Jest to dokument, który jest sporządzany w oparciu o rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 czerwca 2004 r. w sprawie warunków i trybu planowania i finansowania zadań wykonywanych w ramach przygotowań obronnych państwa przez organy administracji rządowej i organy samorządu terytorialnego. Dokument ten jest sporządzany przez ministra obrony narodowej po zasięgnięciu opinii ministrów, kierowników urzędów centralnych, a także urzędów, które podlegają kierownikom, ministrom i urzędom centralnym, jak również wojewodów, ponieważ to te organy są beneficjentami Programu Pozamilitarnych Przygotowań Obronnych RP. Ostatecznie dokument zatwierdzany jest przez prezesa Rady Ministrów. Do niedawna dokument był sporządzany w perspektywie 10-letniej, ale w związku ze zmianą, z wydłużeniem okresu planistycznego również w przypadku programowania rozwoju Sił Zbrojnych do 15 lat, obecna perspektywa tego dokumentu jest także 15-letnia. Kolejny dokument, który będzie sporządzany, będzie już przygotowany w tej perspektywie.

Aktualny dokument jest sporządzony na lata 2017–2026, podpisany został 10 lutego 2017 r. Trwają prace, tak jak wspomniałem, nad kolejną edycją, która będzie obowiązywała w latach 2021–2035.

Jeżeli chodzi o zadania czy kategorie zadań, które są ujmowane w Programie Pozamilitarnych Przygotowań Obronnych RP, to są to: zadania dla pozamilitarnych elementów struktury systemu obronnego państwa, związane z przygotowaniem systemu kierowania bezpieczeństwem narodowym; drugi ważny element to zaspokajanie potrzeb Sił Zbrojnych i sojuszniczych sił zbrojnych przez sektor pozamilitarny – dotyczy to przede wszystkim kwestii transportu i realizacji celów NATO nałożonych na administrację rządową; trzeci obszar to przygotowanie do militaryzacji i ochrony obiektów szczególnie ważnych dla bezpieczeństwa i obronności państwa; kolejny obszar to szkolenie obronne administracji publicznej i przedsiębiorców, a także kontrola wykonywania zadań obronnych w sektorze pozamilitarnym.

Jeżeli chodzi o kwoty przewidziane w Programie Pozamilitarnych Przygotowań Obronnych, to historycznie wygląda to tak: w 2016 r. była to kwota prawie 37,5 miliona zł, a realizacja tego programu była na poziomie 91%; w roku 2017 objęła ona kwotę 37 milionów z realizacją 94 milionów…

(Głos z sali: Procent.)

…procent, przepraszam; z kolei w 2018 r. była to już kwota 91 milionów z realizacją na poziomie 97%. W tym roku, na 2019 r., przewidziano kwotę 94 milionów 182 tysięcy zł plus dodatkowo, w ramach Funduszu Dróg Samorządowych, 500 milionów zł.

Jeżeli chodzi o ten wzrost kwot pomiędzy rokiem 2017 i 2018, to był on związany ze wzrostem wydatków na zabezpieczenie kwestii transportowych na rzecz Sił Zbrojnych – dotyczyło to przede wszystkim zakupu wagonów kolejowych na potrzeby Sił Zbrojnych, a także modernizacji linii kolejowych o charakterze obronnym.

Jeżeli chodzi o rok 2019, to najważniejszą różnicę wobec kwoty z roku 2018 stanowią środki przeznaczone na Fundusz Dróg Samorządowych – kwota 500 milionów zł to jest dotacja na drogi o charakterze obronnym wskazane w zarządzeniu ministra infrastruktury, inwestycje w drogi wskazane przez Siły Zbrojne i Ministerstwo Obrony Narodowej jako niezbędne, które z punktu widzenia Sił Zbrojnych powinny być zmodernizowane.

Podsumowując: jak wynika z danych, które państwu przedstawiłem, systematycznie rosną wydatki na Program Pozamilitarnych Przygotowań Obronnych RP, które wynikają przede wszystkim z rosnących potrzeb Sił Zbrojnych, a także – to druga istotna przyczyna – ze zwiększonej obecności wojsk sojuszniczych na terenie Polski. Identyfikowane są nowe potrzeby w dziedzinie transportu, jak również utrzymania punktów dostępowych przez przedsiębiorców telekomunikacyjnych, ważna jest też infrastruktura wojskowa. Konieczność inwestycji w infrastrukturę drogową związana jest też ze zwiększaniem obecności wojsk sojuszniczych na terenie RP. Tak że w chwili obecnej największą kwotowo pozycją jest oczywiście Fundusz Dróg Samorządowych i kwota 500 tysięcy zł. Dziękuję bardzo.

Przewodniczący Jarosław Rusiecki:

Bardzo dziękuję panu dyrektorowi, jak również panu ministrowi.

Myślę, że to jest moment na rozpoczęcie dyskusji.

Kto z państwa senatorów ma pytanie dotyczące przedstawionej informacji?

Ja sobie pozwolę zadać pytanie o tę największą kwotę, która tych spraw dotyczy, a jest ona w dużym zainteresowaniu samorządów –mówię o Funduszu Dróg Samorządowych – szczególnie w tym obszarze, gdzie te drogi o charakterze obronnym służą też w sumie społeczności lokalnej. Jak pan minister, jak panowie dyrektorzy i jak panowie oficerowie określają poziom współpracy i współdziałania z samorządami w tym zakresie? Czy mamy tu chęć współpracy i wspólnego działania?

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Obrony Narodowej Wojciech Skurkiewicz:

Bez wątpienia zainteresowanie ze strony samorządów jest bardzo duże i jest to element również rządowego programu budowy dróg gminnych i powiatowych. Nasza kwota czy nasz wsad do tej puli w wysokości pół miliarda złotych może być przeznaczony wyłącznie na modernizację czy przebudowę dróg o charakterze obronnym. Jest stworzony katalog dróg, które są niezbędne z punktu widzenia obronnego Rzeczypospolitej, i wyłącznie na nie ta kwota może być przeznaczona. Te odcinki dróg są w różnych miejscach ulokowane, są one dłuższe, krótsze, bardzo często są one gdzieś w obszarach okołopoligonowych, lotniskowych jednostek, są to też drogi związane z funkcjonowaniem tzw. DOL, czyli drogowych odcinków lotniskowych. Samorządy mają wiedzę na temat tego, które drogi na ich terenie są w katalogu dróg o strategicznym znaczeniu obronnym. To jest katalog, który ma charakter niejawny, niestety, ale samorządy mają do tego dostęp, mają pełną wiedzę w tym zakresie.

Przewodniczący Jarosław Rusiecki:

Bardzo dziękuję.

Kto z państwa senatorów jeszcze ma pytanie?

Bardzo proszę, pan przewodniczący Jerzy Wcisła. Bardzo proszę.

Senator Jerzy Wcisła:

Ja mam, Panie Ministrze, pytanie dotyczące interpretacji tych funduszy. Bo Fundusz Dróg Samorządowych jest określony, to jest w tym roku bodajże ponad 6 miliardów zł, i fundusz na obronę narodową też jest określony. Tu jest 500 milionów zł, pół miliarda, w funduszu na obronę i w funduszu na drogi samorządowe. To są te same pieniądze, tak? Czyli one są ujęte w dwóch funduszach?

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Obrony Narodowej Wojciech Skurkiewicz:

W ramach tej kwoty 6 miliardów zł, która jest w Funduszu Dróg Samorządowych, 500 milionów zł to jest ta część budżetu Ministerstwa Obrony Narodowej, która jest przeznaczona wyłącznie na drogi o charakterze obronnym.

Senator Jerzy Wcisła:

Rozumiem więc, że te pół miliarda jest ujęte i w jednym, i w drugim funduszu, czyli jeżeli dodamy środki na fundusz obrony narodowej i Fundusz Dróg Samorządowych, to wyjdzie nam pół miliarda więcej, niż jest w rzeczywistości. Czy się mylę?

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Obrony Narodowej Wojciech Skurkiewicz:

Fundusz Dróg Samorządowych to jest, jako 100%, 6 miliardów zł. W tej kwocie 6 miliardów zł z części 29 budżetu, czyli z budżetu ministra obrony narodowej, jest wyznaczona kwota 500 milionów zł, w ramach tych 6 miliardów. My więc uzurpujemy sobie prawo, jako Ministerstwo Obrony Narodowej, do tego, aby również poddać weryfikacji – na zasadzie priorytetyzacji tych działań – to, jakie drogi będą realizowane spośród tych, które zgłaszają do nas samorządy. Mamy określone priorytety, jeżeli chodzi o rozwój Sił Zbrojnych, również jeżeli chodzi o modernizację, jeżeli chodzi o rozwój infrastruktury wojskowej. Tak że spośród tego katalogu… Zgłasza się do nas np. ok. 100 czy 150 samorządów, a my wybieramy te inwestycje, które mogą być realizowane z tej puli 500 milionów zł w ramach 6 miliardów.

Przewodniczący Jarosław Rusiecki:

I to będzie z przeznaczeniem na drogi o znaczeniu strategicznym. Dziękuję bardzo.

Kto z państwa senatorów ma jeszcze pytanie co do tego punktu? Nikt.

Skoro nie ma pytań, to bardzo serdecznie dziękuję.

Punkt 2. porządku obrad: sprawozdanie z działalności Komisji Obrony Narodowej Senatu Rzeczypospolitej Polskiej IX kadencji

Pozostał mi do realizacji punkt drugi: sprawozdanie z działalność Komisji Obrony Narodowej w mijającej IX kadencji.

Państwo senatorowie zapoznali się z przedstawionym dokumentem. Jeśli są jakieś pytania, to bardzo proszę… A jeśli nie, to proponuję, żebyśmy przyjęli go przez aklamację. Nie jest to dokument, który wymaga przegłosowania.

Skoro jest zgoda, to bardzo dziękuję.

Szanowni Państwo, tym posiedzeniem zamykamy merytoryczną pracę w Komisji Obrony Narodowej. Chciałbym bardzo serdecznie podziękować wszystkim państwu senatorom. Zdajemy sobie sprawę, że nie są tu obecni – ponieważ równolegle odbywają się przed ostatnim posiedzeniem Senatu posiedzenia komisji merytorycznych… Chciałbym wszystkim państwu senatorom podziękować za owocną współpracę, przeprosić, jeśli były jakieś niedociągnięcia, i obiecać, że będziemy naprawiać to wspólnie – bo chyba znajdziemy się tu w następnej kadencji Senatu w tym samym gronie.

Chciałbym bardzo też serdecznie podziękować pracownikom kancelarii – panu Andrzejowi Łopuskiemu, starszemu sekretarzowi Komisji Obrony Narodowej w Senacie, za współpracę i owocne działanie w ciągu kadencji.

Szczególne podziękowania, Panie Ministrze, składam na ręce pana jako przedstawiciela kierownictwa Ministerstwa Obrony Narodowej odpowiedzialnego za współpracę parlamentarną. Bardzo serdecznie dziękuję za te wszystkie nasze owocne spotkania i posiedzenia, za uczestnictwo nie tylko tutaj, na obradach komisji, również w merytorycznych rozmowach pogłębiających poszczególne zagadnienia, które były realizowane na forum komisji, ale również na sali plenarnej Senatu. Bardzo serdecznie dziękuję i proszę przekazać panu ministrowi Błaszczakowi podziękowania za dobrą pracę w tej mijającej kadencji.

Pozwolę sobie skierować też podziękowania dla wszystkich pracowników cywilnych Ministerstwa Obrony Narodowej, a szczególne oczywiście dla wszystkich żołnierzy Wojska Polskiego na czele z szefem Sztabu Generalnego, z dowódcą generalnym, dowódcą operacyjnym, dowódcą Komponentu Wojsk Specjalnych, dowódcą Wojsk Obrony Terytorialnej. Wszystkim oficerom, żołnierzom Wojska Polskiego za dobrą i solidną służbę bardzo serdecznie dziękuję. I życzę, żeby przyszła kadencja była równie owocna dla Polskich Sił Zbrojnych. W ostatnim tygodniu przed wyborami podpisany został przez pana ministra obrony narodowej bardzo ważny dokument o modernizacji technicznej w perspektywie, jak właśnie tutaj pan minister i panowie dyrektorzy mówili, już 15-letniej, wyznaczający cele i zadania modernizacji Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej. Sądzę że wypowiadam się tu w imieniu kolegów senatorów, którzy do tej pory pracowali, ale i dalej będą pracowali w Senacie Rzeczypospolitej, że dołożymy starań, aby wspierać polskie Siły Zbrojne.

Bardzo dziękuję, Panie Ministrze, bardzo dziękuję, Panowie Oficerowie, dziękuję państwu.

Zamykam posiedzenie…

(Wypowiedź poza mikrofonem)

A, przepraszam.

Senator Robert Mamątow:

Ja tylko w kwestii formalnej. Chciałbym pogratulować panu ministrowi tego, że wraca do Senatu, i dobrego wyniku w wyborach. Teraz będzie to silniejsza reprezentacja Senatu. Dziękuję bardzo i gratuluję.

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Obrony Narodowej Wojciech Skurkiewicz:

Bardzo dziękuję, Panie Senatorze. Wracam po 4 latach banicji.

Przewodniczący Jarosław Rusiecki:

No, raczej rozszerzenia perspektyw i możliwości działania. Ale ja również dołączam się do tych gratulacji.

Dziękuję bardzo.

Zamykam ostatnie posiedzenie Komisji Obrony Narodowej Senatu Rzeczypospolitej w IX kadencji.

Dziękuję państwu bardzo.

(Koniec posiedzenia o godzinie 9 minut 28)