Przemówienie senator Jolanty Hibner w dyskusji nad punktem 1. porządku obrad

Przemówienie senator Jolanty Hibner w dyskusji nad punktem 1. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

W dniach 31 stycznia 2023 r. i 2 lutego 2023 r. wpłynęły 2 projekty uchwały dotyczącej upamiętnienia 160. rocznicy wybuchu Powstania Styczniowego autorstwa, odpowiednio, grupy senatorów reprezentowanych przez pana senatora Marka Komorowskiego, druk senacki nr 914, i pana senatora Michała Kamińskiego, druk senacki nr 915.

Przyczyn wybuchu powstania styczniowego było kilka. Narastająca rusyfikacja i łamanie prawa wywoływały opór społeczny i zakładanie tajnych organizacji patriotycznych. Do aktywizacji działań niepodległościowych pobudziła Polaków m.in. klęska Rosji w wojnie krymskiej. Z kolei zapowiedź poboru 12 tysięcy Polaków do wojska carskiego spowodowała powstanie Centralnego Komitetu Narodowego. Planował on reformy społeczne, powołał policję i zaczął zbierać podatki przeznaczone na zakup broni. Działaniami powstańczymi kierowali dowódcy powołani przez Rząd Narodowy, wyłoniony z Centralnego Komitetu Narodowego. Byli to kolejno Ludwik Mierosławski, Marian Langiewicz i Romuald Traugutt, którego stracono na stokach warszawskiej Cytadeli. Rosyjska przewaga militarna, terror, publiczne egzekucje, rzeź ludności cywilnej i wywózki na Sybir przyczyniły się do upadku powstania.

Uchwała w sprawie upamiętnienia 160. rocznicy wybuchu Powstania Styczniowego jest bardzo potrzebna. W czasie, w którym słowa ,,patriotyzm”, ,,miłość do ojczyzny” czy ,,bohaterstwo” stały się nic nieznaczącymi określeniami, przypomnienie tak wielkiego i bohaterskiego zrywu niepodległościowego jest absolutnie konieczne.

Nawiązanie do obecnej sytuacji w Ukrainie i Białorusi jest uzasadnione. Dyktatorskie rządy w Białorusi i wprowadzony tam terror przerwały marsz narodu białoruskiego do wolności i demokracji.

Oba projekty uchwał zawierają wątki historyczne, choć uwzględniają różne aspekty związane z powstaniem. Niestety w żadnym z nich nie podano nazwisk przywódców powstania. Dlatego bez względu na to, który z projektów zostanie przyjęty przez Wysoką Izbę, proponuję dodać do jego treści następujący akapit: „Powstaniem kierowali kolejno Ludwik Mierosławski, Marian Langiewicz i Romuald Traugutt, który został stracony na stokach warszawskiej Cytadeli”.

Przemówienie senatora Adama Szejnfelda w dyskusji nad punktem 1. porządku obrad

Przemówienie senatora Adama Szejnfelda w dyskusji nad punktem 1. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

W pierwszym akapicie projektu uchwały Senatu RP w sprawie upamiętnienia 160. rocznicy wybuchu Powstania Styczniowego zaznacza się: „160 lat temu będące pod rosyjskim jarzmem narody tworzące dawną Rzeczpospolitą – Polacy i Litwini, a także wykuwający swą tożsamość narodową Ukraińcy i Białorusini oraz przedstawiciele żydowskiej wspólnoty religıjnej – chwyciły za broń”. To bardzo istotne, że tak różni ludzie – różniący się urodzeniem, religią czy stanem – wspólnie stanęli do walki o wyzwolenie z rosyjskiej niewoli i odtworzenie wspólnoty wolności. Powstanie styczniowe, okupione krwią walczących i męczeństwem prześladowanych, stało się najważniejszym dla nas punktem odniesienia także w zakresie rozumienia nowoczesnego patriotyzmu.

Dzisiaj, kiedy i my, i Litwini cieszymy się wolnością i członkostwem w rodzinie demokratycznych krajów Europy, warto i należy pamiętać o tych, którzy tworzyli i umacniali naszą narodową tożsamość.

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 1. porządku obrad

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 1. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

W dniu dzisiejszym rozpatrujemy projekt uchwały w sprawie upamiętnienia 160. rocznicy wybuchu Powstania Styczniowego, bo to właśnie „160 lat temu, 22 stycznia 1863 roku w Królestwie Polskim i 1 lutego 1863 r. na Litwie, wybuchło Powstanie Styczniowe, które było największym zrywem narodowowyzwoleńczym w okresie zaborów, skierowanym przeciwko Imperium Rosyjskiemu. Udział w powstaniu wzięło około 350 tysięcy osób ze wszystkich klas społecznych, powstało państwo podziemne, a do jesieni 1864 roku stoczono około 1200 bitew. Powstańcy walczyli z rosyjskim zaborcą o własny byt narodowy. Choć po półtorarocznej, nierównej walce Powstanie upadło, to jednak było przykładem heroicznej walki o niepodległość i suwerenność Polski oraz stało się inspiracją dla następnych pokoleń Polaków.

Polskie straty były duże. Szacuje się, że zginęło 30 tysięcy powstańców, a 40 tysięcy zostało zesłanych na Syberię. Przywódców powstania wieszano i rozstrzeliwano. Konfiskowano majątki powstańców. Przeprowadzono intensywną rusyfikację ziem polskich, między innymi zabroniono oficjalnie używać języka polskiego i wprowadzono nakaz prowadzenia ksiąg parafialnych w języku rosyjskim. Zniesiono autonomię Królestwa Polskiego, odbierano miastom sprzyjającym powstańcom prawa miejskie, doprowadzając do ich upadku, likwidowano klasztory. Naród Polski się jednak nie poddał. Duch wolności trwał, a około 3700 powstańców doczekało odzyskania przez Polskę niepodległości w 1918 roku”.

Jak podkreślono w projekcie uchwały w druku nr 914, „II Rzeczpospolita uhonorowała żyjących weteranów Powstania Styczniowego, nadając im stopnie podporuczników z prawem do stałej pensji państwowej i do noszenia specjalnych granatowych mundurów z karmazynowymi wyłogami.

Ostatni powstaniec styczniowy zmarł po II wojnie światowej w 1946 roku”.

Cieszę się, że w dniu dzisiejszym Senat „oddaje hołd powstańcom styczniowym, dziękując za ich głęboki i szczery patriotyzm, który połączył wszystkie klasy społeczne: szlachtę, ziemiaństwo, inteligencję i chłopstwo w walce o wolną i niepodległą Ojczyznę”.

Będę głosował za niniejszą uchwałą, mam nadzieję, że podejmiemy ją jednogłośnie. Dziękuję bardzo.

Przemówienie senator Jolanty Hibner w dyskusji nad punktem 2. porządku obrad

Przemówienie senator Jolanty Hibner w dyskusji nad punktem 2. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

W dniu 31 stycznia 2023 r. grupa senatorów reprezentowanych przez pana senatora Kazimierza Michała Ujazdowskiego wniosła projekt uchwały w sprawie upamiętnienia 450. rocznicy uchwalenia konfederacji warszawskiej – druk senacki nr 913.

Cudze chwalicie, swojego nie znacie. To mądre polskie przysłowie doskonale ilustruje świadomość tego, czym była konfederacja warszawska. Ustawa ta została włączona do artykułów henrykowskich, zbioru aktów prawnych o charakterze konstytucyjnym. Zakładała ona zachowanie pokoju religijnego między katolikami a protestantami. Na tle Europy, w której narastała era krwawych wojen religijnych zapoczątkowanych w noc św. Bartłomieja, Polska była jedynym „krajem bez stosów”.

Projekt uchwały Senatu w sprawie upamiętnienia 450. rocznicy uchwalenia konfederacji warszawskiej jest bardzo potrzebny. Przypomina on, jak nowoczesnym i tolerancyjnym krajem była Rzeczpospolita w XVI w. Szkoda, że w XXI w. wiele z tych wartości ulega wypaczeniu.

Proponowany projekt uchwały przypomina również o fakcie umieszczenia w 2003 r. aktu konfederacji warszawskiej na liście programu UNESCO „Pamięć Świata”.

Popieram przyjęcie uchwały w sprawie upamiętnienia 450. rocznicy uchwalenia konfederacji bez poprawek.

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 2. porządku obrad

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 2. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Rozpatrujemy dziś projekt uchwały w sprawie upamiętnienia 450. rocznicy uchwalenia konfederacji warszawskiej. W dniu 28 stycznia 1573 r. został podpisany akt konfederacji warszawskiej wprowadzającej w Rzeczypospolitej Obojga Narodów tolerancję religijną. Musimy jednak pamiętać, że Korona i Litwa były krajami wielu kultur i religii jeszcze przed nastaniem reformacji. Na terenach tych państw żyli obok siebie we względnej zgodzie wyznawcy obrządku rzymskiego, prawosławni, Żydzi i muzułmańscy Tatarzy. O polskiej tolerancji świadczył akt hołdu pruskiego. Dzisiaj możemy powiedzieć, będąc dumni z naszej historii, że już w XVI w. to Polska uczyła Europę, jak powinna wyglądać tolerancja. Bo gdy w Europie Zachodniej płonęły stosy, a ludzie mordowali się w imię religii, w Rzeczypospolitej doszło do niebagatelnego wydarzenia. Podpisano dokument gwarantujący wolność wyznania.

Jak podkreślono w projekcie uchwały: „Konsekwencją był błyskawiczny rozwój ówczesnej Rzeczypospolitej, nazywany do dziś złotym wiekiem. W «kraju bez stosów» osiedlali się bowiem ludzie różnych wyznań z całej Europy, wzbogacając kraj kulturowo i finansowo. Rangę wydarzenia zauważyło także UNESCO, umieszczając w 2003 roku akt konfederacji warszawskiej na światowej liście programu Pamięć Świata”.

Cieszę się, że w dniu dzisiejszym Senat Rzeczypospolitej Polskiej, uznając doniosłą rolę konfederacji warszawskiej, upamiętnia czterysta pięćdziesiątą rocznicę jej uchwalenia. Będę głosował za projektowaną uchwałą. Dziękuję bardzo.

Przemówienie senatora Przemysława Błaszczyka w dyskusji nad punktem 3. porządku obrad

Przemówienie senatora Przemysława Błaszczyka w dyskusji nad punktem 3. porządku obrad

Dziś rozpatrujemy ustawę o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach w zakresie niektórych źródeł ciepła w związku z sytuacją na rynku paliw oraz niektórych innych ustaw. Wnioskodawcą tej nowelizacji jest minister klimatu i środowiska. W ustawie są zawarte zapisy, które zapewniają wsparcie dla gospodarstw domowych oraz podmiotów użyteczności publicznej, dla których ciepło dostarczają do kaloryferów przedsiębiorstwa energetyczne.

To wsparcie będzie realizowane poprzez pokrycie części należności odbiorców ciepła wobec przedsiębiorstw energetycznych prowadzących działalność niekoncesjonowaną w zakresie sprzedaży ciepła. Nowe dodatki otrzymają ciepłownie i obywatele, którzy mają wyższe rachunki za ogrzewanie. Prezes URE obliczy i opublikuje w terminie 10 dni od dnia wejścia w życie ustawy informację o maksymalnej cenie dostawy ciepła przez przedsiębiorstwa energetyczne posiadające koncesję i wykonujące działalność gospodarczą w zakresie sprzedaży ciepła. Przedsiębiorstwa nieposiadające koncesji samodzielnie ustalą maksymalną cenę dostawy ciepła.

Projektowana regulacja przewiduje, że maksymalna cena dostawy ciepła zostanie wprowadzona do stosowania w okresie od dnia l marca 2023 r. do dnia 31 grudnia 2023 r. w rozliczeniach z odbiorcami w gospodarstwach domowych oraz dla podmiotów użyteczności publicznej przez pokrycie części należności odbiorców ciepła wobec przedsiębiorstw energetycznych prowadzących działalność niekoncesjonowaną i koncesjonowaną w zakresie sprzedaży ciepła wynikających ze wzrostu kosztów ogrzewania przez wyrównywanie w celu ograniczenia wzrostu opłat za ciepło na określonym poziomie. Dzięki zaprojektowanemu mechanizmowi wsparcia, jeśli nastąpi wzrost cen dostawy ciepła, obejmujących wszystkie opłaty i stawki nałożone na odbiorcę ciepła, większy niż 40% w stosunku do cen obowiązujących na dzień 30 września 2022 r., przedsiębiorstwa energetyczne otrzymają wyrównanie, tak aby odbiorca będący podmiotem uprawnionym nie został obciążony nadmiernym wzrostem kosztów ogrzewania. 30 września 2022 r. to dzień przed wprowadzeniem mechanizmu średniej ceny wytwarzania ciepła z rekompensatą.

Zapisy ustawy są bardzo dobre i przemyślane. Zdecydowanie popieram niniejszą ustawę. Dziękuję bardzo.

Przemówienie senator Agnieszki Gorgoń-Komor w dyskusji nad punktem 3. porządku obrad

Przemówienie senator Agnieszki Gorgoń-Komor w dyskusji nad punktem 3. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Szanowni Państwo Senatorowie!

Ustawa o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach w zakresie niektórych źródeł ciepła w związku z sytuacją na rynku paliw oraz niektórych innych ustaw zapewnia wsparcie dla gospodarstw domowych i instytucji użyteczności publicznej, takich jak np. szpitale, szkoły czy przedszkola. To wsparcie ma być wykonane poprzez zmniejszenie opłat dotyczących dostaw ciepła, a dokładnie ustalenie mechanizmu maksymalnej ceny dostawy ciepła.

Na podstawie zaprojektowanego mechanizmu wsparcia, kiedy nastąpi wzrost cen dostawy ciepła większy niż 40% w stosunku do cen obowiązujących na dzień 30 września 2022 r., przedsiębiorstwa energetyczne otrzymają wyrównanie, tak aby odbiorca mieszczący się w katalogu podmiotów uprawnionych nie został obciążony nadmiernymi kosztami ciepła.

Wsparcie jest konieczne, to nie podlega wątpliwości, ceny poszybowały gigantycznie w górę. Jednakże ta ustawa budzi wiele wątpliwości, brak jest pewnych ważnych szczegółów. W ustawie brakuje doprecyzowania metody obliczania nowych cen i stawek dla odbiorców, przy zastosowaniu maksymalnej ceny dostawy. Brak też doprecyzowania, czy przedsiębiorstwo zajmujące się dystrybucją, obrotem ciepła, a nie wytwarzaniem w danym systemie, jest uprawnione do zmiany, tj. do stosowania innych cen dla odbiorców w zakresie wykraczającym poza działalność tego przedsiębiorstwa. W ustawie brak jest również wyraźnego rozstrzygnięcia, czy odbiorcy będący podmiotami użyteczności publicznej, którzy nie złożyli dotychczas oświadczenia, o którym mowa w art. 6 ust. 1 ustawy, skorzystają z rozliczenia, o którym mowa w art. 12e, za okres od 1 października 2022 r. do 28 lutego 2023 r.

Biuro Legislacyjne Senatu także wskazało na wiele aspektów, które wymagają doprecyzowania.

Ta ustawa wymaga poprawek i wprowadzenia ważnych szczegółów. Dziękuję za uwagę.

Przemówienie senatora Janusza Gromka w dyskusji nad punktem 3. porządku obrad

Przemówienie senatora Janusza Gromka w dyskusji nad punktem 3. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Ustawa o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach w zakresie niektórych źródeł ciepła w związku z sytuacją na rynku paliw oraz niektórych innych ustaw wprowadza wsparcie dla gospodarstw domowych i instytucji użyteczności publicznej, takich jak np. szpitale, szkoły czy przedszkola, poprzez zmniejszenie opłat dotyczących dostaw ciepła. Chodzi tutaj o ustalenie mechanizmu maksymalnej ceny dostawy ciepła.

Zaprojektowany mechanizm wsparcia polega na tym, że w sytuacji, kiedy nastąpi wzrost cen dostawy ciepła większy niż 40% w stosunku do cen obowiązujących na dzień 30 września 2022 r., przedsiębiorstwa energetyczne otrzymają wyrównanie, tak aby odbiorca mieszczący się w katalogu podmiotów uprawnionych nie został obciążony nadmiernymi kosztami ciepła. W ten sposób wzrost cen ciepła dla odbiorców indywidualnych i instytucji użyteczności publicznej ulegnie ograniczeniu do ustalonego poziomu, który będzie zależny od historycznych cen dostawy ciepła. Maksymalną cenę ciepła obwarowano w ustawie limitem wynikającym ze średniej ceny wytwarzania ciepła z rekompensatą, tak aby nie doszło do nadmiernych wzrostów cen ciepła w lokalizacjach, w których podwyżki cen ciepła miały miejsce przed dniem 30 września 2022 r. W takim przypadku w rozliczeniach z obiorcami przedsiębiorstwo ciepłownicze będzie zobowiązane wykorzystywać cenę najkorzystniejszą dla odbiorcy.

W tym miejscu należy przypomnieć o prostym rozwiązaniu, które zaproponowała Koalicja Obywatelska, a które znacząco wpłynęłoby na ceny gazu, który jest podstawowym źródłem ciepła w wielu polskich domach i budynkach użyteczności publicznej – o obniżeniu stawki VAT z 23% do 5%. Rząd może to zrobić, ale nie chce wprowadzić niższej stawki i odciążyć gospodarstw domowych.

Przemówienie senatora Aleksandra Pocieja w dyskusji nad punktem 3. porządku obrad

Przemówienie senatora Aleksandra Pocieja w dyskusji nad punktem 3. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Wszyscy z przerażeniem obserwujemy, co dzieje się na rynku paliwowym w Polsce w ostatnim czasie. Ogromne wzrosty cen ciepła rujnują domowe budżety, a dalsza działalność wielu podmiotów stoi pod znakiem zapytania.

Ustawą o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach w zakresie niektórych źródeł ciepła w związku z sytuacją na rynku paliw oraz niektórych innych ustaw rząd stara się złagodzić sytuację, obniżyć ceny ogrzewania i zapobiec dalszym ich wzrostom w przyszłości. I bardzo dobrze, bo rząd ma wiele na sumieniu w tej kwestii, choć nie raz całą winę za obecny stan rzeczy próbował zrzucić wyłącznie na wojnę w Ukrainie. Można powiedzieć: lepiej późno niż później… Były co prawda tarcze, dodatki – rozwiązania tak skuteczne i tak przemyślane, jak to w PiS bywa, że Polaków w dalszym ciągu dosłownie dobijają rosnące ceny dostawy ciepła.

Wedle nowych zasad poziom cen nie będzie mógł wzrosnąć o więcej niż 40% względem cen i stawek z dnia 30 września 2022 r. Jeśli jednak wzrost będzie większy, przedsiębiorstwa energetyczne dostaną wyrównanie. Zmiany te dotyczą gospodarstw domowych oraz instytucji użyteczności publicznej, takich jak np. szpitale, przedszkola, szkoły czy domy opieki. Są to poniekąd filary naszego życia społecznego i od ich sprawnego funkcjonowania zależy dobrostan Polaków, dlatego tak ważne jest wsparcie tych podmiotów.

W związku z tym uważam, że wprowadzenie zmian poprzez tę ustawę, mających na celu ochronę znacznej części społeczeństwa, jest zasadne.

Dodam tylko, że Sejm nie zgodził się na to, aby taką ochroną objąć także mikro-, małe i średnie przedsiębiorstwa. Jak wiemy, to właśnie takich firm jest w Polsce najwięcej i mają one największy udział w tworzeniu PKB. Na nich w dużej mierze opiera się gospodarka Polski. Niemal każdego dnia w mediach przywoływane są historie o upadających biznesach, małych, średnich, rodzinnych, nawet takich z wieloletnią tradycją, zamykają się kolejne lokale gastronomiczne, a właścicielka jednej z piekarni popełniła samobójstwo, gdy zobaczyła rachunek za gaz. Z niepokojem myślę o tym, co będzie, jeśli ten trend się utrzyma.

Dlatego moim zdaniem rząd powinien pochylić się także nad możliwością udzielenia pomocy małym i średnim przedsiębiorstwom. Może rząd, zamiast wydawać nasze pieniądze na kolejne wille ministra Czarnka, przekieruje je tam, gdzie są społeczeństwu naprawdę potrzebne.

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 3. porządku obrad

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 3. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Rządowy projekt nowelizacji ustawy o szczególnych rozwiązaniach w zakresie niektórych źródeł ciepła w związku z sytuacją na rynku paliw oraz niektórych innych ustaw dotyczy wprowadzenia maksymalnej ceny dostawy ciepła przez przedsiębiorstwa energetyczne w odniesieniu do części odbiorców z przeznaczeniem na cele mieszkaniowe i użyteczności publicznej; mechanizm maksymalnej ceny dostawy ciepła miałby być stosowany od dnia l lutego do dnia 31 grudnia 2023 r.

Jak podkreślono w uzasadnieniu, „obserwowany wzrost cen energii i jej nośników na rynkach światowych od 2022 r. jest wynikiem oddziaływania szeregu nakładających się na siebie czynników, głównie inwazji zbrojnej Federacji Rosyjskiej na Ukrainę oraz w mniejszym stopniu ożywienia gospodarczego po pandemii COVID-19. Działania rozpoczęte przez Federację Rosyjską wpłynęły negatywnie na wysokość i nieprzewidywalność cen gazu, a następczo również innych surowców, w szczególności węgla kamiennego.

Dodatkowo ożywienie gospodarcze skutkujące zwiększeniem się popytu na wszystkie paliwa wywołało presję na ich ceny. Trwająca przebudowa źródeł i kierunków dostaw węglowodorów i paliw powoduje dodatkową presję wynikającą z kosztów dostosowania się przedsiębiorców do nowej sytuacji. Presja ta jest potęgowana przez rosnące koszty uprawnień do emisji oraz koszty importu paliw z nowych kierunków.

Skutkiem tego ceny energii cieplnej dla obywateli korzystających z ciepła systemowego wzrosły do poziomów wyższych niż założono, projektując obecnie obowiązujący mechanizm wsparcia, wpływając jednocześnie na wyższe obciążenie finansowe obywateli.

Nie bez znaczenia jest fakt, iż ta wyjątkowa sytuacja przedłuża się, a wpływ na ceny energii był odsunięty w czasie ze względu na np. zawarte przed kryzysem kontrakty długoterminowe na dostawy paliw, a aktualnie podlegające aktualizacji. Powyższe doprowadza do sytuacji, kiedy w szczycie sezonu grzewczego obywatele otrzymują rachunki zawierające nowe, znacznie podwyższone ceny za dostawę ciepła.

Sytuacja ta ma wpływ nie tylko na sektor energetyczny i ciepłowniczy, ale także bezpośrednio na wszystkich obywateli oraz instytucje użyteczności publicznej, skutkując koniecznością pokrywania wyższych, często nieakceptowalnych, wydatków na ciepło”.

Co ważne, „szczególnie trudna sytuacja występuje w przypadku ciepłowni opalanych paliwem gazowym. Każdy wzrost ceny paliw jest również nie bez znaczenia dla kosztów dostarczenia ciepła w zakresie usług przesyłowych. Ich udział w całkowitych rachunkach za ciepło w większości nie zwiększył się, jednak jednostkowe ceny usług przesyłowych znacznie wzrosły. Dotychczasowe rozwiązania dedykowane wsparciu odbiorców ciepła systemowego nie obejmowały tych usług, a jedynie skupiały się na kosztach wytwarzania ciepła. Założenie to miało podstawy we wspomnianym powyżej wysokim udziale procentowym kosztów paliw w wytwarzaniu ciepła. Sytuacja geopolityczna doprowadziła więc do sytuacji, w której ceny paliw służących do wytwarzania ciepła wyraźnie wzrosły, niemal bezpośrednio przenosząc obciążenia na odbiorców ciepła. Jednak biorąc pod uwagę, że istnieje korelacja między kosztami wytwarzania ciepła a kosztami jego dostawy, w związku z istotnymi wzrostami jednostkowych kosztów tych usług niezbędne staje się objęcie systemem wsparcia całkowitych kosztów wytwarzania i dostawy ciepła do odbiorców. (...)

W wyniku analizy dotychczasowego funkcjonowania systemu rekompensat dla wytwórców ciepła, uwzględniając rozszerzenie systemu wsparcia oraz wydłużenie czasu jego funkcjonowania, zwiększono budżet przeznaczony na dopłaty do ciepła systemowego do łącznej kwoty 14 500 000 000 zł”. Dziękuję bardzo.

Przemówienie senatora Ryszarda Świlskiego w dyskusji nad punktem 3. porządku obrad

Przemówienie senatora Ryszarda Świlskiego w dyskusji nad punktem 3. porządku obrad

Panie Marszałku! Panie i Panowie Senatorowie!

Po raz kolejny mamy do czynienia z nieudolnością polskiego rządu w sytuacji kryzysowej, jaką bez wątpienia jest sytuacja na rynku paliw, zwłaszcza jeśli chodzi o dostarczanie ciepła do polskich domów. Mamy obecnie początek lutego, koniec zimy zbliża się wielkimi krokami, a rząd Prawa i Sprawiedliwości dopiero teraz postanowił w nieco bardziej sensowny sposób pomóc odbiorcom ciepła.

Pomijając już fakt, że pomoc ta jest znacznie spóźniona, a polskie gospodarstwa domowe już od kilku miesięcy borykają się z zatrważająco wysokimi rachunkami za ogrzewanie, chcę zauważyć, że Prawo i Sprawiedliwość proponuje ustawę, która ma wprowadzić mechanizm zakładający, iż wzrost cen dostawy ciepła systemowego, obejmujący wszystkie opłaty i stawki nałożone na odbiorcę, nie może być większy niż 40% w stosunku do cen obowiązujących na dzień 30 września 2022 r. Przypomnijmy, że we wrześniu ub.r. te ceny były i tak horrendalnie wysokie, jeśli chodzi o porównanie do lat ubiegłych. Dlatego cała ta ustawa to kompletny pic na wodę. To nie jest realna pomoc dla Polek i Polaków w tym trudnym czasie. W poprzedniej ustawie dotyczącej szczególnych rozwiązań w zakresie źródeł ciepła w związku trudną z sytuacją na rynku paliw z września zeszłego roku, która, nawiasem mówiąc, była totalnym niewypałem, taką datą graniczną był dzień 31 marca 2022 r. Wtedy ceny dostarczania ciepła były na w miarę stabilnym poziomie. Dlaczego ta data została zmieniona? Dlaczego Prawo i Sprawiedliwość nie chce realnie pomóc obywatelom?

Kolejna kwestia to pomoc dla innych odbiorców ciepła, jakimi są przedsiębiorcy. Dlaczego ta ustawa nie zakłada pomocy szczególnie małym i średnim firmom? To właśnie one m.in. przez ogromny wzrost cen energii, również tej cieplnej, bankrutują, a przedsiębiorcy zmuszeni są zamknąć swoje biznesy.

Przemówienie senatora Janusza Gromka w dyskusji nad punktem 4. porządku obrad

Przemówienie senatora Janusza Gromka w dyskusji nad punktem 4. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

W uzasadnieniu do rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o przygotowaniu i realizacji inwestycji w zakresie obiektów energetyki jądrowej oraz inwestycji towarzyszących oraz niektórych innych ustaw podnosi się, że uchwała nr 141 Rady Ministrów z dnia 2 października 2020 r. w sprawie aktualizacji „Programu polskiej energetyki jądrowej” oraz uchwała nr 22/2021 Rady Ministrów z dnia 2 lutego 2021 r. dotycząca przyjęcia „Polityki energetycznej Polski do 2040 r.” przesądziły o wdrożeniu energetyki jądrowej w Polsce jako jednego z dwóch docelowych bezemisyjnych filarów krajowego sektora energetycznego. Energetyka jądrowa ma stanowić kluczowy instrument umożliwiający redukcję krajowej emisji CO2, stabilizację cen energii oraz zapewnienie długoterminowego bezpieczeństwa energetycznego kraju.

Zgodnie z przyjętym przez Radę Ministrów harmonogramem budowa pierwszej polskiej elektrowni jądrowej rozpocznie się w 2026 r., w 2033 r. zostanie uruchomiony pierwszy blok elektrowni jądrowej o mocy ok. 1–1,6 GW, kolejne bloki będą wdrażane co 2–3 lata, a cały program jądrowy zakłada budowę 6 bloków jądrowych.

Szczegółowe zmiany w zakresie ustawy – Prawo atomowe oraz w zakresie specustawy jądrowej zakładają wiele korzystnych rozwiązań. Budowa elektrowni atomowych jest w interesie polskiej energetyki, a co za tym idzie – jej odbiorców końcowych.

Co do słuszności wybranej technologii jądrowej, musimy zaczekać na analizę Państwowej Agencji Atomistyki, która rozpatruje złożone przez KGHM i Orlen wnioski dotyczące technologii SMR.

Przemówienie senatora Mariusza Gromki w dyskusji nad punktem 4. porządku obrad

Przemówienie senatora Mariusza Gromki w dyskusji nad punktem 4. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Procedowana przez nas ustawa o zmianie ustawy o przygotowaniu i realizacji inwestycji w zakresie obiektów energetyki jądrowej oraz inwestycji towarzyszących oraz niektórych innych ustaw ma na celu usprawnienie formalnoprawnej strony procesu inwestycyjnego związanego z budową w Polsce obiektów energetyki jądrowej oraz inwestycji towarzyszących, dlatego wprowadza szereg zmian w kilku obecnie obowiązujących aktach prawnych.

W związku z faktem, iż w polskim prawie nie umieszczono indywidualnych wyznaczników w zakresie głównej oceny terenu przeznaczonego pod lokalizację obiektu energetyki jądrowej, projektowana ustawa ma na celu rozwiązanie tego problemu poprzez wprowadzenie rozporządzenia określającego zakres analiz oraz badań koniecznych do ustalenia wstępnej oceny lokalizacji pod budowę obiektu energetyki jądrowej. Rozporządzenie to ma zawierać dokładnie sprecyzowany zakres wstępnego raportu lokalizacyjnego wraz z konkretnym wskazaniem czynników, które mogą ewentualnie wykluczać potencjalny teren jako planowane miejsce posadowienia obiektu energetyki jądrowej. W założeniach dana lokalizacja musi koniecznie spełniać określone kryteria ekonomiczne i społeczne, a przede wszystkim wymogi gwarantujące zapewnienie bezpieczeństwa jądrowego i radiologicznego. Wszelkie analizy lokalizacyjne ujęte w rozporządzeniu zakładają 2-etapowy podział: etap wstępny, dotyczący wyboru lokalizacji, w którym dokonuje się oceny warunków wybranych obszarów pod budowę, oraz etap szczegółowy, związany z charakterystyką lokalizacji, zawierający pełną weryfikację danych pozyskanych w pierwszym etapie.

Reasumując, zaznaczę, że zaproponowane w niniejszej ustawie zmiany nie tylko umożliwią przyśpieszenie strategicznych dla bezpieczeństwa energetycznego inwestycji, ale również zmniejszą poziom ryzyka ekonomicznego po stronie inwestora, co z kolei przełoży się na niższe koszty realizacji inwestycji w zakresie budowy pierwszej polskiej elektrowni jądrowej. Warto jednocześnie podkreślić, iż wybudowanie elektrowni jądrowej w Polsce jest istotne dla naszego kraju zarówno pod kątem transformacji energetycznej, jak i ze względu na bezpieczeństwo dostaw energii. Przyjęcie przedstawionych rozwiązań jest nad wyraz potrzebne, by sprostać tym wszystkim wyzwaniom.

Przemówienie senatora Władysława Komarnickiego w dyskusji nad punktem 4. porządku obrad

Przemówienie senatora Władysława Komarnickiego w dyskusji nad punktem 4. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoki Senacie!

Wszyscy wiemy, że inwestycja w zakresie obiektów energetyki jądrowej to projekt długoterminowy, kilkunastoletni. Jak to już było powiedziane, budowa pierwszego bloku rozpocznie się w 2026 r., a w 2033 r. zostanie on planowo oddany do użytku. Tak więc chcę podkreślić, że nie będzie on miał najmniejszego wpływu na rozwiązanie problemów energetycznych co najmniej w tej dekadzie. To po pierwsze.

Po drugie, mówiąc „tak” dla energetyki jądrowej, chcemy podkreślić, że proces wyboru inwestora, model finansowania, koszt i czas budowy, a także gwarantowana cena potwierdzona przez Unię Europejską muszą być transparentne i konkurencyjne. Na razie kupujemy markę, ale nie wiemy kto, jak, kiedy i za co zapłaci.

Po trzecie, musimy wiedzieć jaki jest plan notyfikacji z Unią Europejską, jakie są terminy i jakie ustalenia, a także na jakim są etapie.

Chciałbym też się dowiedzieć, jakie budżety planujemy jako Polska przeznaczyć na kształcenie polskich specjalistów jądrowych. Szanowni Państwo, cała Państwowa Agencja Atomistyki plus wyższe uczelnie kosztują nas w skali roku niecałe 50 milionów zł. Jeśli więc wydajemy miliardy, tak duże miliardy, to warto zadbać o kształcenie polskich specjalistów i o to, aby to polskie firmy wzięły jak największy udział w tym całym procesie. Musicie też odpowiedzieć na pytanie, jak to się ma do taksonomii Unii Europejskiej, która zakłada konkretne obostrzenia w zakresie wpływu tej inwestycji na środowisko, głównie w zakresie zarządzania składowiskiem odpadów radioaktywnych, promieniotwórczych oraz wypalanego paliwa jądrowego.

Naszym obowiązkiem jest stworzyć w przyszłości w Polsce zrównoważony system energetyczny. To jest podstawowy cel, jaki dzisiaj powinien nam przyświecać. Wy bardzo dużo ostatnio mówicie o tym, co się wydarzy w Polsce za 15 lat, ale nie mówicie o tym, co obecnie. Tu jest pustka, a to tutaj są już potrzebne konkretne założenia i dane.

Ostatnia bardzo ważna rzecz to kontrakty społeczne. Proponujemy, żeby rząd zawarł z gminami, na terenie których będą posadowione obiekty jądrowe – czy to składowiska odpadów, czy bloki jądrowe – kontrakty społeczne. Jest to proces wieloletni. Będą się zmieniały rządy, będą się zmieniały samorządy, tak więc warto zadbać o mieszkańców tych gmin, żeby wiedzieli z góry, jakie będą mieć obciążenia, bariery i jakie korzyści. Dziękuję.

Przemówienie senatora Janusza Pęcherza w dyskusji nad punktem 4. porządku obrad

Przemówienie senatora Janusza Pęcherza w dyskusji nad punktem 4. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Z analizy obecnie obowiązujących aktów prawnych i z doświadczeń zebranych w trakcie dotychczasowej realizacji programu wynika, że konieczne jest doprecyzowanie lub dostosowanie do bieżącej polityki energetycznej szeregu przepisów tworzących nowe prawne ramy rozwoju energetyki jądrowej w Polsce. Ze względu na wspomniane uwarunkowania konieczna jest nowelizacja kilku ustaw mających zastosowanie w trakcie przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie obiektów energetyki jądrowej oraz inwestycji towarzyszących.

Ustawa o zmianie ustawy o przygotowaniu i realizacji inwestycji w zakresie obiektów energetyki jądrowej oraz inwestycji towarzyszących oraz niektórych innych ustaw wprowadza zmiany w ustawach: z dnia 29 czerwca 2011 r. o przygotowaniu i realizacji inwestycji w zakresie obiektów energetyki jądrowej oraz inwestycji towarzyszących, z dnia 29 listopada 2000 r. – Prawo atomowe, z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego, z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko oraz z dnia 24 lipca 2015 r. o przygotowaniu i realizacji strategicznych inwestycji w zakresie sieci przesyłowych.

Zmiany zaproponowane w ustawie mają na celu m.in.: doprecyzowanie przepisów dotyczących decyzji zasadniczej oraz przesunięcie jej na wcześniejszy etap procesu licencjonowania elektrowni jądrowej; dodanie nowych definicji i doprecyzowanie definicji funkcjonujących na gruncie specustawy jądrowej; rozszerzenie katalogu inwestycji towarzyszących, w szczególności o inwestycje niezbędne do prowadzenia badań środowiskowych i lokalizacyjnych na potrzeby budowy elektrowni jądrowej oraz infrastruktury towarzyszącej; doprecyzowanie, na jakie konkretnie elementy prac budowlanych i czynności rozruchowych jest wymagane zezwolenie prezesa Państwowej Agencji Atomistyki; doprecyzowanie przepisów o wyznaczaniu i wprowadzaniu obszaru ograniczonego użytkowania.

Omawiana ustawa niewątpliwie powinna pozwolić na przyspieszenie realizacji inwestycji w zakresie budowy obiektów energetyki jądrowej oraz inwestycji towarzyszących oraz redukcję kosztów inwestycji. Ministerstwo Klimatu i Środowiska szacuje, że wprowadzenie rozwiązań wskazanych w ustawie pozwoli bezpośrednio na skrócenie czasu realizacji inwestycji o ok. 12–18 miesięcy w stosunku do czasu szacowanego na podstawie obecnie obowiązujących przepisów, w tym obecnego brzmienia specustawy jądrowej. Należy podkreślić, że niezależnie od przyjętego modelu finansowania inwestycji każde skrócenie procesu inwestycyjnego przekłada się na oszczędności w kosztach jej realizacji, w tym m.in. kosztach utrzymania zespołu wykonawczego, a także zmniejszenie kosztów finansowych. Potwierdza to praktyka w zakresie już zrealizowanych bądź realizowanych inwestycji.

Oczywiście jestem od dawna za rozwojem energetyki jądrowej w Polsce i w pełni popieram projekt budowy elektrowni atomowej i procedowaną ustawę. Mam jednak świadomość tego, o jak skomplikowanym procesie inwestycyjnym mówimy i z jakimi trudnościami przyjdzie się mierzyć zarówno inwestorom, jak i wykonawcom. Mamy do czynienia z projektem długoterminowym, kilkunastoletnim. Samo przygotowanie prawno-finansowe budowy pierwszej elektrowni jądrowej potrwa kilka lat. Z zapowiedzi premiera wynika, że budowa pierwszego bloku rozpocznie się w 2026 r., a w 2033 r. planowo ma on zostać oddany do użytku. Na pewno sporo czasu zajmą procesy certyfikujące itp. Dodam, że to są bardzo ambitne założenia czasowe, ale nie będę mówić, że jest to niemożliwe.

W tym miejscu należałoby jednak wskazać na fakt, że mówimy o perspektywie 10–12 lat, kiedy pierwszy prąd może popłynąć z polskiej elektrowni atomowej. Chcę zatem podkreślić, że nie będzie to miało najmniejszego wpływu na rozwiązywanie problemów energetycznych co najmniej w tej dekadzie i w związku z tym nie unikniemy koniecznych rozwiązań prawnych dotyczących OZE. Jednocześnie ten 10- czy 12-letni okres budowy pierwszej elektrowni jądrowej w Polsce to czas, w którym może dokonać się zmiana kilku rządów, stąd konieczność już w tej chwili działań ponad wszelkimi podziałami politycznymi, działań transparentnych i akceptowalnych nie tylko na najwyższych szczeblach władzy, ale także akceptowalnych przez większość społeczeństwa i tych, którzy elektrownię jądrową będą mieli po sąsiedzku.

Co więcej, powinniśmy nie tylko jako parlamentarzyści, ale i jako społeczeństwo w ogóle wiedzieć więcej o procesie wyboru przyszłego inwestora, modelu finansowania, kosztach i czasie budowy, a także o gwarantowanej cenie potwierdzonej przez Unię Europejską, bo na razie kupujemy markę, ale nie wiemy kto, jak, kiedy i za co zapłaci. Nie wiemy też, jaki jest plan notyfikacji z Unią Europejską i jakie są ustalenia i terminy. Wiemy jedynie to, co na konferencji prasowej podali premier Morawiecki i wicepremier Sasin, a o tym, że jest to dla wielu niejasne, można się przekonać nawet w rozmowach z parlamentarzystami koalicji rządzącej, na co zwrócił też uwagę podsekretarz stanu w Ministerstwie Klimatu i Środowiska Adam Guibourgé-Czetwertyński, stwierdzając:

„Muszę tutaj podkreślić jedną rzecz, bo wydaje mi się, że jest pewna niejasność. Odnośnie do ostatniej decyzji rządu wybraliśmy dostawcę technologii, nie wybraliśmy wykonawcy, nie wybraliśmy dostawców poszczególnych elementów bloków jądrowych. Ci będą wybierani w późniejszym czasie, w następnych latach w oparciu o proces konkurencyjny. Dla każdego z tych elementów, jeśli chodzi o turbiny i inne elementy bloków, jest kilku możliwych dostawców i będzie oczywiście między nimi konkurencja. Nie został wybrany wykonawca, czyli firma, która będzie budowała tę elektrownię, tylko dostawca technologii, więc ten element konkurencyjny, który zapewni nam możliwość uzyskania najlepszych cen, istnieje, jest budowany poprzez takie podejście.

Jeżeli chodzi o datę, to w tym roku zapadła decyzja dotycząca wyboru technologii, w przyszłym roku planujemy uzyskać decyzję środowiskową, decyzje lokalizacyjne dla pierwszej lokalizacji i podpisać umowę z dostawcą technologii i z głównym wykonawcą projektu”.

Po takiej wypowiedzi trudno się dziwić, że w przestrzeni publicznej pojawia się tak dużo pytań, a co gorsza nie ma jasnych odpowiedzi. Co mają w tej sytuacji powiedzieć mieszkańcy terenów, na których planuje się budowę pierwszej elektrowni? Oni czekają na jasne decyzje, co z nimi będzie, jakie dostaną odszkodowania, czy będą musieli się przeprowadzać i kiedy itd.

I jeszcze jedna, ale chyba ważna kwestia. Otóż podano w ostatnim czasie, że Politechnika Wrocławska przygotowuje się do uruchomienia kształcenia specjalistów z zakresu energetyki jądrowej. Nie wiem, czy jest to inicjatywa samej uczelni, czy już inicjatywa rządowa, ale wiem na pewno, że to najwyższy czas, że aby sprostać zapotrzebowaniu kadrowemu w najbliższej przyszłości, potrzeba takich inicjatyw o wiele więcej, i muszą to być działania nie rozproszone, a w pełni skoordynowane.

Jestem gotowy do współdziałania w realizacji tych ambitnych zamierzeń, które są wyzwaniami dla najbliższych dwóch dekad. Będę oczywiście głosować za przyjęciem tej ustawy. Dziękuję za uwagę.

Przemówienie senatora Aleksandra Pocieja w dyskusji nad punktem 4. porządku obrad

Przemówienie senatora Aleksandra Pocieja w dyskusji nad punktem 4. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Na wczorajszym posiedzeniu Komisji Nadzwyczajnej do spraw Klimatu rozpatrzono uchwaloną przez Sejm 13 stycznia 2023 r. ustawę o przygotowaniu i realizacji inwestycji w zakresie obiektów energetyki jądrowej oraz inwestycji towarzyszących oraz niektórych innych ustaw. Ustawa tworzy ramy prawne pod przygotowanie i realizację pierwszej polskiej elektrowni jądrowej oraz inwestycji towarzyszących, mających na celu usprawnienie i przyspieszenie procesu tej inwestycji.

Wszyscy, w każdym domu, we wszystkich sektorach gospodarki, jesteśmy zależni od stałego dopływu energii. W XXI w. uznaliśmy bezpieczeństwo energetyczne za pewnik. Jak bardzo się myliliśmy, pokazały choćby wydarzenia ostatnich kilkunastu miesięcy. Odpowiedzią świata na rozpoczęcie przez Rosję wojny w Ukrainie był ciąg nałożonych na nią sankcji. Proces uniezależniania się od rosyjskich paliw kopalnianych jest bez wątpienia trudny i kosztowny. I choć od wielu lat mówiono o coraz mniejszej rentowności polskiego górnictwa, stale rosnących kosztach oraz fatalnym wpływie na środowisko i zdrowie emisji ze spalania węgla, to jednak dopiero wydarzenia za naszą wschodnią granicą uświadomiły nam, jak pilnie potrzebujemy nowego źródła energii. Do tej pory Polska opierała się przede wszystkim na węglu, z oporem przyjmując inne możliwości i rozwiązania. Wiemy już, że takie podejście było błędem i żeby zapewnić sobie bezpieczeństwo i niezależność energetyczną, musimy dążyć do dywersyfikacji źródeł energii.

Dlatego budowa pierwszej elektrowni jądrowej jest projektem strategicznym i bardzo ważnym dla naszego kraju. Stale rosnące zapotrzebowanie na energię, zmniejszające się zasoby paliw kopalnych i fatalne procesy zmian klimatycznych upewniają tylko co do słuszności tej decyzji. Choć elektrownie jądrowe wzbudzają wiele emocji i obaw, to stale wprowadzane oraz udoskonalane innowacje i rozwiązania czynią je jednymi z najbezpieczniejszych i najbardziej ekologicznych oraz wydajnych źródeł energii na świecie. Niestety, nasza szerokość geograficzna i środowisko naturalne naszego kraju nie pozwalają nam wykorzystać źródeł energii odnawialnej na taką skalę, by odpowiadało to wszystkim naszym potrzebom, podczas gdy np. w Norwegii ponad połowa energii pochodzi z odnawialnych źródeł, w większości z elektrowni wodnych.

Biorąc pod uwagę przedstawione argumenty, popieram ten projekt. Usprawnienie oraz przyspieszenie procesu przygotowania i realizacji inwestycji, jaką jest budowa elektrowni jadowej, znacząco wpłynie na bezpieczeństwo i niezależność energetyczną Polski.

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 4. porządku obrad

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 4. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Rządowy projekt nowelizacji ustawy o przygotowaniu i realizacji inwestycji w zakresie obiektów energetyki jądrowej oraz inwestycji towarzyszących oraz niektórych innych ustaw jest związany z koniecznością usprawnienia formalnoprawnej strony procesu inwestycyjnego dotyczącego budowy elektrowni jądrowej w celu wdrożenia w Polsce energetyki jądrowej jako kluczowego narzędzia umożliwiającego redukcję krajowej emisji CO2, stabilizacji cen energii oraz zapewnienia długoterminowego bezpieczeństwa energetycznego Polski.

Jak podkreślono w uzasadnieniu: „Wdrożenie w Polsce energetyki jądrowej w zakładanym przez Radę Ministrów harmonogramie wymaga znaczącego usprawnienia formalnoprawnej strony procesu inwestycyjnego związanego z budową w Polsce obiektów energetyki jądrowej oraz inwestycji towarzyszących. Umożliwi to nie tylko przyspieszenie tych strategicznych dla bezpieczeństwa energetycznego inwestycji, ale również zmniejszy poziom ryzyka po stronie inwestora, co z kolei przełoży się na niższe koszty realizacji inwestycji w zakresie budowy pierwszej polskiej elektrowni jądrowej. (…)

Proponowane w projekcie ustawy rozwiązania obejmują w szczególności:

1) w zakresie specustawy jądrowej:

a) rozszerzenie katalogu inwestycji towarzyszących, w szczególności o inwestycje w zakresie budowy, przebudowy, remontu, utrzymania, użytkowania, zmiany sposobu użytkowania, rozruchu, eksploatacji lub rozbiórki sieci przesyłowych, dystrybucyjnych, ciepłowniczych lub chłodniczych, a także o inwestycje niezbędne do budowy, przebudowy, remontu, utrzymania, użytkowania, zmiany sposobu użytkowania, eksploatacji lub rozbiórki obiektu energetyki jądrowej w zakresie stacji elektroenergetycznych, tymczasowych obiektów budowlanych, obiektów sieci gazowej, sieci i przyłączy elektroenergetycznych, wodociągowych, kanalizacyjnych, ciepłowniczych, telekomunikacyjnych, teleinformatycznych i chłodniczych, infrastruktury drogowej, hydrotechnicznej i kolejowej, placów składowych, obiektów magazynowych, magazynów energii, instalacji do produkcji, dystrybucji lub magazynowania wodoru, budynków produkcyjnych, montowni lub wytwórni oraz prowadzenia badań środowiskowych i lokalizacyjnych na potrzeby obiektu energetyki jądrowej,

b) wprowadzenie definicji inwestycji w zakresie budowy obiektu energetyki jądrowej oraz elektrowni jądrowej, precyzujących podstawowe określenia używane w specustawie jądrowej,

c) dodanie definicji infrastruktury niezbędnej do obsługi uspójniającej system prawa i wprowadzającej w specustawie jądrowej konstrukcje prawne usprawniające przygotowanie i realizację inwestycji, znane z innych specustaw w sposób szczególny regulujących przygotowanie i realizację inwestycji,

d) doprecyzowanie przepisów dotyczących decyzji zasadniczej oraz przesunięcie jej na wcześniejszy etap procesu licencjonowania elektrowni jądrowej,

e) rozszerzenie zakresu przedmiotowego decyzji o wskazaniu lokalizacji inwestycji,

f) wydłużenie terminu ważności decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji,

g) wprowadzenie obowiązku nieodpłatnego udostępniania inwestorowi obiektu energetyki jądrowej przez organy administracji publicznej i niektóre inne podmioty danych zawartych w prowadzonych przez te organy i podmioty rejestrach, ewidencjach i wykazach na potrzeby realizowanych przez inwestora zadań,

h) rozszerzenie wyłączenia stosowania ustawy z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych w zakresie przygotowania i budowy obiektów energetyki jądrowej również na grunty rolne i leśne przewidziane do prowadzenia badań lokalizacyjnych i środowiskowych,

i) wprowadzenie szczególnej regulacji dotyczącej przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie budowy obiektu energetyki jądrowej na obszarze gmin Choczewo lub Gniewino i Krokowa oraz inwestycji jej towarzyszących;

2) w zakresie ustawy – Prawo atomowe:

a) doprecyzowanie uregulowań dotyczących etapów budowy i rozruchu obiektu jądrowego,

b) jednoznaczne uregulowanie dopuszczenia do dalszego prowadzenia ruchu bloku po pozytywnych wynikach testów rozruchowych, do czasu uzyskania zezwolenia prezesa Państwowej Agencji Atomistyki na eksploatację, na podstawie warunków zezwolenia na rozruch,

c) doprecyzowanie przepisów dotyczących obszaru ograniczonego użytkowania,

d) wzmocnienie niezależności i pozycji ustrojowej prezesa PAA, m.in. przez przywrócenie wcześniej obowiązującego trybu odwoływania wiceprezesów PAA,

e) poszerzenie katalogu działalności, na które może zostać przeznaczona dotacja celowa udzielana przez ministra właściwego do spraw energii w celu zapewnienia bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej kraju na podstawie art. 33 ustawy – Prawo atomowe,

f) w przypadku wniosku o wydanie zezwolenia dotyczącego obiektu jądrowego, wniosku o wydanie zezwolenia na budowę składowiska odpadów promieniotwórczych, wniosku o wydanie wyprzedzającej opinii dotyczącej planowanej lokalizacji obiektu jądrowego oraz wniosku o wydanie ogólnej opinii dotyczącej planowanych rozwiązań organizacyjno-technicznych w przyszłej działalności oraz projektów dokumentów, które należy złożyć wraz z wnioskiem o wydanie zezwolenia – uregulowanie trybu obciążania wnioskodawcy kosztami uzasadnionych czynności dokonywanych w toku rozpatrywania wniosku przez autoryzowane laboratoria i organizacje eksperckie oraz biegłych ekspertów i laboratoria,

g) objęcie, w razie zdarzenia radiacyjnego, pracowników i członków ekip radiacyjnych indywidualną dozymetrią retrospektywną, w przypadku, gdy nie ma innej możliwości ustalenia dawki promieniowania jonizującego otrzymanej przez pracownika lub członka ekipy awaryjnej;

3) w zakresie ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziala społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko – zwiększenie roli prezesa PAA w postępowaniu zmierzającym do wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla inwestycji w zakresie obiektu jądrowego przez wprowadzenie obowiązku zasięgania przez właściwy organ opinii prezesa PAA przez wydaniem tzw. postanowienia scopingowego, decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach inwestycji oraz postanowienia w sprawie uzgodnienia warunków realizacji przedsięwzięcia po przeprowadzeniu ponownej oceny oddziaływania na środowisko;

4) w zakresie ustawy z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego – wyłączenie prawa pierwokupu nieruchomości rolnej przez dzierżawcę lub Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa w przypadku, gdy nabywcą jest inwestor w rozumieniu ustawy z dnia 29 czerwca 2011 r. o przygotowaniu i realizacji inwestycji w zakresie obiektów energetyki jądrowej oraz inwestycji towarzyszących;

5) w zakresie ustawy z dnia 25 lipca 2015 r. o przygotowaniu i realizacji strategicznych inwestycji w zakresie sieci przesyłowych – uznanie za inwestycję strategiczną inwestycji towarzyszącej w rozumieniu art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 29 czerwca 2011 r. o przygotowaniu i realizacji inwestycji w zakresie obiektów energetyki jądrowej oraz inwestycji towarzyszących”.

Obecnie inwestycja w zakresie budowy pierwszej w Polsce elektrowni jądrowej znajduje się na wczesnym etapie realizacji – obecnie trwa postępowanie w sprawie wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, w ramach którego inwestor sporządza aktualnie raport o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko. To ważne, aby projektowane zmiany w zakresie tego postępowania nie skutkowały koniecznością jego ponownego przeprowadzania, dlatego zaproponowano wprowadzenie odpowiednich przepisów przejściowych w niniejszej nowelizacji. Dziękuję bardzo.

Przemówienie senatora Beniamina Godyli w dyskusji nad punktem 5. porządku obrad

Przemówienie senatora Beniamina Godyli w dyskusji nad punktem 5. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoki Senacie!

Zaproponowana ustawa o finansowaniu wspólnej polityki rolnej na lata 2023–2027 dostosowuje polskie prawo do unijnych regulacji, jeśli chodzi o finansowanie wspólnej polityki rolnej na lata 2023–2027. Ustawa zapewnia stosowanie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/2115 z dnia 2 grudnia 2021 r. ustanawiającego przepisy dotyczące wsparcia planów strategicznych sporządzanych przez państwa członkowskie w ramach wspólnej polityki rolnej (planów strategicznych WPR) i finansowanych z Europejskiego Funduszu Rolniczego Gwarancji (EFRG) i z Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) oraz uchylającego rozporządzenia (UE) nr 1305/2013 i (UE) nr 1307/2013, zwanego dalej „rozporządzeniem 2021/2115”, oraz określa m.in. właściwość organów w zakresie uruchamiania środków publicznych pochodzących z Europejskiego Funduszu Rolniczego Gwarancji oraz z Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich.

Ustawa wskazuje sposób uruchamiania środków z budżetu państwa na wyprzedzające współfinansowanie kosztów kwalifikowanych oraz wyprzedzające finansowanie pomocy finansowej w ramach interwencji objętych Planem Strategicznym, a także pomocy technicznej. Ustawa wskazuje, iż przewidziana pomoc finansowa będzie wypłacana głównie w formie refundacji poniesionych wydatków. Do czasu otrzymania środków z agencji płatniczej, tj. Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, potencjalni beneficjenci zobowiązani są do ponoszenia wydatków związanych z realizacją danej inwestycji z własnych środków, w tym również z kredytów bankowych. Istnieje możliwość skorzystania również z zaliczek – ustawa przewiduje możliwość wypłaty zaliczek przed dniem 1 grudnia każdego roku na płatności bezpośrednie, przejściowe wsparcie krajowe oraz z tytułu wsparcia w ramach interwencji związanych z rozwojem obszarów wiejskich. Wypłata zaliczki będzie jednorazowa lub w etapach, zgodnie z zapotrzebowaniem na płatności w ramach realizowanych operacji. Mechanizm ten jest już znany i był stosowany w PROW 2007–2013 oraz jest stosowany w ramach PROW 2014–2020.

Należy zaznaczyć, iż otrzymywanie funduszy unijnych jest bardzo istotną kwestią dla polskiego rolnictwa. Wobec tego należy przyjąć w całości przedłożoną ustawę. Dziękuję bardzo.

Przemówienie senatora Władysława Komarnickiego w dyskusji nad punktem 5. porządku obrad

Przemówienie senatora Władysława Komarnickiego w dyskusji nad punktem 5. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoki Senacie!

Polskie rolnictwo stoi na unijnych funduszach. 60% pieniędzy w budżecie na rolnictwo to środki finansowe pochodzące z Unii Europejskiej, którą wasz obóz polityczny krytykuje i osłabia od wielu tygodni, można powiedzieć, od lat. W tym roku będzie to kwota ponad 25 miliardów zł. Warto o tym pamiętać.

Środki na realizację Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023–2027 to część perspektywy budżetowej na lata 2021–2027. Przedstawiona przez rząd ustawa o finansowaniu wspólnej polityki rolnej na lata 2023–2027 jest de facto projektem technicznym, który służy stosowaniu unijnych przepisów o finansowaniu wspólnej polityki rolnej. Jest to element niezbędny do realizowania płatności stanowiących elementy właśnie różnych programów wspólnej polityki rolnej prowadzonej przez Wspólnotę Europejską.

Ta ustawa, jak wspomniałem, jest ustawą techniczną, która umożliwi uruchamianie tych środków. Będzie obowiązywała w okresie programowania 2023–2027, ale przy uwzględnieniu zasady n+2, tj. do końca 2029 r. Warto przy tym zauważyć, że wnioski będą przyjmowane już od marca, a więc ta ustawa musi zostać przyjęta.

Bardzo bym prosił, żeby pan minister precyzyjnie odpowiedział na pytanie, kiedy rząd Prawa i Sprawiedliwości zrealizuje obietnicę z 2015 r., 2014 r., 2013 r., 2010 r. i 2008 r., związaną z tym, że dopłaty dla polskich rolników będą takie, jakie otrzymują rolnicy w innych państwach całej Wspólnoty Europejskiej, zwłaszcza tych, gdzie dopłaty są dzisiaj zdecydowanie wyższe niż dopłaty dla polskich rolników. Ten postulat, pomimo 7 lat rządów, a za chwilę będzie 8 lat, nie został spełniony. Czy zrealizujecie swoją obietnicę?

Ponadto nadmienię, że mając własnego komisarza rolnego, państwo wynegocjowaliście gorsze warunki dopłat unijnych niż były za naszych czasów, prawie o 1,5 miliarda euro.

Dla obszarów wiejskich, dla których pieniędzy jest mniej, alternatywą miał być Krajowy Plan Odbudowy, w którym zapisano ponad 2 miliardy euro w formie dotacji i pożyczek. Na 2023 r. w ustawie budżetowej wpisano 2,9 miliarda zł jako wydatki na realizację inwestycji w sektorze rolnym. Jak wiemy, od wielu miesięcy trwa spór z Komisją Europejską w sprawie Krajowego Planu Odbudowy. Pytanie, które stawiamy publicznie, brzmi: czy jeszcze w tym roku polscy rolnicy mogą otrzymać pieniądze z Krajowego Planu Odbudowy na realizację inwestycji? Dziękuję.

Przemówienie senatora Marka Komorowskiego w dyskusji nad punktem 5. porządku obrad

Przemówienie senatora Marka Komorowskiego w dyskusji nad punktem 5. porządku obrad

Panie Marszałku! Panie i Panowie Senatorowie! Szanowni Państwo!

Efektem projektowanej ustawy o finansowaniu wspólnej polityki rolnej na lata 2023–2027 będzie dostosowanie polskiego prawa do unijnych przepisów w kwestii finansowania tej wspólnej polityki rolnej na lata 2023–2027, określenie właściwości organów w zakresie uruchamiania środków publicznych pochodzących z Europejskiego Funduszu Rolniczego Gwarancji oraz z Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich w sprawie finansowania wspólnej polityki rolnej, zarządzania nią i monitorowania.

Nowelizacja zmierza do przekazania Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa funkcji agencji płatniczej. Zgodnie z ustawą jednostką certyfikującą będzie szef Krajowej Administracji Skarbowej. Zadania związane z uruchamianiem środków pochodzących z EFRG i EFRROW wykonywać będzie minister finansów, przy udziale ministra rolnictwa i rozwoju wsi.

Wskazanie organów odpowiedzialnych za funkcjonowanie systemu finansowania i monitorowania programów i płatności w ramach wspólnej polityki rolnej, uregulowanie zasad przepływu środków na realizację tej polityki, warunków wypłaty wyprzedzającego finansowania z budżetu państwa i zaliczek beneficjentom z pewnością zwiększy efektywność nadzoru nad prawidłowością dokonywanych transakcji w zakresie przypisanych ustawowo zadań, a także przyczyni się do poprawy efektywności w zakresie uruchamiania środków.

Przemówienie senatora Aleksandra Pocieja w dyskusji nad punktem 5. porządku obrad

Przemówienie senatora Aleksandra Pocieja w dyskusji nad punktem 5. porządku obrad

Na wczorajszym posiedzeniu Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi przyjęto uchwaloną przez Sejm w dniu 26 stycznia 2023 r. ustawę o finansowaniu wspólnej polityki rolnej na lata 2023–2027 bez poprawek.

Ustawa określa organy, które będą odpowiedzialne za uruchamianie pieniędzy z Europejskiego Funduszu Rolniczego Gwarancji, EFRG, oraz z Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich, EFRROW, a także zasady uruchamiania środków z tych funduszy oraz środków publicznych.

Ponieważ ustawa jasno określa oraz ujednolica zasady i proces przeznaczania środków na wsparcie polityki rolnej, będę głosował za jej poparciem.

Przemówienie senatora Adama Szejnfelda w dyskusji nad punktem 5. porządku obrad

Przemówienie senatora Adama Szejnfelda w dyskusji nad punktem 5. porządku obrad

Ustawa o finansowaniu wspólnej polityki rolnej na lata 2023–2027 reguluje właściwość organu w zakresie uruchamiania środków publicznych pochodzących z Europejskiego Funduszu Rolniczego Gwarancji (EFRG) oraz z Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW). Projekt określa zasady uruchamiania środków z obu europejskich funduszy rolniczych oraz środków z budżetu krajowego na współfinansowanie WPR, a także zasady uruchamiania środków z budżetu państwa na wyprzedzające finansowanie kosztów kwalifikowanych oraz na wyprzedzające finansowanie pomocy finansowej w ramach interwencji objętych planem strategicznym. Ustawa określa także zasady zastosowania pomocy technicznej oraz sposób postępowania z odzyskanymi od beneficjentów ww. funduszy środkami publicznymi wykorzystanymi niezgodnie z przeznaczeniem albo pobranymi niezależnie lub w nadmiernej wysokości.

Środki publiczne przeznaczone na finansowanie w ramach wspólnej polityki rolnej w części podlegającej refundacji ze środków EFRG i EFRROW, uruchamiane co do zasady z budżetu środków europejskich, są przekazywane agencji płatniczej przez ministra właściwego do spraw rozwoju wsi z rachunku bankowego w Banku Gospodarstwa Krajowego.

W przypadku obszarów wiejskich, gdzie pieniędzy jest mniej, alternatywą miał być Krajowy Plan Odbudowy, w którym zapisano ponad 2 miliardy euro w formie dotacji i pożyczek. Na 2023 r. w ustawie budżetowej wpisano 2,9 miliarda zł jako wydatki na realizację inwestycji w sektorze rolnym. Jak wiemy, od wielu miesięcy trwa spór z Komisją Europejską w sprawie Krajowego Planu Odbudowy, dlatego trudno liczyć na to, aby sprawa została pozytywnie załatwiona w przewidywalnym horyzoncie czasowym. Polskie rolnictwo opiera się natomiast na unijnych funduszach, bowiem aż 60% pieniędzy w budżecie na rolnictwo to środki finansowe pochodzące z Unii Europejskiej. Trudno zatem zrozumieć bierność państwa, spory w rządzie oraz niepodejmowanie reform oczekiwanych przez Unię Europejską po to, aby otrzymać pieniądze z KPO.

Zaproponowany termin wejścia w życie projektowanej ustawy jest ważny dla beneficjentów wspólnej polityki rozwoju rolnictwa, w związku z czym będę głosował za przyjęciem ustawy.

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 5. porządku obrad

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 5. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo

Rządowy projekt ustawy o finansowaniu wspólnej polityki rolnej na lata 2023–2027 dotyczy dostosowania polskiego prawa do unijnych przepisów, jeśli chodzi o finansowane wspólnej polityki rolnej na lata 2023–2027, oraz określenia m.in. instytucji odpowiedzialnych za uruchamianie środków, które pochodzą z Europejskiego Funduszu Rolniczego Gwarancji oraz z Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich. W ustawie słusznie założono, że projektowana ustawa będzie obowiązywała w okresie programowania 2023–2027, ale przy uwzględnieniu zasady n+2, czyli chodzi o okres do końca 2029 r. Jednakże będzie ona stosowana do spraw rozpoczętych na jej podstawie aż do ich zakończenia, w szczególności do spraw dotyczących odzyskiwania przez beneficjentów należności.

Jak podkreślono w uzasadnieniu: „W trakcie prowadzonych przez KE uzgodnień rozporządzeń dotyczących m.in. kwestii związanych z akredytacją agencji płatniczych KE podkreślała, że akredytacja jest konieczna tylko w przypadku przyjęcia odpowiedzialności za wydatki, za które agencja płatnicza nie była wcześniej odpowiedzialna. Agencje płatnicze, które w poprzedniej perspektywie były akredytowane w odniesieniu do wydatków EFRG i EFRROW, nie muszą być ponownie akredytowane na nowy okres programowania, mimo że w PS WPR będą nowe interwencje. Agencja płatnicza jest akredytowana jako instytucja, a PS WPR nie obejmuje żadnych nowych wydatków innych niż EFRG i EFRROW.

W Polsce obecnie funkcjonuje jedna agencja płatnicza – ARiMR – nie ma więc obowiązku wyznaczania jednostki koordynującej (art. 10 rozporządzenia 2021/2116) i potrzeby przyznawania specjalnej akredytacji jednostce koordynującej.

Mając na uwadze przepis art. 1 ust. 2 rozporządzenia 2022/128, zgodnie z którym właściwy organ, tj. minister właściwy do spraw finansów publicznych, podejmuje w formie aktu prawnego decyzję w sprawie przyznania lub – po dokonaniu przeglądu – wycofania akredytacji agencji płatniczej na podstawie analizy kryteriów akredytacyjnych, oraz szczególny charakter postępowania o udzielenie lub wycofania akredytacji agencji płatniczej, nie przewiduje się postępowania odwoławczego w tym zakresie”.

W Sejmie ustawa nie budziła kontrowersji, a poparło ją 431 posłów. Dziękuję bardzo.

Przemówienie senatora Beniamina Godyli w dyskusji nad punktem 6. porządku obrad

Przemówienie senatora Beniamina Godyli w dyskusji nad punktem 6. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoki Senacie!

Zgodnie z aktualnym stanem prawnym w Polsce istnieją 3 ustawy odnoszące się do oznaczeń geograficznych. Przedstawiona ustawa o rejestracji i ochronie nazw pochodzenia, oznaczeń geograficznych oraz gwarantowanych tradycyjnych specjalności produktów rolnych i środków spożywczych, win lub napojów spirytusowych oraz o produktach tradycyjnych ma na celu ujednolicenie regulacji dotyczącej oznaczeń geograficznych obejmującej trzy sektory: produkty rolne i środki spożywcze, napoje spirytusowe i wina. Podkreślić należy, iż warto promować produkty regionalne, które przyczyniają się do wsparcia małych producentów lokalnych, jak również winiarzy, rolników czy też piwowarów.

Aktualnie w Polsce nie posiadamy zbyt wielu produktów oznaczonych specjalnym znakiem, a to dlatego, iż przepisy związane z tą kwestią są bardzo rozproszone, zatem producenci nie mogli się szybko zorientować w gąszczu przepisów i sprawnie otrzymać znaku konkretnego produktu, który to nadaje się w ramach oznakowania Unii Europejskiej. Omawiana ustawa ma to uprościć i ułatwić to, aby każdy, kto produkuje produkt lokalny, czy to geograficzny, czy o określonym sposobie produkcji, mógł o ten znak występować. Omawiana ustawa ma na celu, jak wspomniałem, stworzenie jednolitych przepisów dotyczących procedury rejestracji na szczeblu krajowym oraz kontroli i ochrony wszystkich objętych projektem produktów, środków lub napojów. Nowe przepisy wdrażają ustawy regulujące kwestie oznaczeń geograficznych. Jeden akt prawny będzie teraz obejmował trzy sektory: produktów rolnych i środków spożywczych, napojów spirytusowych i win. Wyodrębnienie z tych ustaw oznaczeń geograficznych pozwoli na ujednolicenie przepisów, ułatwi też producentom zrozumienie regulacji dotyczących zasad oraz trybu rejestracji i ochrony oznaczeń geograficznych w tych trzech obszarach. Wprowadzane przepisy wskazują również wykaz zadań oraz właściwość organów i jednostek organizacyjnych, jeśli chodzi o kontrolę i certyfikację artykułów rolno-spożywczych.

Ustawą powołuje się również Radę do Spraw Oznaczeń Geograficznych i Gwarantowanych Tradycyjnych Specjalności, której zadaniem będzie opiniowanie wniosków o rejestrację i cofnięcie rejestracji, wniosków o zatwierdzenie zmiany w specyfikacji produktu, a także sprzeciw krajowy do wniosków o rejestrację. Dziękuję bardzo.

Przemówienie senatora Aleksandra Pocieja w dyskusji nad punktem 6. porządku obrad

Przemówienie senatora Aleksandra Pocieja w dyskusji nad punktem 6. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Ustawa o rejestracji i ochronie nazw pochodzenia, oznaczeń geograficznych oraz gwarantowanych tradycyjnych specjalności produktów rolnych i środków spożywczych, win lub napojów spirytusowych oraz o produktach tradycyjnych ma za zadanie ujednolicić dosyć skomplikowane obecnie zapisy, zawarte dotychczas w 3 różnych aktach prawnych, tj. ustawie z dnia 17 grudnia 2004 r. o rejestracji i ochronie nazw i oznaczeń produktów rolnych i środków spożywczych oraz o produktach tradycyjnych, ustawie z dnia 12 maja 2011 r. o oznaczeniach geograficznych win oraz aromatyzowanych produktów sektora wina oraz ustawie z dnia 18 października 2006 r. o wyrobie napojów spirytusowych oraz o rejestracji i ochronie oznaczeń geograficznych napojów spirytusowych, służące do realizacji szeregu rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Komisji Europejskiej.

Rozróżnia się 3 kategorie nazw objętych ochroną, tzn. chronioną nazwę pochodzenia, chronione oznaczenie geograficzne oraz gwarantowaną tradycyjną specjalność, mające na celu doprecyzowanie stopnia powiązania z konkretnym regionem geograficznym. To producent określa, jaka jest siła związku z danym obszarem, i decyduje, o który rodzaj ochrony będzie się ubiegał.

Równolegle do systemu ochrony oznaczeń geograficznych produktów rolnych i środków spożywczych funkcjonuje unijny system ochrony oznaczeń geograficznych napojów spirytusowych. W obu przypadkach to producenci występują z inicjatywą i wnioskiem o nadanie odpowiedniego oznaczenia. Dlatego tak istotne jest stworzenie jasnych i spójnych zasad dotyczących rejestracji geograficznych produktów rolnych i środków spożywczych, napojów spirytusowych i win oraz zebranie ich w jednym akcie prawnym, co znacznie ułatwi ich zrozumienie i prawidłowe stosowanie, a w rezultacie zachęci do rejestracji polskich produktów.

Każda inicjatywa ułatwiająca życie obywatelom czy usprawniająca działalność przedsiębiorców jest godna poparcia. Jednak w tym wypadku chodzi o coś więcej, ponieważ w szeroko rozumianym interesie Polski leży to, aby jak najwięcej producentów występowało o nadanie tych znaków i aby nie było to dla nich skomplikowane czy wręcz zniechęcające. Otóż oznaczenia te z założenia otrzymują wyroby unikatowe, wyróżniające się, charakterystyczne dla danego obszaru. Jednolite oznakowanie unijne sprawia, że każdy konsument, niezależnie od kraju członkowskiego, ma świadomość, że nabył produkt wyjątkowy oraz bardzo dobrej jakości.

Jako przykłady zarejestrowanych na tę chwilę polskich produktów mogę podać: oscypek, bryndzę podhalańską, jabłka grójeckie oraz łąckie, rogale świętomarcińskie, ser koryciński, kołacz śląski, kabanosy staropolskie, cebularz lubelski, andruty kaliskie, czosnek galicyjski, pierekaczewnik, krupnioki śląskie, miód kurpiowski, podpiwek kujawski, półtorak, dwójniak, trójniak i czwórniak staropolski tradycyjny.

Tych nazw chronionych już trochę mamy, jednak na tle innych państw europejskich, takich jak Francja czy Włochy, wciąż wygląda to bardzo skromnie. I nie wynika to bynajmniej z braku artykułów spełniających wymogi, a właśnie z gąszczu przepisów i skomplikowanej procedury, którą trzeba przejść. Dlatego liczę, że wprowadzenie tej ustawy zachęci polskich producentów do rejestracji produktów lokalnych, zwłaszcza że jako kraj o wielowiekowej tradycji mamy prawdziwe bogactwo ciekawych produktów regionalnych, zasługujących na nadanie im odpowiednich oznaczeń oraz ochronę.

Przemówienie senatora Adama Szejnfelda w dyskusji nad punktem 6. porządku obrad

Przemówienie senatora Adama Szejnfelda w dyskusji nad punktem 6. porządku obrad

Celem ustawy o rejestracji i ochronie nazw pochodzenia, oznaczeń geograficznych oraz gwarantowanych tradycyjnych specjalności produktów rolnych i środków spożywczych, win lub napojów spirytusowych oraz o produktach tradycyjnych jest stworzenie jednolitych przepisów dotyczących procedury rejestracji na szczeblu krajowym oraz kontroli i ochrony wszystkich wyżej wymienionych produktów, środków lub napojów. Obecnie przepisy dotyczące danego produktu czy napoju są rozproszone i mieszczą się w aktach prawnych regulujących kwestie dotyczące tego produktu czy napoju, co stanowi dodatkowy ciężar administracyjny i utrudnienie dla ich producentów. Stworzenie spójnych zasad w jednym akcie prawnym umożliwi lepszą kontrolę i egzekwowanie ochrony przysługującej zarejestrowanym w Unii Europejskiej, UE, nazwom produktów i napojów.

W europejskim systemie ochrony produktów regionalnych, tradycyjnych funkcjonują trzy rodzaje oznaczeń. Chronioną nazwę pochodzenia nadaje się produktowi, który pochodzi z określonego miejsca regionu, jego nazwa nawiązuje do miejsca, w którym jest produkowany, a etapy produkcji odbywają się w określonym obszarze geograficznym.

Powierzono jednostkom certyfikującym zadania dotyczące kontroli zgodności wszystkich produktów posiadających oznaczenie geograficzne lub będących gwarantowanymi tradycyjnymi specjalnościami z ich specyfikacjami oraz wydawania, ograniczenia, zawieszenia, odmowy wydania i wycofania certyfikatów zgodności, co stanowi delegowanie zadań administracji publicznej. Określono zasady nadzoru sprawowanego przez głównego inspektora nad upoważnionymi jednostkami certyfikującymi. Wprowadzenie podstawy prawnej do wydania wytycznych poleceń przez głównego inspektora ma jednocześnie na celu zapewnienie prawidłowej realizacji zadań wykonywanych przez upoważnione jednostki certyfikujące.

Ustawa usprawnia nadzór nad rynkiem produktów, których nazwy zostały zarejestrowane w UE. Moim zdaniem korzystnie wpłynie to na warunki funkcjonowania przedsiębiorców działających w sektorze rolnictwa, ale służyć powinno także konsumentom. Będę zatem głosował za przyjęciem tej ustawy.

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 6. porządku obrad

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 6. porządku obrad

Panic Marszałku! Wysoka Izbo!

Rządowy projekt ustawy o rejestracji i ochronie nazw pochodzenia, oznaczeń geograficznych oraz gwarantowanych tradycyjnych specjalności produktów rolnych i środków spożywczych, win lub napojów spirytusowych oraz o produktach tradycyjnych stwarza regulację dotyczącą oznaczeń geograficznych obejmującą 3 sektory: produkty rolne i środki spożywcze, napoje spirytusowe i wina. Obecnie przepisy odnoszące się do danego produktu czy napoju są rozproszone i zamieszczone w aktach prawnych regulujących kwestie dotyczące tego produktu czy napoju, co stanowi dodatkowy ciężar administracyjny i utrudnienie dla ich producentów. Stworzenie spójnych zasad w jednym akcie prawnym umożliwi lepszą kontrolę i egzekwowanie ochrony przysługującej zarejestrowanym w Unii Europejskiej, UE, nazwom produktów i napojów.

Jak podkreślono w uzasadnieniu: ,,Projektowana ustawa proponuje określenie:

1) warunków ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nazw pochodzenia, oznaczeń geograficznych i gwarantowanych tradycyjnych specjalności produktów rolnych lub środków spożywczych, oznaczeń geograficznych win, oznaczeń geograficznych napojów spirytusowych i określeń tradycyjnych produktów sektora wina;

2) zasad oraz trybu postępowania w procesie oceny wniosków o rejestrację oznaczeń geograficznych, gwarantowanych tradycyjnych specjalności i określeń tradycyjnych artykułów rolno-spożywczych, tj. produktów rolnych i środków spożywczych, win i napojów spirytusowych;

3) zadań oraz właściwości organów i jednostek organizacyjnych w zakresie kontroli i certyfikacji artykułów rolno-spożywczych posiadających chronioną nazwę pochodzenia, chronione oznaczenie geograficzne albo artykułów rolno-spożywczych będących gwarantowanymi tradycyjnymi specjalnościami;

4) krajowej procedury badania wniosku o rejestrację nazwy pochodzenia, oznaczenia geograficznego, gwarantowanej tradycyjnej specjalności, wniosku o zatwierdzenie zmiany w specyfikacji produktu, sprzeciwu do wniosku o rejestrację i wniosku o cofnięcie rejestracji;

5) zasad oraz trybu kontroli i certyfikacji produktów rolnych i środków spożywczych posiadających nazwę pochodzenia, oznaczenie geograficzne lub produktów rolnych i środków spożywczych będących gwarantowaną tradycyjną specjalnością, w zakresie nieuregulowanym w rozporządzeniu nr 1151/2012, win posiadających nazwę pochodzenia, oznaczenie geograficzne lub określenie tradycyjne, w zakresie nieuregulowanym w rozporządzeniu nr 1308/2013, napojów spirytusowych posiadających oznaczenie geograficzne, w zakresie nieuregulowanym w rozporządzeniu 2019/787;

6) obowiązków sprawozdawczych jednostek certyfikujących;

7) zasad i trybu postępowania w sprawie rejestracji międzynarodowej oznaczeń geograficznych, o której mowa w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1753 z dnia 23 października 2019 r. w sprawie działań Unii po jej przystąpieniu do Aktu genewskiego Porozumienia lizbońskiego w sprawie nazw pochodzenia i oznaczeń geograficznych […]

8) zasad prowadzenia listy produktów tradycyjnych oraz sposobu postępowania w sprawach uzyskania wpisu na tę listę”.

W Sejmie projekt nie budził większych kontrowersji, poparło go 438 posłów. Dziękuję bardzo.

Przemówienie senatora Beniamina Godyli w dyskusji nad punktem 7. porządku obrad

Przemówienie senatora Beniamina Godyli w dyskusji nad punktem 7. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoki Senacie!

Ustawa o zmianie ustawy o organizacji rynków owoców i warzyw oraz rynku chmielu ma na celu skuteczne i zoptymalizowane stosowanie przepisów Unii Europejskiej w zakresie zatwierdzania programów operacyjnych i przyznawania pomocy ze środków Unii Europejskiej dla organizacji producentów w sektorze owoców i warzyw. Wprowadzoną ustawą zostanie również wzmocniony nadzór Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa nad przyznawaniem i wykorzystaniem unijnej pomocy finansowej.

Nowelizacja wskazuje sposób ustalania rocznego pułapu pomocy na dofinansowanie funduszu operacyjnego dla organizacji producentów owoców i warzyw. Zakłada, że Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa ma corocznie weryfikować, czy spełniony jest warunek udzielenia zwiększonej pomocy organizacjom producentów owoców i warzyw zgodnie z przepisami unijnymi. Dodatkowo przyjęto w przepisach sposób określania wysokości wsparcia za produkty, które są wycofywane z rynku w ramach jednego z działań możliwych do realizacji w programie operacyjnym. Wysokość wsparcia za takie produkty będzie niższa od ich aktualnych cen rynkowych. Takie rozwiązanie ma zapobiegać nieuzasadnionemu korzystaniu z tego działania, tj. wycofywaniu produktów z rynku zamiast wprowadzania ich do obrotu.

Dodatkowo ustawa formalizuje obowiązek, który funkcjonuje już w praktyce, tj. obowiązek przedkładania kopii protokołu kontroli produktów wycofywanych z rynku przeprowadzanej przez wojewódzkiego inspektora jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych. Obowiązek ten zastąpi przedkładanie oświadczenia o spełnianiu wymagań jakości handlowej. Dziękuję bardzo.

Przemówienie senatora Janusza Pęcherza w dyskusji nad punktem 7. porządku obrad

Przemówienie senatora Janusza Pęcherza w dyskusji nad punktem 7. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Na podstawie przepisów Unii Europejskiej o wspólnej organizacji rynków rolnych – rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1308/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiające wspólną organizację rynków produktów rolnych – jest możliwe współfinansowanie ze środków budżetu Unii funduszy operacyjnych organizacji producentów i ich zrzeszeń w sektorze owoców i warzyw, przeznaczonych na realizację działań i inwestycji ujętych w zatwierdzonym programie operacyjnym. W związku z planowanymi zmianami w nowej perspektywie finansowej WPR wdrażanie programów operacyjnych zatwierdzonych w oparciu o aktualnie obowiązujące przepisy będzie możliwe do końca 2025 r. Rok 2022 był ostatnim rokiem, w którym można było zatwierdzić trwający maksymalnie 3 lata program operacyjny realizowany w oparciu o dotychczasowe zasady. Analiza procesu wykonywania przepisów wymienionego rozporządzenia i wydanych na jego podstawie aktów prawa wtórnego wskazuje, że konieczne jest wprowadzenie zmian w ustawie z dnia 19 grudnia 2003 r. o organizacji rynków owoców i warzyw oraz rynku chmielu w celu ich skuteczniejszego i optymalnego stosowania.

Najbardziej istotne są tu zmiany, które wynikają z przepisów Komisji Europejskiej dotyczących przyznawania pomocy finansowej ze środków Unii Europejskiej organizacjom producentów w sektorze owoców i warzyw i ich zrzeszeniom. Ten rynek jest bardzo specyficzny. Na tym rynku nie ma cen minimalnych, nie ma interwencyjnego skupu, nie ma kwot produkcyjnych. Tworząc wspólną politykę rolną dla tego sektora, uznano, że rozdrobnienie produkcji – ona skupia się głównie w małych i średnich gospodarstwach we wszystkich krajach Unii Europejskiej – wymaga specjalnego mechanizmu regulacyjnego, polegającego na wzmacnianiu pozycji pojedynczego producenta wobec dużych odbiorców, czy to sieci handlowych, czy to przetwórstwa, czy to importerów w różnych krajach. Uznano też, że trzeba tworzyć jednolite partie towaru, trzeba konsolidować środowisko także pod względem zakupu środków do produkcji.

Takim podstawowym instrumentem jest uznana organizacja producencka. Kiedy organizacja otrzyma taki status, a więc kiedy w myśl polskiego prawa minimum 5 rolników zdecyduje się utworzyć taką organizację i zyska ona uznanie, może występować o dobrodziejstwa stworzone dla tego rynku. Takim podstawowym dobrodziejstwem jest dofinansowanie z funduszu operacyjnego w ramach programu operacyjnego, w ramach którego istnieje też mechanizm wycofywania się z rynku w sytuacjach trudnych, w sytuacjach kryzysowych. Program operacyjny jest podstawowym narzędziem, które pozwala uznanym organizacjom producenckim realizować swoją wewnętrzną politykę wobec odbiorców, ale także kształtować chociażby rodzaj, jakość i rozmiary produkcji wśród członków organizacji. Te wszystkie zasady uregulowane zostały w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1308 z 2013 r. i w omawianej ustawie dokonuje się implementacji tych przepisów na grunt prawa krajowego, łącznie z karami za niewłaściwe wykorzystywanie środków czy niewłaściwe wnioskowanie o pomoc, o charakterze nadużyć.

Ponieważ każda forma zorganizowania się producentów, która może spowodować wzmocnienie ich pozycji na rynku, w łańcuchu dostaw, polepszenie ich pozycji w łańcuchu dostaw wobec odbiorców, zasługuje na poparcie, będę głosował za przyjęciem tej ustawy. Dziękuję za uwagę.

Przemówienie senatora Adama Szejnfelda w dyskusji nad punktem 7. porządku obrad

Przemówienie senatora Adama Szejnfelda w dyskusji nad punktem 7. porządku obrad

Ustawa o zmianie ustawy o organizacji rynków owoców i warzyw oraz rynku chmielu ma na celu wprowadzenie do systemu prawa m.in. wzmocnienia nadzoru Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa nad przyznawaniem i wykorzystywaniem unijnej pomocy finansowej, zwiększa więc w tym zakresie kompetencje prezesa Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.

ARiMR po zmianach będzie mogła zastosować kary m.in. za nieprzestrzeganie przez organizację producentów zobowiązania do wykorzystania zgodnie z przeznaczeniem inwestycji zrealizowanych ze współfinansowaniem ze środków unijnych. Kara będzie polegać na zwrocie kwoty finansowej pomocy przyznawanej na inwestycję wraz z odsetkami, ustalonej przez dyrektora oddziału regionalnego ARiMR proporcjonalnie do okresu, w którym nie dotrzymano zobowiązania. ARiMR będzie mogła również corocznie zweryfikować, czy spełniony jest warunek udzielenia zwiększonej pomocy organizacjom producentów owoców i warzyw, zgodnie z przepisami unijnymi.

Ponadto w ustawie znalazł się też istotny zapis, który określa wysokość wsparcia za produkty wycofywane z rynku w ramach jednego z działań możliwych do realizacji w programie operacyjnym. Wysokość wsparcia za takie produkty będzie niższa od ich aktualnych cen rynkowych. Rozwiązanie to ma na celu zapobieganie nieuzasadnionemu korzystaniu z tego działania, tj. wycofywaniu produktów z rynku zamiast wprowadzenia ich do obrotu.

Nowelizacja ustawy o organizacji rynków owoców i warzyw oraz rynku chmielu wprowadza potrzebne zmiany, lecz należałoby dokonać w niej niezbędnych zmian, np. ujednolicenia z przepisami Unii Europejskiej, a także z zasadami dotyczącymi innych programów operacyjnych.

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 7. porządku obrad

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 7. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Rządowa nowelizacja ustawy o organizacji rynków owoców i warzyw oraz rynku chmielu dotyczy skutecznego i optymalnego stosowania przepisów Unii Europejskiej, jeśli chodzi o zatwierdzanie programów operacyjnych i przyznawanie pomocy ze środków UE dla organizacji producentów w sektorze owoców i warzyw. Wzmocniony zostanie także nadzór Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa nad przyznawaniem i wykorzystaniem unijnej pomocy finansowej.

Jak podkreślono w uzasadnieniu, „analiza procesu wykonywania ww. przepisów wskazuje, że jest konieczne wprowadzenie zmian w ustawie z dnia 19 grudnia 2003 r. w celu ich skuteczniejszego i bardziej optymalnego stosowania. Zmiany przepisów ustawy z dnia 19 grudnia 2003 r. wynikają również z doświadczeń Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, zwanej dalej «Agencją», zdobytych podczas wieloletniego administrowania mechanizmem przyznawania pomocy finansowej wstępnie uznanym grupom producentów i uznanym organizacjom producentów owoców i warzyw, w tym wyroków sądów administracyjnych.

Wspólna Polityka Rolna Unii Europejskiej w najbliższej perspektywie finansowej przewiduje wdrażanie szeregu tzw. interwencji, określonych przez państwa członkowskie w krajowych planach strategicznych na podstawie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/2115 z dnia 2 grudnia 2021 r. ustanawiającego przepisy dotyczące wsparcia planów strategicznych sporządzanych przez państwa członkowskie w ramach wspólnej polityki rolnej (planów strategicznych WPR) i finansowanych z Europejskiego Funduszu Rolniczego Gwarancji (EFRG) i z Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW)”.

„W niniejszym projekcie dokonuje się korekt przepisów ustawy z dnia 19 grudnia 2003 r. odnoszących się do obsługi wniosków o zatwierdzenie programów operacyjnych, wysokości wydatków i funduszy operacyjnych oraz o przyznanie pomocy finansowej, co pozwoli na prawidłowe stosowanie przepisów Unii w tym zakresie. Wprowadzono również sankcje za niewywiązywanie się z podjętych na podstawie przepisów unijnych zobowiązań wobec inwestycji zakupionych ze współfinansowaniem ze środków publicznych, a także za uniemożliwienie przeprowadzenia kontroli wywiązywania się z podjętych zobowiązań oraz za wykorzystywanie środków funduszu operacyjnego niezgodnie z ich przeznaczeniem”.

W Sejmie za ustawą głosowało 438 posłów. Dziękuję bardzo.

Przemówienie senatora Wadima Tyszkiewicza w dyskusji nad punktem 7. porządku obrad

Przemówienie senatora Wadima Tyszkiewicza w dyskusji nad punktem 7. porządku obrad

Projektowana ustawa o zmianie ustawy o organizacji rynków owoców i warzyw oraz rynku chmielu ma służyć wykonaniu przepisów rozporządzeń, jakie zostały uchwalone przez Unię Europejską. Analiza wykonania przepisów rozporządzenia UE wskazuje, że konieczne jest wprowadzenie zmian w ustawie z dnia 19 grudnia 2003 r. o organizacji rynków owoców i warzyw oraz rynku chmielu w celu ich skuteczniejszego i bardziej optymalnego stosowania.

Przedmiotowa ustawa była objęta pracami Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi i uzyskała jej pozytywną opinię. Po wstępnej analizie ustawy został sporządzony projekt uchwały Senatu, w ramach którego zaproponowano jedną modyfikację techniczno-stylistyczną. W pozostałym zakresie nie wskazano żadnych uwag do przedmiotowej ustawy.

W gruncie rzeczy jest to ustawa o charakterze technicznym, która dostosuje polskie przepisy do norm unijnych.

Przedmiotowa ustawa nie budzi żadnych zastrzeżeń merytorycznych i formalno-legislacyjnych.

Biorąc pod uwagę powyższe, procedowaną ustawę należy ocenić jako słuszną i uzasadnioną.

Przemówienie senatora Przemysława Błaszczyka w dyskusji nad punktem 8. porządku obrad

Przemówienie senatora Przemysława Błaszczyka w dyskusji nad punktem 8. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoki Senacie!

Rozpatrujemy dziś ustawę o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników. Jest to ustawa bardzo potrzebna. Pragnę podkreślić, iż jest to już druga ustawa w tym roku, która reguluje albo porządkuje newralgiczne sprawy dotyczące emerytur rolniczych. Pierwsza ustawa, która weszła w życie w czerwcu, spowodowała, że rolnik, który idzie na emeryturę, nie musi już przekazywać swojej ziemi czy jej sprzedawać, jak było do tej pory. Tą ustawą przywrócona została polityczno-społeczna sprawiedliwość. Drugą taką ustawą jest ta procedowana w dniu dzisiejszym, która wyrównuje waloryzację emerytur dla rolników. W mojej ocenie są to bardzo istotne unormowania, które wyrównują emerytury z KRUS z emeryturami z ZUS. Ta niesprawiedliwość społeczna, która była, jest obecnie tą ustawą usuwana. Po raz kolejny Prawo i Sprawiedliwość udowadnia, że polska wieś oraz rolnictwo są przez nas traktowane bardzo poważnie. Ta ustawa zapewnia, że waloryzacje emerytur rolniczych nie będą niższe niż waloryzacje emerytur ZUS-owskich. Podstawa emerytur rolniczych będzie się równała z emeryturami z ZUS.

Zdecydowanie popieram niniejszy projekt. Dziękuję bardzo.

Przemówienie senatora Mariusza Gromki w dyskusji nad punktem 8. porządku obrad

Przemówienie senatora Mariusza Gromki w dyskusji nad punktem 8. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Głównym celem projektowanej nowelizacji ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników jest wprowadzenie zmian związanych z waloryzacją rolniczych świadczeń emerytalno-rentowych. Mając na uwadze to, iż podstawowa emerytura przeciętnego rolnika wynosi aktualnie 1 tysiąc 84,58 zł i jest zdecydowanie mniejsza od najniższej emerytury wynoszącej 1 tysiąc 338,44 zł, ustawodawca wychodzi naprzeciw oczekiwaniom świadczeniobiorców w obliczu zbliżającej się waloryzacji rent i emerytur.

Zmiany zaproponowane w ustawie obejmują kilka obszarów w tej przestrzeni prawnej. Nadrzędną kwestią jest powiązanie wysokości podstawowej emerytury z kwotą najniższej emerytury. Kolejną jest wdrożenie mechanizmu, który zrekompensuje opłatę podwójnej składki na ubezpieczenie emerytalno-rentowe w związku z prowadzeniem dodatkowej działalności gospodarczej pozarolniczej lub rolniczej działalności w gospodarstwie, którego wielkość przekracza 50 ha. Dodatkowo planowane jest szczegółowe dopracowanie przepisów ustawy w zakresie rehabilitacji leczniczej rolników. Warto również podkreślić, iż obecny sposób waloryzacji rolniczych świadczeń emerytalno-rentowych nie gwarantowałby podwyżki świadczeń na przewidywanym poziomie, dlatego przewidziano wskaźnik waloryzacji świadczeń emerytalnych w 2023 r. w skali 13,8% zapewniający jednocześnie podwyższone świadczenia na rokowanym poziomie.

Mając na uwadze wszelkie apele organizacji rolniczych, chcę powiedzieć, że zawarte w ustawie rozwiązania w jasny i korzystny sposób zabezpieczają interesy rolników i są zarazem odpowiedzią na ich postulaty. W związku z powyższym przyjęcie zawartych w niniejszej ustawie zmian jest dobrą decyzją, którą oczywiście popieram.

Przemówienie senatora Marka Komorowskiego w dyskusji nad punktem 8. porządku obrad

Przemówienie senatora Marka Komorowskiego w dyskusji nad punktem 8. porządku obrad

Panie Marszałku! Panie i Panowie Senatorowie! Szanowni Państwo!

Dzięki nowemu rozwiązaniu zawartemu w ustawie o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników zmieni się sposób waloryzacji rolniczych świadczeń emerytalno-rentowych przez powiązanie wysokości emerytury podstawowej z KRUS z wysokością najniższej emerytury z ZUS. Przyjęte przepisy gwarantują, że emerytura rolnicza, po 25 latach opłacania składek, nie będzie niższa od najniższej emerytury wypłacanej z ZUS. Proponowane przepisy ustawy wiążą wysokość emerytury podstawowej z wysokością najniższej emerytury określonej w przepisach emerytalnych. Emerytura podstawowa, która służy do wyliczania emerytur rolniczych, będzie równa 90% minimalnej emerytury z ZUS.

Dziś kwoty emerytur z KRUS i ZUS są różne. Po marcowej waloryzacji w 2022 r. rolnicza emerytura podstawowa wynosi 1 tysiąc 84,58 zł, a minimalna emerytura z ZUS – 1 tysiąc 338,44 zł brutto. Oznacza to różnicę 253,86 zł. W 2023 r. emerytura minimalna z ZUS miałaby wzrosnąć do 1 tysiąca 588,44 zł. Dzięki temu emerytura podstawowa z KRUS wynosić będzie 1 tysiąc 429,60 zł (90% minimalnej emerytury wypłacanej z ZUS).

Wysokość emerytury rolniczej uzależniona jest od długości okresów pracy w gospodarstwie rolnym i opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników oraz wysokości opłaconych składek i przykładowo ma wynosić:

— emerytura rolnicza w 2023 r. po 25 latach składek – 1 tysiąc 429,60 zł x 1,18 = 1 tysiąc 686,93 zł;

— emerytura rolnicza w 2023 r. po 30 latach składek – 1 tysiąc 429,60 zł x 1,20 = 1 tysiąc 715,52 zł;

— emerytura rolnicza w 2023 r. po 40 latach składek – 1 tysiąc 429,60 zł x 1,25 = 1 tysiąc 787 zł.

Ustawa wprowadza ponadto mechanizm rekompensujący opłacanie podwójnej składki na ubezpieczenie emerytalno-rentowe z tytułu prowadzenia oprócz działalności rolniczej dodatkowo pozarolniczej działalności gospodarczej lub składki dodatkowej z tytułu prowadzenia działalności rolniczej w gospodarstwach rolnych o powierzchni powyżej 50 ha przeliczeniowych. Ta zmiana przepisów umożliwi uzyskanie dodatku do emerytur rolniczych.

Proponowane w ustawie rozwiązanie zrównuje prawa rolników emerytów z prawami osób ubezpieczonych w powszechnym systemie. Wysokość emerytury rolniczej budzi dużo emocji, ponieważ jest stosunkowo niska. Proponowane zmiany mają na celu przede wszystkim wyrównanie szans, a co za tym idzie, zwiększenie skłonności do pozostawania i gospodarowania na wsi.

Przemówienie senatora Macieja Łuczaka w dyskusji nad punktem 8. porządku obrad

Przemówienie senatora Macieja Łuczaka w dyskusji nad punktem 8. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Projekt ustawy o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników został skonstruowany ze względu na dotychczasowy dość niski poziom świadczeń rolniczych.

Emerytura podstawowa, która służy do wyliczania emerytur rolniczych od dnia 1 marca 2022 r., wynosi 1084,58 zł, a z kolei najniższa emerytura określona w przepisach emerytalnych od dnia 1 marca 2022 r. równa się kwocie 1338,44 zł. Oznacza to różnicę aż o 253,86 zł. Obecnie obowiązujący sposób wyliczania świadczeń sprawia, że dla osób z długim stażem ubezpieczeniowym wysokość kwoty jest mniejsza od najniższej emerytury, co skutkuje koniecznością podwyższania do wysokości obowiązującej emerytury.

Na dzień 30 kwietnia 2022 r. świadczenia emerytalno-rentowe w kwocie od 1300,01 zł do 1400 zł otrzymywało 796 tysięcy 21 osób, czyli aż ok. 80% wszystkich uprawnionych do otrzymywania świadczeń. To świadczy o skali problemu i konieczności wprowadzenia zmian dla poprawy komfortu życia.

Według aktualnie obowiązujących przepisów podstawę wyliczenia świadczenia stanowi emerytura podstawowa. Jednak nie jest ona kwotą odgórnie przeznaczoną do wypłaty ubezpieczonemu, ponieważ na jej podstawie i odpowiednich wskaźników wskazanych w przepisach dotyczących ubezpieczenia społecznego rolników wylicza się ostateczną kwotę emerytury. Omawiany projekt ustawy o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników zmienia sposób wyliczenia. Proponuje się związać wysokość emerytury podstawowej z wysokością najniższej emerytury określonej w przepisach emerytalnych. Po znowelizowaniu ustawy świadczenie rolnicze będzie równe 90% minimalnej emerytury. Ponadto gwarantuje się, że po 25 latach opłacania składek emerytura podstawowa nie będzie niższa od najniższej emerytury wypłacanej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

Projekt omawianej ustawy wprowadza mechanizm rekompensujący opłacanie podwójnej składki na ubezpieczenie emerytalno-rentowe z tytułu prowadzenia, oprócz działalności rolniczej, dodatkowo pozarolniczej działalności gospodarczej lub składki dodatkowej z tytułu prowadzenia działalności rolniczej w gospodarstwach rolnych o powierzchni powyżej 50 ha. Ta zmiana przepisów umożliwi uzyskanie dodatku do emerytur rolniczych w wysokości 0,5% emerytury podstawowej za każdy rok opłacania takiej składki. Rozwiązanie to dotyczy ok. 97 tysięcy osób.

Proponowane zmiany są ważne, zwłaszcza w perspektywie przyszłości polskiej wsi. Należy zadbać o to, aby młode osoby chciały kontynuować tradycję, prowadzić gospodarstwa rolne, nie rezygnować z dotychczasowych działalności rolniczych w celu wyprowadzki do większych miejscowości. Warto zadbać o to, aby wieś była miejscem do życia, w którym coraz więcej osób chce zostać, zwłaszcza ze względu na perspektywę rozwoju i komfortu życia. To polskie wsie są gwarantem bezpieczeństwa żywnościowego w całym kraju. Praca rolnicza wymaga ogromnego wysiłku, a proponowane zmiany w ustawie są niejako zauważeniem tego poświęcenia i docenieniem go.

Biorąc pod uwagę wszystkie przedstawione zmiany w ustawie, uważam, że nowelizacja jest w pełni uzasadniona, potrzebna i zasadna.

Przemówienie senatora Aleksandra Pocieja w dyskusji nad punktem 8. porządku obrad

Przemówienie senatora Aleksandra Pocieja w dyskusji nad punktem 8. porządku obrad

Ustawa o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników w głównej mierze ma spowodować wzrost emerytur rolniczych poprzez zmianę definicji emerytury podstawowej w systemie rolniczego ubezpieczenia społecznego i związanie jej wysokości procentowo z najniższą emeryturą z ZUS oraz zmienić sposób waloryzacji rolniczych świadczeń emerytalno-rentowych na korzystniejszy.

Ustawa ta nie wzbudza żadnych kontrowersji. Bezsprzeczne jest, że – zwłaszcza w kontekście tak dramatycznej inflacji, jaką obserwujemy od kilku miesięcy – konieczne było wprowadzenie odpowiedniej waloryzacji emerytur również dla rolników, waloryzacji, która pozwoliłaby im na godne życie. Zrównanie emerytury podstawowej z KRUS z najniższą emeryturą z ZUS jest wyrazem sprawiedliwości społecznej i równego traktowania wszystkich emerytów.

Ustawa ta, będąca projektem rządowym, nie budzi żadnych zastrzeżeń, zarówno moich, jak i innych senatorów, czego dowodem jest rekomendacja senackiej Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi, aby przyjąć tę ustawę bez poprawek. Również w Sejmie została przyjęta niemal jednogłośnie.

Można więc przy tej okazji, na zasadzie dygresji, śmiało podać w wątpliwość określanie opozycji parlamentarnej jako opozycji totalnej. Pojęcie to, nadużywane w ostatnich latach przez polityków partii rządzącej, nabrało pejoratywnego znaczenia, a, jak widać, nie ma przełożenia na realne życie publiczne. Mamy tu bowiem kolejny przykład na to, że wszelkie inicjatywy, które są sensowne, które poprawiają sytuację obywateli czy naprawiają źle funkcjonujące zapisy prawne, niezależnie, czy są to inicjatywy rządowe, czy obecnej większości sejmowej, mają nasze poparcie, a ewentualne poprawki senackie mają w takich wypadkach często znaczenie czysto techniczne. Nie ma jednak i nigdy nie będzie naszej zgody na demolowanie porządku prawnego i łamanie zasad konstytucji dla osiągnięcia określonych celów – celów służących konkretnemu środowisku – co niestety, jak państwo wiecie, zbyt często miało miejsce w ciągu ostatnich 2 kadencji.

Przemówienie senatora Adama Szejnfelda w dyskusji nad punktem 8. porządku obrad

Przemówienie senatora Adama Szejnfelda w dyskusji nad punktem 8. porządku obrad

Zaproponowany projekt ustawy o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników przywraca stan sprzed 2017 r., w którym to nastąpiło zniesienie powiązania emerytury podstawowej KRUS z wysokością aktualnej najniższej emerytury ZUS.

Jako podstawę do rolniczych świadczeń emerytalno-rentowych proponuje się w projekcie ustawy przyjąć 90% najniższej emerytury podstawowej w systemie ZUS. Uzasadnia się to tym, iż ustawa z dnia 2 grudnia 2016 r. spowodowała pogorszenie poziomu życia rolników – szczególnie widać to było w pierwszym półroczu 2022 r., kiedy przeciętna emerytura rolnicza wynosiła zaledwie 1 tysiąc 367 zł 24 gr brutto, a emeryturę minimalną otrzymywało ponad 80% rolników. W trzecim kwartale emerytura w KRUS wynosiła natomiast 1 tysiąc 444 zł 35 gr brutto, a w ZUS – 2 tysiące 867 zł 24 gr brutto. Kwota ta stanowi minimum socjalne wyliczone przez Instytut Pracy i Spraw Socjalnych. Projektodawcy uważają za niedopuszczalne, aby nadal następowała taka deklasacja i różnicowanie grupy społecznej emerytów rolników i pozostałych emerytów.

Trzeba jednak pamiętać, iż system emerytalny nie jest systemem pomocy społecznej. Są to zasadniczo zagadnienia różne od siebie i niepowiązane. Dlatego także ta ustawa nie naprawi sytuacji, bowiem w Polsce są potrzebne zmiany systemowe i kompleksowe całego systemu ubezpieczeń społecznych, które powinny uwzględniać nie tylko sytuację poszczególnych grup społecznych czy zawodowych, ale i wkład własny samego ubezpieczonego w budowanie przyszłego kapitału emerytalnego.

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 8. porządku obrad

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 8. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Rządowy projekt nowelizacji ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników dotyczy powiązania emerytury podstawowej z KRUS z najniższą emeryturą z ZUS, co ma doprowadzić do faktycznego zrównania emerytury z KRUS z emeryturą z ZUS i wyrównania waloryzacji emerytur rolniczych i z ZUS. Proponowana zmiana sprowadza się do powiązania wysokości emerytury podstawowej z kwotą w wysokości 90% najniższej emerytury określonej w przepisach emerytalnych. Emerytura podstawowa stanowi podstawę wymiaru świadczeń emerytalno-rentowych rolniczych, gdyż świadczenia te wypłaca się w kwocie odpowiadającej iloczynowi wskaźnika wymiaru ustalanego na podstawie przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników i aktualnej emerytury podstawowej. Jak przedstawia strona rządowa, obecnie emerytura podstawowa z KRUS (od dnia 1 marca 2022 r. wynosi 1 tysiąc 84 zł 58 gr) jest znacząco niższa od najniższej emerytury ZUS (od dnia 1 marca 2022 r. wynosi 1 tysiąc 338 zł 44 gr).

Jak podkreślono w uzasadnieniu: „Mając na względzie, że świadczenia rolnicze są stosunkowo niskie, zaproponowane w przedmiotowym projekcie ustawy rozwiązanie pozwoli zrekompensować świadczeniobiorcom ich oczekiwania w trakcie przyszłorocznej waloryzacji świadczeń emerytalno-rentowych rolniczych. Jest to szczególnie istotne z tego względu, że z zapowiedzi dotyczących tegorocznej (w roku 2022) waloryzacji wynikało, że świadczenia wzrosną o 7%, a sposób waloryzacji świadczeń emerytalno-rentowych rolniczych nie pozwolił osiągnąć tej wartości, co spotkało się z dużym niezadowoleniem świadczeniobiorców. Dodatkową przesłanką do zmian jest planowany wskaźnik waloryzacji świadczeń emerytalnych w roku 2023, na poziomie 13,8%. Obecny sposób waloryzacji rolniczych świadczeń emerytalno-rentowych nie gwarantowałby podwyżki świadczeń na przewidywanym poziomie.

W związku z tym, że zgodnie z projektem ustawy emerytura podstawowa będzie równa kwocie 90% najniższej emerytury określonej w przepisach emerytalnych, były konieczne zmiany w art. 48 i art. 48a ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników”.

Co najważniejsze, projektowane przepisy spowodują podwyższenie przychodów świadczeniobiorców, w tym wypadku rolników i ich rodzin, co będzie miało „pozytywny wpływ na rodzinę, obywateli i gospodarstwa domowe oraz sytuację osób niepełnosprawnych i osób starszych”.

W Sejmie za projektem głosowało 450 posłów. Szczególne podziękowania dla rządu premiera Mateusza Morawieckiego za przygotowanie tak korzystnej dla rolników nowelizacji. Dziękuję bardzo.

Przemówienie senatora Wadima Tyszkiewicza w dyskusji nad punktem 8. porządku obrad

Przemówienie senatora Wadima Tyszkiewicza w dyskusji nad punktem 8. porządku obrad

Projekt ustawy o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników ma na celu m.in. zmianę w zakresie waloryzacji świadczeń emerytalno-rentowych rolniczych, dostosowując obecnie wypłacane świadczenia z KRUS do tych, które są wypłacane w oparciu o przepisy emerytalne przez ZUS. Ponadto przedmiotowy projekt doprecyzowuje przepisy ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników w zakresie rehabilitacji leczniczej, poszerzając krąg osób, które będą mogły z tych świadczeń skorzystać. Analiza treści ustawy nie budzi poważniejszych wątpliwości legislacyjnych. Poza tym proponowany projekt zawiera regulacje doprecyzowujące o charakterze technicznym, które też nie budzą zastrzeżeń legislacyjnych.

Biorąc pod uwagę powyższe, trzeba powiedzieć, że przedmiotowy projekt jest w pełni uzasadniony. Trzeba też nadmienić, że tego typu propozycje już od dłuższego czasu oczekiwały na wprowadzenie w życie. Tak więc tym bardziej należy to ocenić jako krok w dobrą stronę.

Przemówienie senator Haliny Biedy w dyskusji nad punktem 9. porządku obrad

Przemówienie senator Haliny Biedy w dyskusji nad punktem 9. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Procedowana ustawa o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz niektórych innych ustaw jest jak najbardziej potrzebna, przede wszystkim ze względu na narastające zachowania przemocowe w rodzinach i nie tylko, jak również z uwagi na konieczność wprowadzenia konkretnych zmian w sposobie i efektywności podejmowania działań interwencyjnych. Pojęcie „przemoc w rodzinie” ma zostać zastąpione pojęciem „przemoc domowa” – i bardzo dobrze, bo ta jest problemem także w nieformalnych związkach czy wśród byłych małżonków, którzy rodziną już nie są. Zakres obszaru przemocy będzie dotyczyć nie tylko przemocy fizycznej, psychicznej i seksualnej, ale też przemocy ekonomicznej.

Istotna zmiana dotyczy również poprawy funkcjonowania lokalnych systemów przeciwdziałania przemocy, mających na celu dotarcie do jak największej grupy osób zagrożonych przemocą bądź doznających przemocy, oraz zwiększenia bezpieczeństwa i ochrony osób zagrożonych przemocą i doznających przemocy poprzez skuteczniejsze ściganie i karanie osób stosujących przemoc, a także rozwój działań do nich skierowanych.

W mojej opinii ważnym aspektem wprowadzonych zmian jest ustanowienie standardu podstawowych usług świadczonych przez specjalistyczne ośrodki wsparcia dla osób doznających przemocy domowej oraz doprecyzowanie przepisów dotyczących kwalifikacji osób kierujących specjalistycznymi ośrodkami wsparcia dla osób doznających przemocy domowej. Najważniejsze zmiany dotyczą obszaru, który w sposób bezpośredni wpływa na ,,niesienie pomocy” pokrzywdzonym. A mianowicie obszaru pracy zespołów interdyscyplinarnych i dotychczasowych grup roboczych funkcjonujących w gminach. Ustawa przewiduje wprowadzenie takich zmian, których celem jest modyfikacja pracy zespołów interdyscyplinarnych. i grup diagnostyczno-pomocowych – dotychczas grup roboczych – dookreślenie zadań oraz wprowadzenie nowych rozwiązań prawnych wpływających na usprawnienie pracy. Na uwagę zasługuje również rozszerzenie realizowanych przez powiaty programów oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych dla osób stosujących przemoc domową poprzez wprowadzenie nowej formy oddziaływań wobec tych osób, czyli programów psychologiczno-terapeutycznych dla osób stosujących przemoc domową. Na ich realizację zaplanowane zostały środki w rządowym programie przeciwdziałania przemocy domowej.

Procedowana nowelizacja ustawy jest obszerna, ale z pewnością zasadna i konieczna. Jak już wspomniałam, we współczesnym świecie przemoc, również ta domowa, jest zjawiskiem coraz bardziej powszechnym. Skutki i konsekwencje jej stosowania rzutują na życie ofiar, sprawców oraz świadków. To na pewno jeden z ważniejszych do rozwiązania problemów społecznych.

Wierzę, że zaproponowane zmiany przyczynią się do zwiększenia ochrony przed przemocą domową oraz poprawią funkcjonowanie systemu przeciwdziałania przemocy na szczeblu centralnym, regionalnym oraz na szczeblu samorządu terytorialnego.

Przemówienie senatora Beniamina Godyli w dyskusji nad punktem 9. porządku obrad

Przemówienie senatora Beniamina Godyli w dyskusji nad punktem 9. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoki Senacie!

Rozpatrujemy dzisiaj ustawę o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz niektórych innych ustaw. Na wstępie należy z przykrością zauważyć, że przemoc jest zjawiskiem wszechobecnym, a problemy jej dotyczące nie tracą na aktualności. Celem omawianej ustawy jest dostosowanie obowiązujących regulacji do zmieniających się uwarunkowań oraz wprowadzenie do porządku prawnego kompleksowych rozwiązań dotyczących zwiększenia skuteczności przeciwdziałania przemocy domowej oraz zniwelowania skali tego zjawiska. Wprowadzana zmiana jest również konieczna ze względu na zobowiązania wynikające z Konwencji Rady Europy o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej, ratyfikowanej przez Prezydenta RP w dniu 13 kwietnia 2015 r., oraz Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/29/UE z dnia 25 października 2012 r. ustanawiającej normy minimalne w zakresie praw, wsparcia i ochrony ofiar przestępstw oraz zastępującej decyzję ramową Rady 2001/220/WSiSW. Ustawodawca skupia się zatem na dostosowaniu prawa polskiego do przepisów prawa UE, a także na poprawie funkcjonowania lokalnych systemów przeciwdziałania przemocy w rodzinie.

Ustawa przewiduje wprowadzenie zmian mających na celu modyfikację pracy zespołów interdyscyplinarnych i grup diagnostyczno-pomocowych. Zmiany przyczynią się do dookreślenia zadań oraz wprowadzenia nowych rozwiązań prawnych wpływających na usprawnienie pracy. Rozpatrywanie indywidualnych spraw będzie należało do zadań grup diagnostyczno-pomocowych, które zastępują dotychczas funkcjonujące grupy robocze, co nie powoduje dodatkowych skutków finansowych. Nowela poszerza krąg osób objętych ochroną o niezamieszkujących razem byłych partnerów oraz dzieci będące świadkami przemocy domowej. Ponadto ustawa uwzględnia również zjawisko przemocy ekonomicznej. Zjawisko to jest niestety coraz częściej spotykane. Dziękuję bardzo.

Przemówienie senator Agnieszki Gorgoń-Komor w dyskusji nad punktem 9. porządku obrad

Przemówienie senator Agnieszki Gorgoń-Komor w dyskusji nad punktem 9. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku, Szanowni Państwo Senatorowie,

Ustawa o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz niektórych innych ustaw ma na celu poprawę funkcjonowania systemu przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Ustawa wprowadza zmiany w obowiązujących obecnie definicjach, dotyczące m.in. określenia „przemocy domowej” „osoby doznającej przemocy domowej” oraz „osoby stosującej przemoc domową”. Ponadto ustawa zawiera szereg przepisów dotyczących organizacji systemu pracy oraz postępowania z osobami doznającymi przemocy domowej, jak również z osobami stosującymi przemoc domową.

To jest niezwykle ważny temat, o którym nie można zapominać. Jak wynika z policyjnych statystyk, liczba wypełnionych formularzy Niebieskiej Karty w roku 2022 to 61 tysięcy 645 sztuk. W tym liczba formularzy wszczynających procedurę to 52 tysiące 569, a liczba formularzy dotyczących kolejnych przypadków przemocy w rodzinie w trakcie trwającej procedury wynosiła 9 tysięcy 76. Pamiętajmy, że to są udokumentowane sytuacje, a jest mnóstwo takich, które wciąż nie wychodzą poza cztery ściany albo procedury nie mogą zostać wszczęte z uwagi na ograniczenia prawne. Co ważne, ta ustawa wskazuje, że zachowania przemocowe mogą występować również między byłymi małżonkami, którzy w świetle prawa nie są rodziną czy osobami żyjącymi w związkach nieformalnych.

Pojęcie przemocy w rodzinie ma zostać zastąpione pojęciem przemocy domowej, bo ta jest problemem także w nieformalnych związkach czy wśród byłych małżonków, którzy rodziną nie są. To będzie dotyczyć nie tylko przemocy fizycznej, psychicznej i seksualnej, ale też zachowań mających na celu uzyskanie kontroli nad zasobami ekonomicznymi. W ustawie zastąpiono również definicję „członka rodziny” w drodze wprowadzenia definicji „osoby doznającej przemocy domowej” oraz „osoby stosującej przemoc domową”. Wskazano, że sprawcą przemocy może być osoba najbliższa w rozumieniu art. 115 §11 kodeksu karnego, ale też inna osoba spokrewniona lub niespokrewniona, pozostająca w faktycznym związku, niezależnie od faktu wspólnego zamieszkiwania i gospodarowania.

Przemoc domowa jest zjawiskiem coraz bardziej powszechnym. Zakres, wielość form i skutki natury fizycznej, psychologicznej, zdrowotnej czy ekonomicznej sprawiają, że winno się ją uznać za zjawisko społeczne szczególnej kategorii. Przemoc niesie za sobą dotkliwe konsekwencje, dlatego cieszę się, że podejmujemy ten temat i wprowadzany zmiany w tym ważnym zakresie. Dziękuję za uwagę.

Przemówienie senatora Janusza Gromka w dyskusji nad punktem 9. porządku obrad

Przemówienie senatora Janusza Gromka w dyskusji nad punktem 9. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

W uzasadnieniu ustawy o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie wskazano, że jej celem „jest dostosowanie obowiązujących regulacji do zmieniających się uwarunkowań oraz wprowadzenie do porządku prawnego kompleksowych rozwiązań dotyczących zwiększenia skuteczności przeciwdziałania przemocy domowej oraz zniwelowania skali tego zjawiska. Rozwiązania zawarte w projektowanej ustawie mają na celu ochronę przed przemocą domową oraz poprawę funkcjonowania systemu przeciwdziałania przemocy na szczeblu centralnym, regionalnym oraz na szczeblu samorządu terytorialnego”.

Ustawa wprowadza definicję osoby doznającej przemocy domowej, świadka przemocy domowej, a także uznaje, że małoletniego należy traktować jako osobę doznającą przemocy domowej w sytuacji, gdy był on świadkiem takiej przemocy.

Ustawa zastępuje definicję przemocy w rodzinie definicją przemocy domowej, której zakres pojęciowy został zmodyfikowany, a także rozszerzony i będzie obejmował przemoc ekonomiczną oraz tzw. cyberprzemoc, czyli zachowanie istotnie naruszające prywatność lub wzbudzające poczucie zagrożenia, poniżenia lub udręczenia podejmowane za pomocą środków komunikacji elektronicznej. Ustawa wprowadza także istotne zmiany z punktu widzenia osób, które już nie są razem: „zachowania przemocowe mogą występować również między byłymi małżonkami, którzy w świetle prawa nie są rodziną, czy osobami żyjącymi w związkach nieformalnych”.

Ustawa wprowadza dodatkowe formy działań podejmowanych wobec osób stosujących przemoc domową, tj. programy psychologiczno-terapeutyczne. Celem programów psychologiczno-terapeutycznych ma być powstrzymanie osoby stosującej przemoc domową przed dalszym jej stosowaniem oraz rozwijanie umiejętności samokontroli i rozwiązywania problemów bez stosowania przemocy. To bardzo dobry krok w celu objęcia opieką osób poszkodowanych.

Popieram zapisy ustawy.

Przemówienie senatora Mariusza Gromki w dyskusji nad punktem 9. porządku obrad

Przemówienie senatora Mariusza Gromki w dyskusji nad punktem 9. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Ustawa o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, którą procedujemy, jest ważnym aktem prawnym ze względu na jej nadrzędny cel, jakim jest zwiększenie bezpieczeństwa osób doznających przemocy domowej, a więc przemocy w miejscu, w którym każda osoba powinna zaznać spokoju, a nie być ofiarą wszelkiego rodzaju przestępstw.

Pojęcie przemocy jest szerokie, ponieważ obejmuje nie tylko zachowania zmierzające do szkodzenia innym, ale również używanie swojej przewagi czy siły. Formą przemocy jest nie tylko przemoc fizyczna, ale również przemoc psychiczna, zdrowotna czy ekonomiczna, o której dotąd niewiele się mówiło, a która jest dość powszechnym problemem. Przemoc ekonomiczna nie jest niczym innym jak psychicznym uzależnieniem oraz upokorzeniem jednej ze stron.

Dzięki zmianom w definicjach – chodzi o zastąpienie wyrażenia „członek rodziny” wyrażeniem „osoba doznająca przemocy domowej” oraz „osoba stosująca przemoc domową” – doprecyzowujemy zakres podmiotowy ustawy. Dzięki temu względem byłego małżonka, który nie jest już członkiem rodziny, będzie można zastosować przepisy procedowanej ustawy. Słusznie za osobę doznającą przemocy domowej, do której adresowane są przepisy ustawy, uznano również osobę niepełnoletnią, wobec której jest stosowana przemoc domowa lub która jest świadkiem przemocy domowej. Należy być świadomym, że przemoc rysuje ślad w psychice dziecka nawet wtedy, kiedy nie jest ono bezpośrednią ofiarą.

Myślę, że programy psychologiczno-terapeutyczne dla osób stosujących przemoc domową powinny odnieść pozytywny skutek, jakim będzie zaprzestanie stosowania przemocy i przywrócenie prawidłowych relacji domowych.

Kolejną dobrą zmianą jest wprowadzenie przepisu o obowiązkowym szkoleniu dla członków zespołu interdyscyplinarnego oraz grup diagnostyczno-pomocowych. Ważne jest, aby członkowie takich zespołów mieli możliwość zdobycia lub uzupełnienia wiedzy z zakresu przeciwdziałania przemocy domowej.

Z całą stanowczością popieram również zmiany dotyczące odebrania broni palnej, amunicji oraz dokumentów potwierdzających legalność posiadania broni w chwili wszczęcia procedury „Niebieskiej Karty” osobie mającej pozwolenie na broń, ale stosującej przemoc domową. Z pewnością odebranie takiej osobie broni zapobiegnie w wielu przypadkach tragicznym sytuacjom, jakie mogłyby mieć miejsce.

Jestem przekonany, że wprowadzenie niniejszą ustawą kompleksowych rozwiązań przyczyni się do zwiększenia skuteczności przeciwdziałania przemocy domowej oraz zniwelowania skali tego zjawiska, dlatego będę głosował za jej przyjęciem.

Przemówienie senator Danuty Jazłowieckiej w dyskusji nad punktem 9. porządku obrad

Przemówienie senator Danuty Jazłowieckiej w dyskusji nad punktem 9. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Przemoc związana ze środowiskiem domowym staje się współcześnie zjawiskiem coraz bardziej rozpowszechnionym. Na tle innych zachowań przemocowych wyróżnia się tym, że niesie ze sobą długotrwałe, bolesne i odnoszące się do różnych dziedzin życia następstwa, dotykające zarówno ofiarę przemocy, jej świadków, jak i agresorów. Osobom doświadczającym przemocy często towarzyszy strach przed konsekwencjami jej ujawnienia oraz uczestnictwem w urzędowych procedurach.

Dotychczas przemoc związaną ze środowiskiem domowym utożsamiano z przemocą w rodzinie, którą określano jako „jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste członków rodziny, czyli osób najbliższych, do których zalicza się małżonek, rodzice, dzieci, rodzeństwo, powinowaty w tej samej linii lub stopniu, osoba pozostająca w stosunku przysposobienia oraz jej małżonek, a także osoba pozostająca we wspólnym pożyciu”. Jak z tego wynika, ochrona prawna nie dotyczyła byłych małżonków lub partnerów, dzieci będących świadkami przemocy domowej, a także sytuacji, gdy sprawca i ofiara nie dzielą już miejsca zamieszkania. Nowelizacja ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie i niektórych innych ustaw słusznie zmienia określenie „przemoc w rodzinie” na określenie „przemoc domowa”. Pierwsza z nazw w pewnym stopniu wiązała się ze stygmatyzacją rodziny i mogła sugerować, że wyłącznie w niej dochodzi do aktów przemocy. Tymczasem wcale nierzadko zdarzają się zachowania przemocowe pomiędzy byłymi małżonkami czy partnerami, podczas gdy w świetle prawa osoby te nie są rodziną. Zadaniem nowej ustawy jest zatem dopełnienie systemu ochrony osób pokrzywdzonych przemocą i dostosowanie przepisów do obecnych wyzwań. Zawarta w niej definicja przemocy domowej objaśniona została jako „jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie, naruszające prawa lub dobra osobiste osoby doznającej przemocy domowej, w szczególności narażające tę osobę na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, mienia, naruszające jej godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodujące szkody ma jej zdrowiu fizycznym lub psychicznym, wywołujące u tej osoby cierpienie lub krzywdę, oraz mające na celu uzyskanie kontroli w zakresie nabywania i korzystania z posiadanych przez tę osobę zasobów ekonomicznych”. Wskazano, że sprawcą przemocy może być osoba najbliższa w rozumieniu art. 115 §11 kodeksu karnego, ale też inna osoba spokrewniona lub niespokrewniona pozostająca w faktycznym związku, niezależnie od faktu wspólnego zamieszkiwania i gospodarowania. Za osobę stosującą przemoc domową uznano zarówno osobę, która ją stosuje, jak i tę, co do której istnieje podejrzenie, że to robi.

Wdrożone zostały zmiany w procedurze „Niebieskiej Karty”. W nowej regulacji dodano m.in. przepis obligujący grupę diagnostyczno-pomocową do monitorowania sytuacji nie tylko osób lub rodzin dotkniętych przemocą domową, ale także tych, które są zagrożone jej wystąpieniem, w tym również po zakończeniu procedury „Niebieskiej Karty”. Praca tej grupy będzie mogła być dokonywana także za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej.

Szanowny Panic Marszałku! Wysoka Izbo! Doczekaliśmy się w końcu, że PiS zdecydował się wprowadzić część przepisów zawartych w konwencji stambulskiej. Cieszy mnie to tym bardziej, że jeszcze rok temu Ministerstwo Sprawiedliwości wystąpiło z wnioskiem o wypowiedzenie tejże konwencji.

Nowelizacja wprowadza przepisy, dzięki którym zwiększy się zasięg oddziaływań skierowanych do osób stosujących przemoc domową. Chodzi m.in. o programy psychologiczno-terapeutyczne, które będą uzupełnieniem realizowanych od 2006 r. programów oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych. Wobec osób uporczywie uchylających się od udziału w programach psychologiczno-terapeutycznych będzie mogło zostać uruchomione postępowanie w ramach kodeksu wykroczeń, a w przypadku potwierdzenia się zarzutów mogą oni otrzymać karę grzywny do 5 tysięcy zł albo karę ograniczenia wolności w wymiarze miesiąca. Regulacja doprecyzowuje również przepisy w zakresie kwalifikacji osób kierujących specjalistycznymi ośrodkami wsparcia dla osób doznających przemocy domowej. Uznawane będzie dotychczasowe doświadczenie zawodowe – co najmniej 3 lata stażu pracy w pomocy społecznej lub w placówkach realizujących zadania na rzecz przeciwdziałania przemocy oraz specjalizacja z zakresu organizacji pomocy społecznej. Ustanowiony zostanie również standard podstawowych usług świadczonych przez specjalistyczne ośrodki wsparcia dla osób doznających przemocy domowej.

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Bardzo dobrze, że w nowelizacji poza przemocą fizyczną, psychiczną i seksualną ujęto tak aktualny obecnie problem cyberprzemocy, czyli zachowań, które „mogą wzbudzić w osobie doznającej przemocy poczucie zagrożenia, poniżenia lub udręczenia, zwłaszcza zachowań podejmowanych za pomocą środków komunikacji elektronicznej na odległość”. Za przemoc domową uznano również przemoc ekonomiczną przejawiającą się w zachowaniach mających na celu uzyskanie kontroli nad zasobami ekonomicznymi. W zjawisku tym nie chodzi tylko o ekonomię, ale także o psychiczne uzależnienie oraz upokorzenie drugiej strony.

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Doceniam oczywiście, że w ostatnich latach wprowadzono kilka pozytywnych zmian w prawie, które przyczyniają się do lepszego poziomu ochrony osób doświadczających przemocy. Z tego też powodu będę głosować za przyjęciem procedowanej obecnie ustawy. Trudno jednak nie wspomnieć, że istnieje jeszcze wiele obszarów, gdzie powinny zostać wdrożone kolejne, skuteczne rozwiązania. Dotyczy to m.in. uznania, że przemoc domowa i seksualna to skrajne formy dyskryminacji kobiet, gdyż głównie to one są ofiarami tych form przemocy. Gorąco popieram skierowany do rządu postulat rzecznika praw obywatelskich dotyczący opracowania kompleksowej i wieloletniej strategii przeciwdziałania przemocy ze względu na płeć, która odnosić się będzie do wszystkich jej przejawów w sterze publicznej i prywatnej.

Palącym problemem jest niewystarczająca liczba placówek specjalistycznych dla ofiar przemocy. W 2021 r. ich liczba wynosiła 37; co porażające, w stosunku do stanu z 2017 r. zwiększyła się jedynie o 2. Najwyższa Izba Kontroli zgłosiła także duże zastrzeżenia wobec wykonywania przez powiaty zadań dotyczących tworzenia ośrodków interwencji kryzysowej. Wbrew ustawowemu obowiązkowi takich ośrodków nie powołało aż 55% skontrolowanych powiatów, a jedynie 30% funkcjonujących jednostek świadczyło wsparcie przez całą dobę. Niewielki jest też postęp w zwiększaniu przez samorządy powiatowe liczby domów dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży. Aktualnie jest ich 24, a są takie województwa, w których w ogóle nie świadczy się pomocy w tej postaci.

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Możemy przyjąć ustawę w aktualnej postaci. Gwarantuje, niestety, tylko minimum w zakresie bezpieczeństwa rodzinnego. Jeśli chcemy wyróżniać się w Europie i tworzyć prawdziwą awangardę, to musimy wykazać się większą inicjatywą. Wiem, że tego od nas oczekują Polacy.

Przemówienie senatora Marka Komorowskiego w dyskusji nad punktem 9. porządku obrad

Przemówienie senatora Marka Komorowskiego w dyskusji nad punktem 9. porządku obrad

Panie Marszałku! Panie i Panowie Senatorowie! Szanowni Państwo!

Ustawa o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz niektórych innych ustaw zakłada zmiany podstawowych definicji, zmiany w zakresie obowiązków gmin czy też możliwość skierowania sprawcy przemocy domowej na obowiązkową terapię psychologiczną. Proponowane rozwiązania zawarte w ustawie mają na celu ochronę przed przemocą domową oraz poprawę funkcjonowania systemu przeciwdziałania przemocy na szczeblu centralnym, regionalnym oraz na szczeblu samorządu terytorialnego. Ustawa wprowadza zmiany w obowiązujących obecnie definicjach dotyczące m.in. określenia: przemocy domowej, osoby doznającej przemocy domowej oraz osoby stosującej przemoc domową. Osoby stosujące przemoc domową to nie tylko małżonkowie, lecz także byli małżonkowie, partnerzy i osoby niebędące już w związku z ofiarą przemocy. Dlatego też zmianie uległ tytuł ustawy: z „ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie” na „ustawa o przeciwdziałaniu przemocy domowej”.

Przemoc domowa jest procesem. Dla wszystkich jest także jasne, że przemoc domowa powoduje u osób, które jej doznają, cierpienie i szkody. Osoby doznające przemocy domowej doświadczają wielu konsekwencji fizycznych, emocjonalnych i społecznych związanych z tym zachowaniem. Najważniejszym elementem w przeciwdziałaniu przemocy jest szybka i skuteczna interwencja, która ją zatrzyma.

Ostateczna proponowana w ustawie definicja przemocy domowej to „jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie, naruszające prawa lub dobra osobiste osoby doznającej przemocy domowej, w szczególności narażające tę osobę na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, mienia, naruszające jej godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodujące szkody na jej zdrowiu fizycznym lub psychicznym, wywołujące u tej osoby cierpienia, krzywdy moralne oraz mające na celu uzyskanie kontroli w zakresie nabywania i korzystania z posiadanych przez tę osobę zasobów ekonomicznych”.

Przemoc w rodzinie nie jest sprawą prywatną, ale przestępstwem ściganym przez prawo. Nowelizowana ustawa poprawia funkcjonowanie i dostosowuje system przeciwdziałania przemocy domowej, wprowadza wiele nowych rozwiązań oraz środki prawne pomagające karać sprawców przemocy.

Przemówienie senatora Macieja Łuczaka w dyskusji nad punktem 9. porządku obrad

Przemówienie senatora Macieja Łuczaka w dyskusji nad punktem 9. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Ustawa o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz niektórych innych ustaw wprowadza do ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie zmiany, które polegają m.in. na zmianie jej tytułu z „ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie” na „ustawa o przeciwdziałaniu przemocy domowej”. Uzasadnieniem tej zmiany jest wskazanie, iż zachowania przemocowe mogą występować również między byłymi małżonkami czy też osobami żyjącymi w nieformalnych związkach, które w świetle prawa nie są rodziną. Zmodyfikowano i rozszerzono również zakres pojęciowy definicji przemocy domowej, który będzie obejmował przemoc ekonomiczną oraz cyberprzemoc. Ponadto ustawa wprowadza definicję osoby doznającej przemocy domowej, świadka przemocy domowej, a także dodatkowe formy działań podejmowanych wobec osób stosujących przemoc domową. Takim działaniem mają być programy psychologiczno-terapeutyczne, których celem ma być powstrzymanie osoby stosującej przemoc domową przed dalszym stosowaniem przemocy. W ustawie zawarta jest również możliwość ponoszenia przez osoby stosujące przemoc domową odpowiedzialności wykroczeniowej, czemu służy wprowadzenie zmiany w ustawie – Kodeks wykroczeń.

Istotnym zadaniem, które spoczywa na administracji rządowej, jest systematyczne diagnozowanie zjawiska przemocy w Polsce. Przemoc domowa jest w Polsce, jak również w innych krajach, jednym z problemów społecznych. Wpływ na to zjawisko ma dziedziczenie wzorca przemocy przez dzieci wychowujące się w rodzinach z tym problemem, gdyż przyswajają one sobie zachowania dorosłych, których są świadkami lub ofiarami.

Zawarta w nowelizacji definicja przemocy domowej brzmi: jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste osoby doznającej przemocy domowej, w szczególności narażające tę osobę na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, mienia, naruszające jej godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodujące szkody na jej zdrowiu fizycznym lub psychicznym, wywołujące u tej osoby cierpienie lub krzywdę oraz mające na celu uzyskanie kontroli w zakresie nabywania i korzystania z posiadanych przez tę osobę zasobów ekonomicznych. Z kolei cyberprzemoc jest zdefiniowana jako zachowania, które mogą wzbudzić w osobie doznającej przemocy poczucie zagrożenia, poniżenia lub udręczenia, zwłaszcza zachowania podejmowane za pomocą środków komunikacji elektronicznej na odległość.

Ustawa przewiduje także zmiany w procedurze „Niebieskiej Karty”. Wprowadzono np. przepis obligujący grupę diagnostyczno-pomocową do monitorowania sytuacji osób lub rodzin dotkniętych przemocą domową, a także zagrożonych jej wystąpieniem, w tym również po zakończeniu procedury „Niebieskiej Karty”. Dodano również przepis umożliwiający pracę grupy diagnostyczno-pomocowej za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej.

Biorąc to wszystko pod uwagę, należy zauważyć, iż w celu poprawy realizowanych działań na rzecz przeciwdziałania przemocy domowej konieczne jest zwiększenie bezpieczeństwa i ochrony osób zagrożonych i doznających przemocy. Wprowadzenie powyższych zmian zawartych w ustawie jest jak najbardziej zasadne i konieczne.

Przemówienie senatora Roberta Mamątowa w dyskusji nad punktem 9. porządku obrad

Przemówienie senatora Roberta Mamątowa w dyskusji nad punktem 9. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Uchwalona przez Sejm ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie i niektórych innych ustaw, która była rządowym projektem, ma dopełnić system ochrony osób pokrzywdzonych przemocą.

Na wstępie chciałbym podkreślić, iż podstawową zmianą ustawy jest sama zmiana pojęcia przemocy. Ministerstwo zaplanowało zmianę nazwy dotychczasowej ustawy i samego określenia przemocy na ustawę o przeciwdziałaniu przemocy domowej. Jak wyjaśnia resort, obowiązująca nazwa ustawy stygmatyzuje rodzinę i wskazuje, że „wyłącznie rodzina jest środowiskiem, w którym dochodzi do aktów przemocy”. Zachowania przemocowe mogą występować również pomiędzy byłymi małżonkami, którzy w świetle prawa nie są rodziną, czy osobami żyjącymi w związkach nieformalnych. Zatem konieczne jest ponowne określenie, co należy rozumieć pod pojęciem „przemoc”.

Należy zauważyć, że zgodnie z nowelą definicja przemocy domowej ma brzmieć: „jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie, naruszające prawa lub dobra osobiste osoby doznającej przemocy domowej, w szczególności narażające tę osobę na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, mienia, naruszające jej godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodujące szkody na jej zdrowiu fizycznym lub psychicznym, wywołujące u tej osoby cierpienia, krzywdy moralne oraz mające na celu uzyskanie kontroli w zakresie nabywania i korzystania z posiadanych przez tę osobę zasobów ekonomicznych”.

Co więcej, w nowelizacji uwzględniona jest przemoc ekonomiczna. Obecne przepisy uwzględniają 3 rodzaje przemocy: fizyczną, psychiczną i seksualną. Katalog ten, ze względu na posłużenie się przez ustawodawcę określeniem „w szczególności”, miał charakter otwarty, przez co skutkami tych zachowań mogły być również te występujące w sferze ekonomicznej. Przemoc ekonomiczna jest zjawiskiem psychologicznym, w którym chodzi nie tylko o samą ekonomię, ale o psychiczne uzależnienie oraz upokorzenie jednej ze stron. Niemniej jednak, ze względu na fakt współwystępowania przemocy ekonomicznej z innymi jej formami oraz coraz częstsze jej stosowanie, projektodawca rozszerzył zakres pojęciowy przemocy o czwartą jej formę, tj. przemoc ekonomiczną.

Istotne jest to, że aktualnie ustawa rozszerza krąg osób objętych ochroną o niezamieszkujących razem byłych partnerów oraz dzieci będące świadkami przemocy domowej.

Pragnę zaznaczyć, że w ustawie zastąpiono również definicję „członek rodziny” poprzez wprowadzenie definicji „osoba doznająca przemocy domowej” oraz „osoba stosująca przemoc domową”. Wskazano, że sprawcą przemocy może być osoba najbliższa w rozumieniu art. 115 §11 kodeksu karnego, ale też inna osoba, spokrewniona lub niespokrewniona, pozostająca w faktycznym związku, niezależnie od faktu wspólnego zamieszkiwania i gospodarowania, osoby wspólnie zamieszkujące i gospodarujące, a także były małżonek, były partner lub inny członek rodziny, niezależnie od faktu wspólnego zamieszkiwania.

Zgodnie z nowelą ustanowiony zostanie standard podstawowych usług świadczonych przez specjalistyczne ośrodki wsparcia dla osób doznających przemocy domowej. W ustawie doprecyzowane zostaną również przepisy dotyczące kwalifikacji osób kierujących specjalistycznymi ośrodkami wsparcia dla osób doznających przemocy domowej. Wprowadzone zostaną zmiany dotyczące pracy zespołów interdyscyplinarnych i dotychczasowych grup roboczych, które funkcjonują w gminach.

Ważne jest, że rozwiązania zawarte w ustawie mają na celu ochronę przed przemocą domową oraz poprawę funkcjonowania systemu przeciwdziałania przemocy na szczeblu centralnym, regionalnym oraz na szczeblu samorządu terytorialnego.

Panie i Panowie Senatorowie, zgadzam się z nowelizacją ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Biorę też pod uwagę uzasadnienie, w którym wskazano, że „we współczesnym świecie przemoc domowa jest zjawiskiem coraz bardziej powszechnym. Zakres, wielość form i skutki natury fizycznej, psychologicznej, zdrowotnej czy ekonomicznej sprawiają, że winno się ją uznać za zjawisko społeczne szczególnej kategorii. Przemoc niesie za sobą dotkliwe konsekwencje dla wszystkich osób, których dotyka, zarówno ofiar, sprawców, jak również świadków jej stosowania. Następstwa te obejmują różne sfery życia i rzutują na funkcjonowanie na dalszych etapach”. Dziękuję.

Przemówienie senator Janiny Sagatowskiej w dyskusji nad punktem 9. porządku obrad

Przemówienie senator Janiny Sagatowskiej w dyskusji nad punktem 9. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoki Senacie!

Omawiane zmiany do ustawy o przemocy w rodzinie są niezwykle ważne w procesie wielkiej troski rządu o bezpieczeństwo rodziny, jej trwałość i dobrobyt. Rodzina powszechnie uznawana jest za jedną z największych wartości w życiu człowieka, a dom rodzinny kojarzy się z miejscem bezpiecznym i przyjaznym, w którym relacje między małżonkami oraz między rodzicami i dziećmi oparte są na miłości, wzajemnym szacunku, wsparciu i zrozumieniu.

Tymczasem, jak pokazują liczne badania socjologiczne i kryminologiczne, rzeczywistość odbiega od tego powszechnego stereotypu. Pojęcie przemocy w rodzinie obejmuje wszelkie odmiany złego traktowania tych członków rodziny, którzy nie są w stanie skutecznie się bronić.

Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie definiuje pojęcie przemocy domowej, a Światowa Organizacja Zdrowia określa ją jako „celowe użycie siły fizycznej, zagrażające lub rzeczywiste, przeciwko sobie, komuś innemu lub przeciwko grupie lub społeczności, co powoduje lub jest prawdopodobne, że spowoduje zranienie, fizyczne uszkodzenie, śmierć, ból psychologiczny, zaburzenia rozwoju lub deprawację”.

Rodzina jako grupa społeczna powinna być miejscem bezpiecznym, dającym oparcie nie tylko materialne, ale przede wszystkim psychiczne. Niestety, bywa różnie. Coraz częściej można zaobserwować sytuacje, w których powrót do domu jest czymś nieprzyjemnym, czymś, co wywołuje strach i negatywne uczucia. Doświadczenia związane z przemocą w rodzinie nie tylko psują w sposób trwały stosunki pomiędzy rodzicami i dziećmi, ale wręcz całkowicie je niszczą. Agresor narusza podstawowe prawa ofiary, np. prawo do nietykalności fizycznej, godności, szacunku, intymności itd. Przemoc w rodzinie występuje we wszystkich grupach społecznych, niezależnie od poziom wykształcenia czy sytuacji materialnej, przemoc wobec kobiet, wobec dzieci, osób starszych i niepełnosprawnych, wobec mężczyzn. Skutki stosowania przemocy są znane, są opisywane, są tragiczne, straszliwe, szczególnie wobec zupełnie bezbronnych dzieci.

Ustawa określa zadania w zakresie przeciwdziałania przemocy domowej, zasady postępowania wobec osób doznających przemocy domowej oraz zasady postępowania wobec osób stosujących przemoc domową. Ustawę stosuje się także w przypadku zagrożenia przemocą domową oraz w przypadku podejrzenia stosowania przemocy domowej.

Zaproponowane zmiany, nowe rozwiązania są oczekiwane, wręcz konieczne. Zapewnią one większą pomoc ofiarom przemocy ze strony odpowiednich osób, instytucji, zespołów, zapewnią uwolnienie się od agresora. Rozwiązania zaproponowane w omawianej ustawie w pełni popieram.

Przemówienie senatora Adama Szejnfelda w dyskusji nad punktem 9. porządku obrad

Przemówienie senatora Adama Szejnfelda w dyskusji nad punktem 9. porządku obrad

Zaproponowana ustawa o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz niektórych innych ustaw dotyka bardzo ważnych obszarów życia rodzinnego, ale i społecznego. W ustawie tej dokonano rozszerzenia i doprecyzowano definicję osoby stosującej przemoc domową. Do tej definicji włączono także byłych małżonków oraz partnerów, którzy nie są już w związku z osobą, wobec której stosują przemoc. Trzeba bowiem wiedzieć, że według raportu „Czarna księga ofiar przemocy domowej” w 2021 r. wzrosła liczba aktów przemocy wobec kobiet po ustaniu związku.

W ustawie przyjmuje się, że osoba stosująca przemoc ma w różnych obszarach, np. fizycznym, psychicznym, społecznym i psychologicznym, wyraźną przewagę nad osobą doznającą przemocy, co uniemożliwia tej ostatniej samoobronę. Stąd uwzględnienie prawidłowej definicji przemocy ma istotne znaczenie. Przykładem jest ujęcie zapisu dotyczącego przemocy jako intencjonalnego użycia przewagi siły, co narusza nie tylko porządek moralny, ale i prawny. Konieczna zatem stała się także zmiana terminów prawnych.

W czasie pandemii przemoc domowa znacznie się nasiliła. Sekretarz ONZ określił to mianem ukrytej pandemii, bowiem w początkowym okresie pandemii w krajach UE o 60% wzrosły liczby interwencji w sprawie przemocy domowej. W Polsce brakuje rzetelnych danych, statystyk dotyczących przypadków przemocy, w tym liczby zgonów w wyniku przemocy domowej, a także nie ma ujednoliconego systemu zbierania takich danych. Niestety, dostępnym, choć, jak widać, niedostatecznym źródłem pozostają tylko media.

Będę głosował za przyjęciem omawianej ustawy.

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 9. porządku obrad

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 9. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Rządowy projekt nowelizacji ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz niektórych innych ustaw dotyczy zwiększenia bezpieczeństwa i ochrony osób zagrożonych i doznających przemocy przez skuteczniejsze ściganie i karanie osób stosujących przemoc, a także rozwój działań do nich stosowanych.

Jak podkreślono w uzasadnieniu: „Ze względu na odmienność specyfiki pracy z osobami doznającymi przemocy domowej i osobami stosującymi tę przemoc, w projektowanej ustawie zostało przewidziane wydanie odrębnych aktów wykonawczych dotyczących:

– standardu podstawowych usług świadczonych przez specjalistyczne ośrodki wsparcia dla osób doznających przemocy domowej i wymagań kwalifikacyjnych osób zatrudnionych w specjalistycznych ośrodkach wsparcia dla osób doznających przemocy domowej;

– standardu prowadzenia programów korekcyjno-edukacyjnych dla osób stosujących przemoc domową i wymagań kwalifikacyjnych osób prowadzących programy korekcyjno-edukacyjne dla osób stosujących przemoc domową;

– standardu prowadzenia programów psychologiczno-terapeutycznych dla osób stosujących przemoc domową, a także wymagań kwalifikacyjnych osób prowadzących programy psychologiczno-terapeutyczne dla osób stosujących przemoc domową.

Tym samym w projektowanych przepisach zawarto materialne regulacje dotyczące specjalistycznych ośrodków wsparcia dla osób doznających przemocy domowej, programów korekcyjno-edukacyjnych dla osób stosujących przemoc domową, programów psychologiczno-terapeutycznych dla osób stosujących przemoc domową, których uszczegółowienie nastąpi w powyżej wymienionych aktach wykonawczych do projektowanej ustawy”. W Sejmie niniejszą nowelizację poparło 442 posłów. Dziękuję bardzo.

Przemówienie senatora Ryszarda Świlskiego w dyskusji nad punktem 9. porządku obrad

Przemówienie senatora Ryszarda Świlskiego w dyskusji nad punktem 9. porządku obrad

Panie Marszałku! Panie i Panowie Senatorowie!

Statystyki publikowane przez polską Policje oraz organizacje pozarządowe wskazują na spadek liczby przypadków przemocy domowej. Niestety, według ekspertów to tylko spadek na papierze, a rzeczywistość może być zupełnie inna. Dlatego państwo nie może przestać walczyć z tym zjawiskiem.

Ustawa o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz niektórych innych ustaw, którą dzisiaj procedujemy, wprowadza nowe rodzaje i definicje przemocy domowej, jakimi są przemoc ekonomiczna oraz tzw. cyberprzemoc. Modyfikuje i rozszerza już istniejące pojęcia, jak również rozszerza krąg osób, które mogą być taką przemocą dotknięte. To niezwykle ważne, gdyż obecnie funkcjonująca ustawa zakłada, że tylko w rodzinie, a więc niejako w związku formalnym, może dochodzić do przemocy fizycznej i psychicznej. Nowela rozszerza krąg osób objętych ochroną na niezamieszkujących razem byłych partnerów oraz dzieci będące świadkami przemocy domowej.

Co ważne, sprawcy przemocy domowej oprócz ponoszenia kar za swoje postępowanie będą musieli uczestniczyć w programach psychologiczno-terapeutycznych, dzięki czemu, miejmy nadzieję, ich świadomość wzrośnie i nigdy więcej nie powtórzą swojego czynu.

To wszystko to niestety tylko krok w stronę poprawy sytuacji związanej z ochroną osób, wobec których stosowana jest przemoc domowa. Należy również kompleksowo i efektywnie poprawić system ochrony przed przemocą domową, który będzie gwarantował, że wszyscy ci, którzy jej doświadczyli, uzyskają niezbędną pomoc, a sprawcy przemocy zarówno fizycznej, psychicznej, jak i seksualnej czy ekonomicznej nie unikną kary za swoje czyny.

Przemówienie senatora Wadima Tyszkiewicza w dyskusji nad punktem 9. porządku obrad

Przemówienie senatora Wadima Tyszkiewicza w dyskusji nad punktem 9. porządku obrad

Przedmiotowa zmiana ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz niektórych innych ustaw stanowi bardzo dużą nowelizację, której celem jest rozwiązanie problemów, jakie w ciągu lat jej stosowania ujawniały się i były zgłaszane przez środowisko.

Rozwiązania przewidziane w ustawie zmierzają do zwiększenia bezpieczeństwa osób doznających przemocy domowej i przywrócenia prawidłowych relacji w środowisku domowym. Co zamienne, przedmiotowa ustawa słusznie rozszerza krąg osób objętych ochroną prawną ustanowioną mocą niniejszego projektu o osoby, które do tej pory nie mogły uzyskać wsparcia i pomocy pomimo negatywnych zachowań, jakie były wobec nich stosowane, a jednocześnie zachowuje zasadę proporcjonalności. Również bardzo ważnym zagadnieniem, którego dotyka ustawa, jest poszerzenie katalogu form przemocy domowej o przemoc ekonomiczną i o tzw. cyberprzemoc, której problem, szczególnie na przestrzeni ostatnich lat, dynamicznie się rozwija.

Ustawa zawiera również normy o charakterze technicznym, zmieniającym nomenklaturę, którą posługuje się ustawa, dostosowując brzmienie jej postanowień do regulacji prawa unijnego. Zmiany dotykają również kwestii organizacyjno-funkcjonalnych w zakresie formy działania zespołów interdyscyplinarnych. Stawia się na większą rolę pracy tych grup diagnostyczno-pomocowych. Jest to istotne zagadnienie, albowiem to zespoły są pierwszym ogniwem mającym styczność z problemem.

Analiza ustawy nie nasuwa większych wątpliwości legislacyjnych, a dotknięte nią zagadnienia jawią się jako pożądane i posiadające pełne uzasadnienie zarówno faktyczne, jak i prawne. Z pewnością są to słuszne rozwiązania, które w życiu codziennym mogą dotyczyć wielu osób pokrzywdzonych. Biorąc to wszystko pod uwagę, uważam, że przedmiotową ustawę należy ocenić pozytywnie i w całości poprzeć.

Przemówienie senatora Mariusza Gromki w dyskusji nad punktem 10. porządku obrad

Przemówienie senatora Mariusza Gromki w dyskusji nad punktem 10. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Polska służba zdrowia od lat jest poddawana licznym zmianom i udoskonaleniom, by poprawić jej standard dla każdego obywatela. Rządy kolejno sprawujące władzę w Polsce wprowadzały konkretne rozwiązania w różnych jej sektorach. Podobnie robi to Zjednoczona Prawica, przygotowując ustawę o badaniach klinicznych produktów leczniczych stosowanych u ludzi.

To projekt, na który czekało wiele środowisk, począwszy od pacjentów, przez samą branżę, po Ministerstwo Zdrowia oraz Agencję Badań Medycznych. Jego treść to efekt konsultacji z sektorem klinicznym i przedstawicielami organizacji pacjentów. Ma więc silny mandat społeczny.

Projekt ustawy ma na celu dostosowanie regulacji formalnych do porządku prawnego Unii Europejskiej. Ponadto znacząco zwiększy konkurencyjność Polski jako miejsca prowadzenia badań klinicznych produktów leczniczych stosowanych u ludzi. Obecnie, gdy porównujemy statystyki z innymi państwami europejskimi, okazuje się, że liczba prowadzonych badań jest niewspółmierna w stosunku do liczby obywateli naszego kraju. Po wprowadzeniu tej ustawy w ciągu 10 lat ma ona znacząco się zwiększyć; w założeniu oczekuje się na ok. 700 wniosków rocznie. Jedno z istotnych założeń procedowanego aktu prawnego to wskazanie jako organu właściwego do prowadzenia postępowań w przedmiocie wydania pozwolenia na badania kliniczne prezesa Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych. Mało tego, w zamyśle projektu jest także powołanie Naczelnej Komisji Bioetycznej przy prezesie Agencji Badań Medycznych. Wszystkie te działania służą jednemu – ochronie uczestników badania klinicznego na każdej płaszczyźnie, nie tylko tej stricte zdrowotnej, ale i ekonomicznej. Dlatego też w celu zagwarantowania im szybkiej i prostej drogi do odszkodowań za ewentualne szkody poniesione w związku z badaniem klinicznym projekt ustawy zakłada utworzenie Funduszu Kompensacyjnego Badań Klinicznych. Ma on być państwowy, a jego dysponowaniem zajmie się rzecznik praw pacjenta.

Ustawa, która stanowi punkt naszych obrad, to krok milowy w regulacji przepisów prawnych prowadzący do rozwoju badań klinicznych. Pozwoli na wyraźne odróżnienie ich od eksperymentów, co zwiększy społeczne zaufanie do takich metod leczenia. A to z kolei może przynieść pozytywny efekt terapeutyczny, podniesie szanse na poprawę ogólnego stanu zdrowia populacji czy wydłużenie przeciętnego trwania życia, życia, co istotne, w zdrowiu. Dlatego też zagłosuję za przyjęciem tej ustawy.

Przemówienie senatora Aleksandra Pocieja w dyskusji nad punktem 10. porządku obrad

Przemówienie senatora Aleksandra Pocieja w dyskusji nad punktem 10. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Niektóre raporty wskazują na wzrostową tendencję w sektorze polskich badań klinicznych w ostatnich latach. Nie zmienia to jednak faktu, że wsparcie dla dalszego, pożądanego rozwoju jest niezbędne. Zdaniem interesariuszy rynku badań klinicznych szansa powodzenia dynamicznego rozwoju badań zależna jest od stopnia skomplikowania i przyjazności regulacji prawnych obowiązujących w kraju ich prowadzenia, dlatego nacisk na ten obszar musi być w przepisach dokonany. Zapewnienie przejrzystego systemu prawnego pozbawionego barier o charakterze administracyjno-prawnym jest więc potrzebne oraz uzasadnione. Kiedy dany stan prawny działa niekorzystnie na rozwój, należy temu przeciwdziałać, tworząc lepsze rozwiązania.

Ustawa o badaniach klinicznych produktów leczniczych stosowanych u ludzi reguluje kwestie określenia trybu powołania, składu i zadań Naczelnej Komisji Bioetycznej. Jej celem będzie zapewnienie ochrony uczestników badań klinicznych, wysokiej jakości wydawanych opinii oraz terminowości ich wydawania. Podmiot przeprowadzający eksperyment medyczny nie będzie mógł pobierać od jego uczestnika opłat za udział w nim. Wniosek o wydanie pozwolenia na badanie kliniczne uzupełnia się tłumaczeniem w języku polskim. Ustawa określa także zasady odpowiedzialności cywilnej badacza i sponsora badań klinicznych. Wprowadzone zostaną również rozwiązania, które zapewnią ochronę uczestników badań, jeśli chodzi o system odszkodowań i ubezpieczeń. Do najważniejszych rozwiązań w tym zakresie należy między innymi utworzenie Funduszu Kompensacyjnego Badań Klinicznych, który będzie finansowany z wpłat sponsorów. Funduszem będzie dysponował Rzecznik Praw Pacjenta. Dodatkowo badacz i sponsor będą musieli mieć ubezpieczenie OC w związku ze szkodami, które mogą powstać podczas badania.

Nowe przepisy są dużo korzystniejsze dla sektora badań klinicznych i, zgodnie z pierwotnym celem, podnoszą atrakcyjność prowadzenia badań klinicznych na terenie Polski. Dodatkowo ustawa o badaniach klinicznych produktów leczniczych stosowanych u ludzi i proponowane poprawki umożliwiają pełne zastosowanie prawa unijnego we wspomnianym zakresie.

Przemówienie senatora Adama Szejnfelda w dyskusji nad punktem 10. porządku obrad

Przemówienie senatora Adama Szejnfelda w dyskusji nad punktem 10. porządku obrad

Zaproponowana ustawa o badaniach klinicznych produktów leczniczych stosowanych u ludzi wydaje się systemowa i kompleksowa, bowiem w dokładny sposób określa tryb i sposób przeprowadzania badań klinicznych, jak i sposób zabezpieczenia osób, które będą poddawane tym badaniom. Ustawa zawiera przepisy ułatwiające prowadzenie badań klinicznych w Polsce. Uregulowane zostały też kwestie dotyczące określenia krajowego organu odpowiedzialnego za wydanie pozwolenia na prowadzenie badania klinicznego oraz trybu postępowania w przedmiocie wydania pozwolenia na badanie kliniczne. Istotny jest również zapis dotyczący systemu oceny etycznej badań klinicznych produktów leczniczych oraz sposobu przeprowadzania badań przez komisje bioetyczne, z uwzględnieniem terminów określonych w rozporządzeniu Unii Europejskiej.

Uwzględniono również wymogi językowe dotyczące prowadzonej dokumentacji, a także wprowadzono rozwiązania zapewniające ochronę uczestników badań klinicznych w zakresie systemu odszkodowań ubezpieczeń. Uwzględniono zasady odpowiedzialności cywilnej badacza i sponsora, wysokość i sposób uiszczania opłat związanych z badaniem klinicznym oraz zasady i tryb przeprowadzenia inspekcji badania klinicznego, w tym mechanizm wsparcia niekomercyjnych badań klinicznych. Ponadto w ustawie zostały uregulowane sprawy dotyczące postępowania w przedmiocie wydania pozwolenia na badania kliniczne oraz wydania zgody na zmianę badania klinicznego, a także tryb powołania, skład i zadania Naczelnej Komisji Bioetycznej do spraw Badań Klinicznych, w tym tryb i uprawnienia komisji bioetycznych do przeprowadzenia oceny etycznej badania klinicznego, obowiązki sponsora i głównego badacza, zasady odpowiedzialności cywilnej i karnej badacza oraz sponsora, a także zasady organizacji funkcjonowania Funduszu Kompensacyjnego Badań Klinicznych.

Regulacja potrzebna jest do rozwoju badań klinicznych w Polsce, zwłaszcza że do tej pory statystyki dotyczące liczby badań w stosunku do liczby mieszkańców były niezadowalające w porównaniu z innymi krajami europejskimi. Procedowana ustawa ma szansę to zmienić, jak również może się przyczynić do uzyskania środków KPO. Jednak mimo tej pozytywnej opinii wydaje się, że ustawa przed jej przyjęciem powinna zostać uzupełniona stosownymi poprawkami.

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 10. porządku obrad

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 10. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Rządowy projekt ustawy o badaniach klinicznych produktów leczniczych stosowanych u ludzi dotyczy, zgodnie z uzasadnieniem, zwiększenia konkurencyjności Rzeczypospolitej Polskiej jako miejsca prowadzenia badań klinicznych przez wdrożenie przejrzystych regulacji prawnych umożliwiających stosowanie europejskich standardów określonych w rozporządzeniu 536/2014 oraz wprowadzenia dodatkowych ułatwień i mechanizmów zachęcających do prowadzenia badań klinicznych, które wyróżnią Rzeczpospolitą Polską na tle państw wdrażających jedynie plan minimum wyłącznie umożliwiający stosowanie rozporządzenia 536/2014.

Jak podkreślono w uzasadnieniu, „Rozporządzenie 536/2014 będzie obowiązywało w polskim porządku prawnym bezpośrednio i będzie miało zastosowanie po upływie 6 miesięcy od stwierdzenia pełnej funkcjonalności portalu Unii Europejskiej oraz bazy danych Unii Europejskiej. Od tego dnia przepisy przyjęte na poziomie krajowym muszą zapewniać skuteczne stosowanie przepisów rozporządzenia.

Wprowadzenie nowych regulacji dotyczących badań klinicznych produktów leczniczych stosowanych u ludzi ma na celu również zwiększenie atrakcyjności prowadzenia badań klinicznych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Interesariusze rynku badań klinicznych często uzależniają szansę powodzenia dynamicznego rozwoju badań klinicznych od stopnia skomplikowania i przyjazności regulacji prawnych obowiązujących w kraju ich prowadzenia. Niewątpliwie jednym ze stymulantów dla rozwoju badań klinicznych jest zapewnienie przejrzystego systemu prawnego pozbawionego barier o charakterze administracyjno-prawnym. Obecnie wskaźniki dotyczące liczby prowadzonych badań w stosunku do liczby mieszkańców są niesatysfakcjonujące w porównaniu do innych krajów europejskich, takich jak Czechy czy Węgry. Dążąc do zmiany tego stanu, rozwój sektora badań klinicznych stał się ważnym elementem dokumentu rządowego pn. «Polityka Lekowa Państwa», określającym priorytety działań rządu Rzeczypospolitej Polskiej w zakresie gospodarowania lekami w latach 2018–2022. W przedmiotowym dokumencie wskazano na szczególną rolę zwiększenia konkurencyjności i innowacyjności przemysłu farmaceutycznego przez stymulację badań i rozwoju leków oraz poprawę warunków realizacji badań klinicznych. Celem projektodawcy jest zwiększenie konkurencyjności Rzeczypospolitej Polskiej jako miejsca prowadzenia badań klinicznych przez wdrożenie przejrzystych regulacji prawnych umożliwiających stosowanie europejskich standardów określonych w rozporządzeniu 536/2014 oraz wprowadzenie dodatkowych ułatwień i mechanizmów zachęcających do prowadzenia badań klinicznych, które pozytywnie wyróżnia nasz kraj na tle państw wdrażających jedynie plan minimum wyłącznie umożliwiający stosowanie rozporządzenia. (...)

Rozporządzenie 536/2014 nie ma charakteru wyczerpującego i wymaga od państw członkowskich wprowadzenia regulacji prawnych, które nie mogą zostać przyjęte na poziomie wspólnotowym. Kluczowe kwestie pozostawione w kompetencji krajowej, które zostały uregulowane w projekcie ustawy o badaniach klinicznych produktów leczniczych stosowanych u ludzi, dotyczą m.in.:

1) określenia krajowego organu kompetentnego odpowiedzialnego za wydanie pozwolenia na prowadzenie badania klinicznego oraz trybu postępowania w przedmiocie wydania pozwolenia na badanie kliniczne produktu leczniczego stosowanego u ludzi;

2) systemu oceny etycznej badań klinicznych produktów leczniczych oraz sposobu jej przeprowadzania przez komisje bioetyczne, przy uwzględnieniu terminów określonych w rozporządzeniu 536/2014;

3) wymogów językowych dokumentacji;

4) wprowadzenia rozwiązań zapewniających ochronę uczestników badań w zakresie systemu odszkodowań (systemu ubezpieczeń);

5) zasad odpowiedzialności cywilnej i karnej badacza i sponsora;

6) wysokości i sposobu uiszczania opłat związanych z badaniem klinicznym;

7) zasad finansowania świadczeń opieki zdrowotnej związanych z badaniem klinicznym;

8) zasad i trybu przeprowadzania inspekcji badania klinicznego;

9) mechanizmu wsparcia niekomercyjnych badań klinicznych.

W świetle powyższego stało się konieczne opracowanie nowej regulacji w zakresie badań klinicznych, która odpowiadałaby przepisom i standardom prowadzenia badań klinicznych przyjętym na poziomie Unii Europejskiej”.

Co warte podkreślenia, „Projekt ustawy o badaniach klinicznych produktów leczniczych stosowanych u ludzi jest elementem Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności, zwanym dalej «KPO» – kamieniem milowym w części grantowej D3. Rozwój badań naukowych i sektora farmaceutycznego w odpowiedzi na wzmocnienie odporności systemu ochrony zdrowia. Zakładany w KPO termin realizacji ww. kamienia milowego to IV kwartał 2022 r. Projekt ustawy w pełni realizuje zobowiązania wynikające z KPO”.

W Sejmie niniejszą ustawę poparło 441 posłów.

Przemówienie senator Jolanty Hibner w dyskusji nad punktem 11. porządku obrad

Przemówienie senator Jolanty Hibner w dyskusji nad punktem 11. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Sejm w dniu 13 stycznia 2023 r. uchwalił ustawę o ratyfikacji Protokołu zmieniającego Umowę między Rzecząpospolitą Polską a Baliwatem Guernsey w sprawie unikania podwójnego opodatkowania niektórych kategorii dochodów osób fizycznych, podpisaną w Londynie dnia 8 października 2013 r., podpisanego w Londynie dnia 19 maja 2022 r. – druk sejmowy nr 2841.

Ustawą zajmowały się 2 komisje senackie: Komisja Spraw Zagranicznych i Unii Europejskiej oraz Komisja Budżetu i Finansów Publicznych – druk senacki nr 896.

Obowiązujące dotychczasowe zapisy umowy międzynarodowej nie spełniały „najnowszych standardów w zakresie umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, a także nie odpowiadały w pełni obecnym priorytetom polityki podatkowej Polski. Ważnym elementem było nakierowanie na uszczelnienie systemu podatkowego i doprowadzenie zapisów umowy zgodnie z aktualnymi standardami wynikającymi z Modelowej Konwencji OECD w sprawie podatku od dochodu i majątku”.

Protokół dwustronny uzupełnia zmienianą umowę w zakresie:

1) nadania nowego brzmienia tytułowi i preambule;

2) przyznania uprawnienia obywatelom stron niemających miejsca zamieszkania na ich terytorium do składania wniosków w sprawie wszczęcia procedury wzajemnego porozumiewania się;

3) wprowadzenia tzw. klauzuli testu podstawowego celu, wedle której „bez względu na postanowienia niniejszej Umowy, korzyść w niej przewidziana nie zostanie przyznana w odniesieniu do części dochodu, jeżeli można przyjąć, że uzyskanie tej korzyści było jednym z głównych celów utworzenia jakiejkolwiek struktury lub zawarcia jakiejkolwiek transakcji, które spowodowały bezpośrednio lub pośrednio powstanie tej korzyści, chyba że ustalono, że przyznanie tej korzyści w danych okolicznościach byłoby zgodne z przedmiotem oraz celem odpowiednich postanowień Umowy”.

Komisja Spraw Zagranicznych i Unii Europejskiej oraz Komisja Budżetu i Finansów Publicznych Senatu wnoszą o uchwalenie wymienionej ustawy bez poprawek.

Ustawa jest typowym aktem porządkującym współpracę między Rzecząpospolitą Polską a Baliwatem Guernsey w sprawie unikania podwójnego opodatkowania.

Podobnie jak obie komisje senackie popieram tę ustawę.

Przemówienie senatora Adama Szejnfelda w dyskusji nad punktem 11. porządku obrad

Przemówienie senatora Adama Szejnfelda w dyskusji nad punktem 11. porządku obrad

Obowiązująca umowa między Rzecząpospolitą Polską a Baliwatem Guernsey w sprawie unikania podwójnego opodatkowania niektórych kategorii dochodów osób fizycznych została podpisana w Londynie 8 października 2013 r. Nie spełnia ona najnowszych standardów w zakresie umów, a także nie odpowiada w pełni obecnym priorytetom polityki podatkowej Polski, nakierowanym na uszczelnienie systemu podatkowego, dlatego wymaga zmiany. Aktualizacja umowy obejmuje przede wszystkim zmiany polegające na wprowadzeniu standardów ochrony w zakresie zapobiegania nadużyciom przepisów podatkowych, które są ukierunkowane na zmniejszenie, a niekiedy nawet wyeliminowanie opodatkowania. Celem ustawy jest przede wszystkim to, by przeciwdziałać całkowitemu unikaniu płacenia podatków. Taki jest cel i idea tego protokołu.

Wejście w życie uaktualnionego protokołu nie będzie miało ujemnego skutku dla sektora finansów publicznych. Przeciwnie, przewiduje się zwiększenie dochodów z uwagi na generalne uszczelnienie obecnie obowiązującej umowy. Szacuje się, że podpisanie tego protokołu, dostosowanego do aktualnej polityki prowadzonej przez OECD, stworzy ramy traktatowe do dalszego rozwoju wzajemnych inwestycji w oparciu o zasadę wolnej i równej konkurencji. W celu realizacji protokołu nie jest wymagane przyjęcie żadnych środków prawnych.

Z uwagi na to wszystko będę głosował za ratyfikacją wymienionego protokołu.

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 11. porządku obrad

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 11. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Rządowy projekt ustawy o ratyfikacji Protokołu zmieniającego Umowę między Rzecząpospolitą Polską a Baliwatem Guernsey w sprawie unikania podwójnego opodatkowania niektórych kategorii dochodów osób fizycznych, podpisaną w Londynie dnia 8 października 2013 r., podpisanego w Londynie dnia 19 maja 2022 r., dotyczy, co w dużej mierze podkreślałem w sprawozdaniu, prezentując ustawę, uszczelnienia systemu podatkowego poprzez wprowadzenie standardów ochrony w zakresie zapobiegania nadużyciom przepisów umów podatkowych, które są ukierunkowane na zmniejszenie, a niekiedy nawet wyeliminowanie opodatkowania.

Jak podkreślono w uzasadnieniu, ,,aktualizacja ta obejmuje przede wszystkim zmiany polegające na wprowadzeniu standardów ochrony w zakresie zapobiegania nadużyciom przepisów umów podatkowych, które są ukierunkowane na zmniejszenie, a niekiedy nawet wyeliminowanie opodatkowania. Konieczność stosowania minimalnych standardów i tym samym dokonania zmian w systemach podatkowych wynika przede wszystkim z prac prowadzonych przez OECD, mających na celu zwalczanie erozji bazy podatkowej (m.in. przez wykorzystywanie umów o unikaniu podwójnego opodatkowania w agresywnym planowaniu podatkowym) – projekt Base Erosion and Profit Shifting (dalej: projekt BEPS). W ramach tego projektu dążono do wypracowania mechanizmów utrudniających dokonywanie międzynarodowych transferów zysków do krajów stosujących preferencyjne opodatkowanie, a w konsekwencji zaproponowano nowe rozwiązania mające na celu dokonanie zmian w systemach podatkowych państw zaangażowanych w realizację projektu, w tym Polski.

Projekt BEPS stanowi ważną inicjatywę, która może przynieść długofalowo pozytywne skutki dla prowadzenia przez państwa działań zapobiegających utracie dochodów podatkowych na poziomie krajowym i międzynarodowym. Koncentruje się on na kilkunastu obszarach, a instrumentem, który ma za zadanie wdrożenie wybranych rozwiązań wypracowanych w projekcie BEPS, jest konwencja wielostronna implementująca środki traktatowego prawa podatkowego mające na celu zapobieganie erozji podstawy opodatkowania i przenoszeniu zysku (Multilateral convention to implement tax treaty related measures to prevent base erosion and profit shifting; dalej: konwencja MLI). Jej celem jest dokonanie automatycznej zmiany zawartych przez dane państwo umów podatkowych oraz zawiera ona propozycje odpowiednich uregulowań prawnych”.

W Sejmie niniejszą ustawę poparło 454 posłów. Dziękuję bardzo.

Przemówienie senatora Wadima Tyszkiewicza w dyskusji nad punktem 11. porządku obrad

Przemówienie senatora Wadima Tyszkiewicza w dyskusji nad punktem 11. porządku obrad

Przedmiotowy projekt ustawy zmierza do wyrażenia zgody na dokonanie przez prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej ratyfikacji podpisanego w Londynie dnia 19 maja 2022 r. Protokołu zmieniającego Umowę między Rzecząpospolitą Polską a Baliwatem Guernsey w sprawie unikania podwójnego opodatkowania niektórych kategorii dochodów osób fizycznych.

Jak wynika z treści uzasadnienia do projektu i co jest również oczywistym faktem, obowiązujące brzmienie umowy międzynarodowej nie spełnia najnowszych standardów w zakresie umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, a także nie odpowiada w pełni obecnym priorytetom polityki podatkowej Polski, nakierowanym na uszczelnienie systemu podatkowego. Przedmiotowy projekt trafnie rozwiązuje ww. problem, wprowadzając przy tym zmiany o charakterze technicznym, tj. stylistycznym.

Treść projektu nie budzi wątpliwości legislacyjnych oraz jawi się jako pożądana i potrzebna.

Wobec powyższego przedmiotowy projekt należy ocenić pozytywnie.

Przemówienie senatora Janusza Pęcherza w dyskusji nad punktem 12. porządku obrad

Przemówienie senatora Janusza Pęcherza w dyskusji nad punktem 12. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Celem projektowanej ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z wprowadzeniem świadczenia za długoletnią służbę jest zatrzymanie doświadczonych funkcjonariuszy i żołnierzy w służbie, a także wzmocnienie motywacyjnego systemu wynagradzania, przez dodanie nowego świadczenia, służącego zwiększeniu uposażeń funkcjonariuszy i żołnierzy posiadających co najmniej 15-letni staż służby. Ponadto ustawa będzie miała wpływ na wzrost konkurencyjności zatrudnienia w służbach oraz Siłach Zbrojnych RP, co powinno przełożyć się na wzrost zainteresowania wstępowaniem do formacji oraz powołaniem do zawodowej służby wojskowej. Na zrównanie uposażeń funkcjonariuszy różnych formacji wskazywaliśmy wielokrotnie przy okazji prac nad ustawami dotyczącymi wynagrodzeń tych grup pracowniczych. Dobrze się więc stało, że rozwiązania ustawowe, które dziś omawiamy, idą właśnie w tym kierunku.

Aby jednak motywowanie finansowe prowadziło do pożądanych efektów, konieczne jest zaprojektowanie dobrze przemyślanego systemu wynagrodzeń. Jak czytamy w uzasadnieniu do ustawy: „Systemy motywacyjne skorelowane muszą zostać zarówno z interesami funkcjonariusza, jak i z możliwościami finansowymi służby. Brak właściwego systemu motywacyjnego może skutkować rezygnacją ze służby funkcjonariuszy i żołnierzy, a w konsekwencji brakami kadrowymi, znacznym zwiększeniem kosztów związanych ze szkoleniem osób nowo przyjętych do służby w miejsce osób z niej rezygnujących. Niepodważalne jest, że podstawowym czynnikiem, który skłania ludzi do podjęcia pracy, pozostania w niej i rozwijania się, jest wynagrodzenie. Ma ono dla pracownika kluczowe znaczenie, gdyż zapewnia mu podstawowe środki utrzymania. Decyduje zarazem o odczuwanym przez funkcjonariusza i żołnierza poczuciu bezpieczeństwa i komfortu, poczuciu stabilizacji finansowej i pewności pracy. Niezapewnienie pracownikowi godziwego poziomu wynagrodzenia skutkować może stałym, wysokim poziomem stresu, który z pewnością nie sprzyja efektywności w działaniu, jak również powoduje chęć zmiany miejsca pracy w przypadku otrzymania bardziej satysfakcjonującego wynagrodzenia. Stąd też wysokość uposażeń funkcjonariuszy i żołnierzy powinna być proporcjonalna do doświadczenia oraz wymagań, jakie są im stawiane”.

Ta regulacja jest na pewno dosyć korzystna z punktu widzenia funkcjonariuszy i żołnierzy, ale chyba nieco spóźniona. Poszczególne ministerstwa nie dokonały też pogłębionej analizy przyczyn nasilających się odejść ze służby funkcjonariuszy i żołnierzy. Analizując braki kadrowe w poszczególnych formacjach, też można stwierdzić, że te dane dają trochę do myślenia. Odejścia ze służby po 15 latach muszą budzić niepokój, bo trudno sądzić, że wypalenie zawodowe funkcjonariuszy jest już tak znaczne, że dłużej już nie dadzą rady pracować. Z opinii wyrażanych przez samych zainteresowanych wynika, że co najmniej równie istotne jak płace są warunki pełnienia służby, kompetencje przełożonych, zakres wyznaczonych zadań czy będąca konsekwencją tych czynników akceptacja społeczna, która jeszcze kilka lat temu była wysoka – dotyczy to w szczególności funkcjonariuszy Policji.

Na pewno trzeba poprzeć tę ustawę, mając świadomość, że rozwiązania idą w dobrym kierunku, ale nie rozwiążą szybko narastających problemów kadrowych. Trzeba też pilnie rozwiązać problemy płacowe pracowników cywilnych w służbach mundurowych, bo to ważne ogniwo funkcjonowania tych struktur. Będę głosować za przyjęciem tej ustawy.

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 12. porządku obrad

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 12. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Rządowy projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z wprowadzeniem świadczenia za długoletnią służbę dotyczy wprowadzenia przepisów w celu zatrzymania doświadczonych funkcjonariuszy i żołnierzy w służbie poprzez wzmocnienie motywacyjnego systemu uposażeń, tj. dodanie nowego świadczenia służącego zwiększeniu uposażeń funkcjonariuszy i żołnierzy posiadających co najmniej 15-letni staż służby. Ponadto ustawa będzie miała wpływ na wzrost konkurencyjności zatrudnienia w służbach, co powinno przełożyć się na wzrost zainteresowania wstępowaniem do formacji i Sił Zbrojnych RP.

Jak podkreślono w uzasadnieniu: „W obliczu skali zagrożeń dla współczesnego świata starania o utrzymanie odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa zapewniającego wszechstronny rozwój i dającego poczucie bezpieczeństwa swoim obywatelom wymagają od państwa posiadania odpowiednich sił, przez które rozumieć należy Policję i inne służby ochrony państwa, a także Siły Zbrojne RP. Od sprawnego funkcjonowania tego potencjału zależy bezpieczeństwo poszczególnych obywateli oraz całego państwa. Przez pryzmat funkcjonowania służb, a właściwie ich skuteczności w zakresie realizacji zadań ustawowych, oceniać można ogólne poczucie bezpieczeństwa obywateli. Kształtowanie i utrzymywanie przez państwo oczekiwanego przez społeczeństwo stanu bezpieczeństwa wymaga monitorowania współczesnych problemów zachodzących w świecie społecznym i podejmowania adekwatnych działań w sferze funkcjonowania służb odpowiedzialnych za bezpieczeństwo kraju.

Zapewnienie jak największej obsady etatowej służb wpływa na prawidłową realizację zadań ustawowych nałożonych na te formacje. Dla przykładu wskazać można, że w służbach podległych Ministrowi Spraw Wewnętrznych i Administracji na dzień 1 listopada 2022 r. w Policji stan etatowy wynosił 105 tysięcy 309 etatów, stan zatrudnienia wynosił 99 tysięcy 900 etatów, wakat wynosił 5 tysięcy 409 etatów, co stanowiło 5,14%. Według stanu na dzień 31 października 2022 r. stan etatowy Straży Granicznej wynosił 16 tysięcy 245 etatów, stan zatrudnienia wynosił 15 tysięcy 107 etatów, wakat wynosił 1 tysiąc 138 etatów, co stanowiło 7,01%. Stan etatowy w Państwowej Straży Pożarnej na 3l października 2022 r. wynosił 31 tysięcy 143 etaty, stan zatrudnienia wynosił 30 tysięcy 256 etatów, wakat wynosił 890 etatów, co stanowiło 2,86%. Według stanu na dzień 31 października 2022 r. stan etatowy Służby Ochrony Państwa wynosił 2 tysiące 808 etatów, stan zatrudnienia wynosił 2 tysiące 92 etaty, wakat wynosił 716 etatów, co stanowiło 25,50%.

Dla osiągnięcia oczekiwanej efektywności i skuteczności działania służb niezbędne jest, aby posiadały one odpowiednie kadry, które są najważniejszą częścią każdej organizacji. W ogólnie pojętym interesie nie tylko służby, ale i całego państwa leży opracowanie odpowiedniej strategii wynagradzania funkcjonariuszy i żołnierzy zawodowych”.

Co ważne, „nowe świadczenie będzie przysługiwało w wysokości 5% należnego uposażenia zasadniczego po osiągnięciu 15 lat służby, zwiększanego o kwotę 1% należnego uposażenia zasadniczego za każdy kolejny rozpoczęty rok służby, nie więcej jednak niż do wysokości 15% po 25 latach służby, które będzie wypłacane do dnia rozwiązania stosunku służbowego w związku ze zwolnieniem funkcjonariusza ze służby, z jego śmiercią lub zaginięciem”. I dalej: „Świadczenie motywacyjne może być przyznane w jednej z dwóch (co do wysokości) możliwych do uzyskania kwot – 1 tysiąc 500 albo 2 tysiące 500 zł – i uzależnione jest od osiągnięcia przez funkcjonariusza określonego w przepisach ustaw pragmatycznych stażu służby. Z pierwszym poziomem świadczenia motywacyjnego mamy do czynienia wtedy, gdy funkcjonariusz osiągnie co najmniej 25 lat stażu służby, a z drugim gdy przekroczy 28 lat i 6 miesięcy tego stażu. Po osiągnięciu pierwszego poziomu stażu służby wysokość świadczenia motywacyjnego wynosi 1 tysiąc 500 zł miesięcznie i w tej wysokości jest ono wypłacane funkcjonariuszowi aż do czasu przekroczenia przez niego drugiego poziomu stażu służby. Wówczas wysokość świadczenia motywacyjnego wzrasta do 2 tysięcy 500 zł miesięcznie. Poszczególne ustawy pragmatyczne precyzują, które okresy służby zalicza się do stażu służby, od którego uzależnione jest prawo do świadczenia motywacyjnego”.

Będę głosował za procedowaną ustawą. Dziękuję bardzo.