Wydarzenia

W Senacie 16 października 2017 r. odbyła się konferencja „Istota i zakres przedmiotowy aktów prawa miejscowego stanowionych przez organy jednostek samorządu terytorialnego”, zorganizowana przez Komisję Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej wspólnie z SWPS Uniwersytetem Humanistycznospołecznym oraz Wyższą Szkołą Finansów i Zarządzania w Warszawie.

Otwierając senackie spotkanie, przewodniczący komisji samorządu senator Piotr Zientarski przypomniał, że to już kolejna konferencja poświęcona aktom prawa miejscowego. Dzieje się tak m.in. dlatego, że Senat od lat podejmuje tę tematykę, czując się niejako opiekunem samorządu terytorialnego, to właśnie od senatorów I kadencji wyszła bowiem inicjatywa ustawy samorządowej. Dlatego Izba wyższa parlamentu jest nie tylko forum debaty o najważniejszych zagadnieniach samorządowych, ale także miejscem do przedstawiania wniosków de lege ferenda.

Podczas konferencji przedstawiono i omówiono szereg teoretycznoprawnych zagadnień odnoszących się do aktów prawa miejscowego jako podstawowych źródeł powszechnie obowiązującego prawa. Naukowcy i praktycy dyskutowali także o takich kwestiach, jak rodzaje i cechy aktów prawa miejscowego, formy komunikacji społecznej w procesie ich stanowienia czy zasady techniki prawodawczej odnośnie do sporządzania projektów aktów prawa miejscowego. Jak wskazywano, problem stanowi przede wszystkim właściwa ocena, co jest prawem miejscowym, a co nim nie jest. Dlatego niezwykle potrzebne wydaje się uchwalenie ustawy o tworzeniu prawa, która byłaby drogowskazem do tworzenia aktów prawa miejscowego, napisanej prostym i jednoznacznym językiem. Jak zwracali uwagę samorządowcy, konieczne jest również uproszczenie języka aktów prawa miejscowego, by władze samorządowe mogły sobie radzić z ich stosowaniem. Kolejny wniosek płynący z konferencji dotyczył potrzeby eliminacji przepisu, który powoduje obowiązywanie 2 porządków prawnych na terenie połączonych gmin. Obowiązująca obecnie ustawa o samorządzie gminnym stanowi, że akty prawa miejscowego ustanowione przez organy gmin przed ich połączeniem, stają się aktami prawa miejscowego gminy powstałej w wyniku połączenia, obowiązującymi na obszarze działania organów, które je ustanowiły, do dnia wejścia w życie nowych aktów prawa miejscowego ustanowionych przez organ gminy powstałej w wyniku połączenia gmin, nie dłużej jednak niż przez 3 lata od dnia połączenia.

Ważny element dyskusji stanowiły rozważania na temat niejednoznaczności definicji aktu prawa miejscowego, co bywa często podstawą kwestionowania ich legalności. O szeroko rozumianych implikacjach z tym związanych mówili m.in.: prof. Hubert Izdebski, dyrektor Instytutu Prawa SWPS Uniwersytetu Humanistycznospołecznego („Szczególny charakter miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego jako aktu prawa miejscowego”), dr hab. Igor Zachariasz, kierownik Katedry Nauki o Administracji Uczelni Łazarskiego w Warszawie („Akty prawa miejscowego – zagadnienia teoretyczne i praktyka ich stanowienia”) oraz prof. Marek Szewczyk z Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu („Istota aktów prawa miejscowego a generalne akty administracyjne”).

W opinii dr Elżbiety Mreńcy z Wydziału Prawa i Administracji Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania w Warszawie zasady sporządzania projektów aktów prawa miejscowego stanowionych przez organy jednostek samorządu terytorialnego są znacznie bardziej skomplikowane niż zasady sporządzania innych aktów normatywnych. Jedną z przyczyn takiego stanu rzeczy jest niejednoznaczność definicji aktu prawa miejscowego. Zmusza to do każdorazowego niemal ustalania, czy dany akt wydany przez organ stanowiący samorządu terytorialnego jest, czy nie aktem prawa miejscowego. Jak przypomniała, w tym duchu wypowiadał się także Trybunał Konstytucyjny. Problemy generują również wątpliwości natury konstytucyjnej i sama konstrukcja obowiązujących zasad techniki prawodawczej. Zdaniem dr Elżbiety Mreńcy dobrym rozwiązaniem mogłoby być uchwalenie ustawy o tworzeniu prawa, dotyczącej też aktów przyjmowanych przez organy samorządu terytorialnego, która w zdecydowany sposób usprawniłaby proces legislacyjny na wszystkich poziomach.

Prof. dr hab. Adam Bosiacki, dyrektor Instytutu Nauk o Państwie i Prawie Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego, mówiąc o władztwie terytorialnym jako źródle aktów prawa miejscowego w kontekście polskich doświadczeń, podkreślił, że wraz z rozwojem społeczeństwa obywatelskiego będzie się zwiększać rola prawa miejscowego, a tym samym rola samorządu terytorialnego.

Podczas konferencji przewodniczący komisji samorządu senator Piotr Zientarski przedstawił konstytucyjną koncepcję aktów prawa miejscowego w kontekście zasady podziału i równowagi władz. Charakterystykę uchwałodawczej działalności organu stanowiącego na przykładzie Rady Miejskiej w Łodzi zaprezentowała jej wiceprzewodnicząca dr hab. Małgorzata Niewiadomska-Cudak z Wydziału Nauk Społecznych Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania w Warszawie. Lokalny charakter aktów prawa miejscowego na przykładzie uchwał Rady Miejskiej w Koszalinie omówił Tomasz Czuczak, sekretarz Miasta Koszalina.