Podczas posiedzenia Komisji Kultury i Środków Przekazu zapoznano się ze Sprawozdaniem z wykonania budżetu państwa w części 24 oraz w dziale 921 - Kultura i ochrona dziedzictwa narodowego za 2004 rok, sporządzonym przez Ministerstwo Kultury.

Gośćmi komisji byli przedstawiciele Ministerstwa Kultury: wiceminister Agnieszka Odorowicz, dyrektor Departamentu Ekonomicznego Wojciech Kwiatkowski, główna księgowa Anna Bartkiewicz oraz informatyk Jacek Kajak.

Szczegółowego omówienia sprawozdania dokonała wiceminister kultury A. Odorowicz. Zakres działu administracji rządowej, którym kieruje minister kultury, obejmuje m.in. sprawy związane z określeniem kierunków szeroko rozumianej polityki kulturalnej i sposobów ich realizacji, promocją oraz popieraniem twórczości, działalności artystycznej i literackiej, upowszechnianiem kultury w kraju i za granicą, ochroną dóbr kultury, kinematografią, szkolnictwem artystycznym na różnych szczeblach edukacji jak również innymi - podejmowanymi w ramach mecenatu państwa - działaniami, mającymi wpływ na kształt kultury w kraju.

W 2004 roku minister kultury finansował lub współfinansował działalność 260 placówek oświatowych, burs i internatów, 34 archiwów państwowych, 34 państwowych instytucji kultury, 18 wyższych uczelni artystycznych, 5 instytucji filmowych, Radę Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, a także zadania związane z szeroko rozumianą działalnością kulturalną mieszczące się pod wspólnym tytułem "mecenat nad kulturą i sztuką". W roku 2004, na mocy zarządzenia ministra kultury z 13 września 2004 r., rozpoczęła działalność nowa instytucja kultury - Centrum Sztuki i Techniki Japońskiej MANGGHA, wyodrębnione z Muzeum Narodowego w Krakowie.

Podstawę gospodarki finansowej w 2004 roku stanowiła ustawa budżetowa z 23 stycznia 2004 r., która w swoim zapisie określa dochody i wydatki budżetowe dla części 24 - Kultura i ochrona dziedzictwa narodowego.

Jeżeli chodzi o wykonanie dochodów, plan zakładał je na poziomie 50 mln 300 tysięcy, a został wykonany przekroczony o 1 mln 100 tysięcy. Wiceminister A. Odorowicz podkreśliła, że za kadencji obecnego parlamentu budżet ministerstwa w dziale 921 zwiększył się o 80%, czyli o 400 mln zł. Sekretarz stanu przekazała słowa podziękowania Senatowi za ten fakt, dodając, że jest to moment historyczny, taka sytuacja bowiem nie miała miejsca przez ostatnie dziesięć lat.

Wydatki na oświatę i wychowanie wzrosły w stosunku do planu o 20 mln złotych, w szkolnictwie wyższym o 20 mln złotych, w edukacyjnej opiece wychowawczej o 1 mln zł, a w kulturze i ochronie dziedzictwa narodowego na 594 mln zł zaplanowanych wydatkowano sumę 752 mln zł. Są to środki powstałe na skutek różnego rodzaju zwiększeń, w głównej mierze z rezerw.

W dziale 921 - Kultura i ochrona dziedzictwa narodowego zrealizowano dochody na ogólną kwotę 49 895 tys. zł, co stanowi 101,2% kwoty zaplanowanej w ustawie budżetowej na rok 2004 i 727,1% wykonania 2003 roku. Zaplanowanie oraz wykonanie takiego wzrostu dochodów w porównaniu z wykonaniem z 2003 r. było spowodowane przede wszystkim zmianą wysokości wpłat do budżetu państwa od planowanych przychodów środków specjalnych z 5% do 40% w 2004 r. Najważniejszym źródłem wpływów do budżetu były wpłaty ze środków specjalnych, w tym głównie wpłata ze środka specjalnego pochodzącego z dopłat do stawek w grach stanowiących monopol państwa, funkcjonującego przy centrali Ministerstwa Kultury.

W dalszej części swojego wystąpienia wiceminister A. Odorowicz omówiła m.in. sytuację szkół artystycznych, których jest w sumie 282, z czego 60 jest samorządowych. Powstał plan, by szkoły artystyczne wróciły do ministra kultury, ponieważ samorządy, które przejęły szkoły artystyczne, zaczęły je finansować na poziomie innych szkół edukacyjnych. W szkołach artystycznych od marca do czerwca kończył się budżet i zwracano się o wyrównywanie tych środków do jednostek samorządu. W rezultacie resort edukacji zaproponował nowe algorytmy naliczania subwencji oświatowej, korzystniejsze dla szkół artystycznych.

Wiceminister kultury podziękowała senatorom z Komisji Kultury i Środków Przekazu za przyjęcie poprawki w ustawie o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej, umożliwiającej samorządom dotowanie szkół artystycznych Ministerstwa Kultury, zwłaszcza jeżeli chodzi o wydatki inwestycyjne, co jest ogromnie ważne. Skutkiem są pierwsze decyzje.

W dyskusji senatorowie interesowali się m.in. kwestią zwiększenia środków przeznaczanych na rozwój kultury w budżetach wojewodów. Kolejne pytanie dotyczyło działań Ministerstwa Kultury wykorzystujących środki pochodzące z dopłat do stawek w grach stanowiących monopol państwa na rzecz kultury języka polskiego. Wiceminister A. Odorowicz stwierdziła, że - w szerszym ujęciu - w zasadzie propagowanie literatury polskiej jest propagowaniem języka polskiego, podobnie jak wspieranie imprez, które mają na celu propagowanie poezji, literatury współczesnej, ale także wydarzeń o charakterze upowszechnieniowym, np. pisowni języka polskiego - są to konkursy, dyktanda narodowe, konkursy recytatorskie i inne akcje. Wspieranie rozwoju i promocji języka ojczystego odbywa się za pośrednictwem konkretnego projektu. Są to znaczące środki w sferze upowszechniania.

W dyskusji pytano również o środki finansowe, które powstaną zgodnie z art.19 przyjętej niedawno ustawy o kinematografii. Środki te, jak poinformowała wiceminister kultury będą dostępne od 1 stycznia 2006 roku, a w zasadzie od 10 lutego 2006 w trybie rozliczeń podatkowych.

Członkowie Komisji Kultury i Środków Przekazu interesowali się również możliwościami zwiększenia w roku 2006 środków finansowych na wyższe szkolnictwo artystyczne, tak by mogło ono prawidłowo funkcjonować. Odrębną kwestią jest również zagwarantowanie większej sumy na upowszechnianie kultury prowadzone przez szereg organizacji kulturalnych, fundacji i innych instytucji kultury. Wiceminister A. Odorowicz podkreśliła, że Ministerstwo Kultury zaplanuje i dołoży starań, by zwiększyć fundusze w obu tych działach. Ogromną szansę resort widzi w nowelizacji ustawy o finansach publicznych, gdzie jest mowa o możliwości przemieszczania, za zgodą ministra finansów, pieniędzy między działami, a między paragrafami w danej części sam dysponent będzie mógł te pieniądze zmieniać.

Jest to bardzo ważne, ponieważ dawny środek specjalny, czyli fundusz promocji kultury, w momencie kiedy zostanie uwolniony od obciążenia związanego z dofinansowaniem instytucji narodowych i samorządowych, będzie mógł w większej części służyć finansowaniu organizacji pozarządowych i inwestycji w szkołach artystycznych. Jednocześnie przyjęta ustawa o organizowaniu prowadzeniu działalności kulturalnej, zgodnie z którą Ministerstwo Kultury może przyznawać środki finansowe organizacjom pozarządowym, w tym na inwestycje, daje duże możliwości. Połączone źródła finansowania pozwolą na zdecydowanie lepsze gospodarowanie pieniędzmi. Planowanie zwiększeń budżetowych to odwieczny dialog z Ministerstwem Finansów. Wiceminister kultury wyraziła nadzieję, że w budżecie na rok 2006 zostanie utrzymana m.in. rezerwa na zakup nowości bibliotecznych.