Z prac komisji senackich

Komisja Praw Człowieka, Praworządności i Petycji wniosła o przyjęcie bez poprawek ustawyo zmianie ustawy o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury, ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw, uchwalonej przez Sejm z inicjatywy rządu.

Nowelizacja przewiduje, że nabór do służby publicznej w sądownictwie będzie się odbywał na podstawie egzaminu. Ponadto nowela przywraca Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury pełnię kompetencji do organizowania przebiegu aplikacji, w tym także odbywanych w ramach niej praktyk. Aplikacja sędziowska w szkole będzie podstawową drogą dojścia do zawodu sędziego, a jej absolwenci z najlepszymi ocenami będą mieli pierwszeństwo w ubieganiu się o stanowiska asesorskie i sędziowskie.

Nowelizacja zakłada, że po ukończeniu kształcenia i zdaniu egzaminu absolwenci szkoły staną się asesorami sędziowskimi. Zgodnie z nowymi przepisami minister sprawiedliwości będzie dokonywał mianowania na stanowisko asesora sądowego na czas nieokreślony. Krajowa Rada Sądownictwa zachowa prawo do sprzeciwu wobec powierzenia asesorowi pełnienia obowiązków sędziego. Jeżeli KRS nie zgłosi sprzeciwu, asesor co do zasady będzie pełnił obowiązki sędziego maksymalnie przez 4 lata.

W opinii rządu celem zaproponowanych zmian jest m.in. właściwe wykorzystanie absolwentów szkoły, których mniejszość zostaje obecnie sędziami. Według opozycji, która była przeciwna nowelizacji, chodzi o podporządkowanie władzy sądowniczej władzy wykonawczej.

Kandydaci mający inne kwalifikacje zawodowe niż absolwenci KSSiP będą mogli się ubiegać o stanowiska sędziowskie w trybie konkursowym, na dotychczasowych zasadach. Oddzielna „ścieżka” dojścia do zawodu sędziego dla referendarzy i asystentów sędziów ma być utrzymana do końca 2023 r.

Podczas posiedzenia założenia ustawy omówił zastępca dyrektora Departamentu Legislacyjnego w MinisterstwieSprawiedliwości Wojciech Ulitko. Senatorowie zapoznali się także z opinią Biura Legislacyjnego Kancelarii Senatu, które przygotowało kilkanaście poprawek do rozpatrywanej noweli. Jak wskazano, są one związane przede wszystkimi z usterkami, które wymagają korekt legislacyjnych. Zaproponowane zmiany negatywnie ocenili przedstawiciele resortu sprawiedliwości. W trakcie dyskusji zastępca przewodniczącegokomisji senator Łukasz Mikołajczyk zgłosił wniosek o przyjęcie ustawy bez poprawek, zaakceptowany następnie w wyniku głosowania.

Podczas prac nad ustawą największe kontrowersje wywoływała kwestia mianowania asesorów przez ministra. Sejm odrzucił poprawki PO i Nowoczesnej mające przywrócić dotychczasowe brzmienie zapisów odnoszących się do asesorów, czyli powoływania ich przez prezydenta. Podczas posiedzenia komisji sędzia Waldemar Żurek z Krajowej Rady Sądownictwa wskazywał, że o wiele lepiej byłoby, gdyby ślubowanie od asesora odbierał prezydent lub I prezes SN, a nie minister.

Jak wskazywało Ministerstwo Sprawiedliwości, z nowelizacji wynika, że to Krajowa Rada Sądownictwa będzie miała ostateczne zdanie i to ona będzie powierzała asesorowi „wotum orzecznicze”. Katarzyna Konieczko z senackiego biura legislacyjnego zauważyła, że w ustawie KRS pozostawiono zaledwie miesiąc na wyrażenie ewentualnego negatywnego stanowiska wobec konkretnego kandydata. Oznacza to, że rada będąca organem kolegialnym działającym w trybie posiedzeń w stosunkowo krótkim czasie będzie musiała ustosunkować się do co najmniej kilkudziesięciu kandydatur.